Lý thuyết Bài 10. Khái quát lịch sử Đông Nam Á SVIP

I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN CỦA CÁC QUỐC GIA ĐÔNG NAM Á

1. Sự hình thành

- Từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI, khu vực Đông Nam Á tiếp tục xuất hiện thêm nhiều vương quốc mới.

a. Đông Nam Á lục địa:

- Ở vùng châu thổ sông Hồng (thế kỉ X), quốc gia độc lập của người Việt được xác lập.

- Ở lưu vực sông I-ra-oa-đi (Mi-an-ma), Vương quốc Pa-gan ra đời khoảng thế kỉ X, dần phát triển mạnh.

- Dọc sông đồng bằng sông Mê Công và Chao Phray-a, các vương quốc mới của cư dân Thái hình thành:

+ Lan-na (thế kỉ XIII).

+ Su-khô-thay (thế kỉ XIII).

+ A-giút-thay-a (thế kỉ XIV).

+ Lan Xang (thế kỉ XIV).

Hình 1. Vương quốc Su-khô-thay có diện tích lớn nhất vào cuối thế kỷ XIII

b. Đông Nam Á hải đảo:

- Vương quốc Ma-gia-pa-hít hình thành vào thế kỉ XIII trên đảo Gia-va.

- Hồi giáo du nhập, dẫn tới sự hình thành các vương quốc Hồi giáo:

+ Ma-lắc-ca (thế kỉ XV).

+ A-chê (thế kỉ XV).

Hình 3. Bản đồ Đông Nam Á (khoảng đầu thế kỉ XVII)

2. Sự phát triển

a. Chính trị:

- Bộ máy nhà nước dần hoàn thiện.

- Quyền lực nhà vua được tăng cường.

- Luật pháp được ban hành, áp dụng rộng rãi: Bộ luật Si-va-sa-xa-na (In-đô-nê-xi-a), Hình thư (Đại Việt),...

Bộ luật Si-va-sa-xa-na là một bộ luật cổ của vương quốc Mô-giô-pa-hít (In-đô-nê-xi-a), được ban hành vào khoảng thế kỉ XIV. Bộ luật này phản ánh sự kết hợp giữa luật tục bản địa và tư tưởng Ấn Độ giáo, đặc biệt là luật pháp của thần Si-va.

b. Kinh tế:

- Nông nghiệp trồng lúa nước phát triển, tập trung nhiều ở các vùng đồng bằng: Chao Phray-a, sông Hồng, đảo Gia-va.

- Thủ công nghiệp phát triển mạnh, nổi bật là các nghề: Làm gốm sứ, dệt vải lụa, đúc đồng, chế tác vũ khí.

- Thương mại đường biển diễn ra sôi động, trở thành một trong những thị trường thương mại phát triển nhất thế giới thời bấy giờ.

Hình 4. Bản đồ vùng vịnh Thái Lan - eo biển Ma-lắc-ca.

II. NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HOÁ TIÊU BIỂU

1. Tôn giáo

- Văn hoá Đông Nam Á phát triển phong phú nhờ kết hợp sự sáng tạo của cư dân bản địa và ảnh hưởng từ bên ngoài.

- Các tôn giáo lớn như Hin-đu giáo, Phật giáo, Nho giáo, Hồi giáo đã chi phối mạnh mẽ đời sống tinh thần và chính trị của nhiều quốc gia trong khu vực.

Hình 5. Tượng Phật bằng đồng thời Lan  Xang (thế kỉ XIV - XV)

2. Chữ viết

- Dựa trên chữ Phạn và chữ Hán, cư dân Đông Nam Á đã sáng tạo ra nhiều hệ thống chữ riêng: chữ Khơ-me, chữ Chăm, chữ Thái, chữ Nôm,…

Hình 7. Chữ Thái được khắc trên bia đá thời sơ khai

- Các loại chữ này được dùng để khắc văn bia, ghi chép lịch sử, sáng tác văn học, soạn văn chương. Tiêu biểu có bộ Riêm Kê (Cam-pu-chia), Đại Việt sử kí toàn thư (Đại Việt), Truyện sử Mã Lai,...

Hình 9. Truyện sử Mã Lai (Tranh minh hoạ)

3. Kiến trúc

- Đông Nam Á còn lưu giữ nhiều công trình kiến trúc nổi bật:

+ Hoàng thành Thăng Long (Đại Việt).

+ Đền tháp Ăng-co (Cam-pu-chia).

+ Đền tháp Pa-gan, chùa Suê-đa-gon (Mi-an-ma).

+ Đền tháp A-giút-thay-a (Thái Lan).

Hình 10. Tháp trung tâm trong khu di tích đền Ăng-co

Đền Ăng-co là quần thể kiến trúc tôn giáo lớn nhất Đông Nam Á, được xây dựng vào đầu thế kỉ XII dưới thời Vương triều Ăng-co ở Cam-pu-chia. Đây là biểu tượng rực rỡ của nền văn hóa Khơ-me cổ đại, nổi bật với kỹ thuật xây dựng đá tinh xảo và nghệ thuật điêu khắc phong phú.

=> Những thành tựu văn hoá Đông Nam Á thể hiện sự kế thừa, phát triển các yếu tố văn hóa nhân loại, phản ánh tính sáng tạo trong việc xây dựng nền văn hoá của cư dân khu vực.