Bài 7. Truyền và biến đổi chuyển động SVIP

I. MỘT SỐ CƠ CẤU TRUYỀN CHUYỂN ĐỘNG

- Truyền chuyển động: Là việc truyền và biến đổi tốc độ giữa các bộ phận của máy ở vị trí xa nhau.

- Các cơ cấu truyền chuyển động:

+ Truyền động ma sát.

+ Truyền động ăn khớp.

1. Truyền động ma sát

- Truyền động ma sát:

+ Truyền chuyển động từ vật dẫn sang vật bị dẫn nhờ lực ma sát.

+ Truyền động dài: phổ biến nhất trong truyền động ma sát.

a. Cấu tạo bộ truyền động đai

- Bao gồm 3 bộ phận: bánh dẫn, bánh bị dẫn và dây dài.

b. Nguyên lí làm việc

- Tỉ số truyền i được xác đinh bởi công thức:

i =\(\dfrac{n_1}{n_2}\) = \(\dfrac{D_1}{D_2}\) hay \(n_2\)= \(n_1\)✖\(\dfrac{D_1}{D_2}\)

- Trong đó:

\(D_1\): đường kính của bánh dẫn 1.

\(n_1\): tốc độ quay của bánh dẫn 1.

c. Ứng dụng

- Cấu tạo đơn giản, làm việc êm, có thể truyền chuyển động giữa các trục cách xa nhau.

- Ứng dụng: máy khoan, máy tiện, ô tô, máy kéo,...

2. Truyền động ăn khớp

- Là cơ cấu truyền chuyển động từ vật dẫn tới vật bị dẫn qua các cơ cấu ăn khớp.

- Các loại truyền động ăn khớp phổ biến: truyền động bánh răng, truyền động xích.

a. Cấu tạo

b. Nguyên lí làm việc

- Tỉ số truyền i được xác đinh bởi công thức:

i= \(\dfrac{n_1}{n_2}\)= \(\dfrac{Z_2}{Z_1}\)

- Trong đó:

\(Z_1\): số răng bánh dẫn hoặc đĩa dẫn (1).

\(n_1\): tốc độ quay của bánh dẫn hoặc đĩa dẫn (1).

\(Z_2\): số răng bánh bị dẫn hoặc đĩa bị dẫn (1).

\(n_2\): tốc độ quay của bánh bị dẫn hoặc đĩa bị dẫn (1).

c. Ứng dụng

- Bộ truyền động bánh răng:

+ Dùng để truyền chuyển động quay giữa các trục song song hoặc vuông góc nhau.

+ Có tỉ số truyền xác định.

+ Ứng dụng: đồng hồ, hộp số xe máy, ô tô,...

- Bộ truyền động xích:

+ Dùng để truyền chuyển động quay giữa hai trục cách xa nhau.

+ Có tỉ số truyền xác định.

+ Ứng dụng: xe đạp, xe máy, máy nâng chuyển,...

II. MỘT SỐ CƠ CẤU BIẾN ĐỔI CHUYỂN ĐỘNG

- Biến đổi chuyển động: Là quá trình biến đổi một chuyển động ban đầu thành các chuyển động khác.

- Các cơ cấu biến đổi chuyển động:

+ Cơ cấu tay quay con trượt.

+ Cơ cấu tay quay thanh lắc.

1. Cơ cấu tay quay con trượt

a. Cấu tạo

- Gồm 4 bộ phận chính:

+ Tay quay.

+ Thanh truyền.

+ Con trượt.

+ Giá đỡ.

b. Nguyên lí làm việc

- Khi tay quay (1) quay quanh trục A, đầu B của thanh truyền chuyển động tròn.

- Chuyển động này làm cho con trượt (3) chuyển động tịnh tiến qua lại trên giá đỡ (4).

- Nhờ đó, chuyển động tròn của tay quay được biến thành chuyển động tịnh tiến qua lại của con trượt.

c. Ứng dụng

- Dùng ở các máy khâu đạp chân, máy cưa gỗ, máy hơi nước, các máy có động cơ đốt trong,...

2. Cơ cấu tay quay thanh lắc

- Biến chuyển động quay thành chuyển động lắc và ngược lại.

a. Cấu tạo

- Gồm có 4 bộ phận chính:

+ Tay quay.

+ Thanh truyền.

+ Thanh lắc.

+ Giá đỡ.

b. Nguyên lí làm việc

- Khi tay quay AB quay đều quanh trục A thông qua thanh truyền BC, làm thanh lắc CD lắc qua lắc lại quanh trục D một góc xác định.

c. Ứng dụng 

- Ứng dụng trong nhiều loại máy như: máy dệt, máy khâu đạp chân, xe tự đẩy,...