Đột biến nhiễm sắc thể SVIP

I. KHÁI NIỆM ĐỘT BIẾN NHIỄM SẮC THỂ

Đột biến NST là sự biến đổi trong cấu trúc hoặc số lượng của NST.

II. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

1. Khái niệm đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc của NST, gồm các dạng: Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn và chuyển đoạn.

Một số dạng đột biến cấu trúc NST: (1) mất đoạn; (2) lặp đoạn; (3) đảo đoạn; (4) chuyển đoạn

2. Ý nghĩa và tác hại của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

Đột biến cấu trúc NST làm thay đổi cấu trúc gene, từ đó có thể làm xuất hiện kiểu gene mới, loại bỏ gene cũ, gây mất cân bằng hệ gene.

- Làm xuất hiện kiểu gene, kiểu hình mới → nguyên liệu cho tiến hoá và chọn giống.

- Làm tăng số bản sao của gene → có thể có lợi (ứng dụng trong sản xuất bia).

- Loại bỏ các gene có hại → ứng dụng trong y học và chọn, tạo giống.

- Làm hỏng gene, mất gene, mất cân bằng hệ gene → thường gây hại (giảm sức sống, giảm khả năng sinh sản hoặc gây chết).

Dùng đột biến chuyển đoạn, mất đoạn để tạo giống côn trùng bất thụ

Đột biến mất đoạn trên NST 5 gây ra hội chứng Cri-du-chat (hội chứng tiếng mèo kêu)

III. ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ

1. Khái niệm đột biến số lượng nhiễm sắc thể

Đột biến số lượng NST là những biến đổi về số lượng NST, xảy ra ở mộ/một số cặp (dạng lệnh bội) hoặc ở tất cả các cặp NST (dạng đa bội).

- Đột biến lệch bội: Làm tăng/giảm số lượng NST ở một hoặc một số cặp.

Một số dạng đột biến lệch bội

- Đột biến đa bội: Xảy ra ở cả bộ NST, làm tăng số lượng NST ở tất cả các cặp.

Một số dạng đột biến đa bội

2. Ý nghĩa và tác hại của đột biến số lượng nhiễm sắc thể

Đột biến số lượng NST gây mất cân bằng toàn bộ hệ gene. Các đột biến sống sót và sinh sản được sẽ là nguyên liệu cho tiến hóa và chọn giống, giúp tạo ra các loài, giống mới (thường gặp ở thực vật).

- Đột biến số lượng NST ảnh hưởng lớn đến sức sống và khả năng sinh sản ở sinh vật.

- Thể lệch bội thường làm giảm sức sống hoặc gây chết; làm giảm khả năng sinh sản hoặc vô sinh; cơ thể có nhiều dị dạng.

Thể ba (2n + 1) ở cặp NST 21 gây nên hội chứng Down

- Thể đa bội ở động vật: Thường gây chết ở giai đoạn hợp tử hoặc phôi sớm.

- Thể đa bội ở thực vật: Khá phổ biến, là cơ chế hình thành loài mới và tạo ra những giống cây trồng có cơ quan sinh dưỡng lớn, sinh trưởng nhanh và chống chịu tốt hơn.

Đột biến đa bội ở thực vật