Bài 12. Biện pháp xử lí môi trường nuôi thủy sản SVIP

I. MỘT SỐ BIỆN PHÁP XỬ LÍ MÔI TRƯỜNG NUÔI THUỶ SẢN

1. Xử lí nước trước khi nuôi thuỷ sản

- Nguồn nước ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống, sinh trưởng và phát triển của động vật thủy sản.

- Cần xử lí nguồn nước trước khi nuôi thủy sản.

- Các loại hóa chất sử dụng phải phù hợp, nằm trong danh mục cho phép.

- Tùy điều kiện thực tế và loại thủy sản, biện pháp xử lí sẽ khác nhau nhưng có những bước cơ bản chung.

- Các bước xử lí nguồn nước trước khi nuôi thủy sản:

+ Bước 1: Lắng lọc.

• Loại bỏ rác, cá tạp và các tạp chất lơ lửng trong nước.

+ Bước 2: Diệt tạp, khử khuẩn.

• Tiêu diệt vi sinh vật có hại, mầm bệnh và ấu trùng không mong muốn.

+ Bước 3: Khử hóa chất.

• Loại bỏ dư lượng hóa chất còn sót lại sau bước diệt tạp.

+ Bước 4: Bón phân gây màu.

• Bổ sung dinh dưỡng cho sinh vật phù du, tạo nguồn thức ăn tự nhiên, cung cấp oxy và hấp thụ chất độc từ thức ăn thừa, hạn chế tảo đáy phát triển.

2. Xử lí nước sau khi thu hoạch thuỷ sản

a. Sử dụng hệ vi sinh vật

- Nước thải sau nuôi chứa nhiều chất độc hại, ảnh hưởng đến môi trường và con người.

- Sử dụng hệ vi sinh vật:

+ Bổ sung vi sinh vật có lợi phân giải chất hữu cơ và chất độc hại trong nước.

+ Giúp ổn định chất lượng nước sau xử lí.

b. Sử dụng hệ động, thực vật

+ Dùng thực vật phù du, tảo, rong, rêu hấp thụ chất độc trong nước.

+ Dùng động vật ven biển như nghêu, sò huyết, hàu tiêu thụ thực vật phù du và tảo, giúp làm sạch nước.

II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG XỬ LÍ MÔI TRƯỜNG NUÔI THUỶ SẢN

1. Ứng dụng công nghệ sinh học trong xử lí chất thải hữu cơ

- Công nghệ sinh học giúp chọn lọc các vi khuẩn an toàn cho thủy sản.

→ Có khả năng phân giải chất thải hữu cơ trong môi trường nuôi.

- Công nghệ này còn nhân nuôi và tạo chế phẩm vi sinh vật để bổ sung vào môi trường nuôi thủy sản.

- Một số vi sinh vật phổ biến dùng trong môi trường nuôi:

+ Bacillus subtilis.

+ Bacillus licheniformis.

+ Lactobacillus acidophilus.

+ Saccharomyces cerevisiae.

+ Rhodopseudomonas palustris.

- Công nghệ sinh học được dùng để tách chiết và thu nhận enzyme phân giải chất hữu cơ như amylase, protease, cellulase,...

→ Rồi bổ sung vào môi trường nuôi để xử lí chất thải.

- Các vi sinh vật nhanh chóng phân giải chất hữu cơ.

- Khi nguồn chất thải bị phân hủy, nguồn thức ăn cũng bị hạn chế dẫn đến giảm sự sinh trưởng.

2. Ứng dụng công nghệ sinh học trong xử lí khí độc

- Tuyển chọn vi sinh vật phân giải khí độc như \(NH_3^{}\), \(NO_2^{}\), \(H_2^{}S\),...

- Nhân lên với lượng lớn, bổ sung vào môi trường nuôi.

- Hai nhóm vi khuẩn phổ biến: Nitrosomonas spp. và Nitrobacter spp.

- Quá trình chuyển hóa nitrogen trong môi trường nuôi thủy sản nhờ vi sinh vật:

+ Thức ăn của cá được tiêu thụ bởi cá, sau đó cá thải ra chất thải và xác động thực vật cũng bị phân hủy trong nước.

+ Chất thải của cá và xác động thực vật bị phân hủy thành ammonia (\(NH_3\)), một chất gây độc cho cá.

+ Vi khuẩn Nitrosomonas chuyển hóa ammonia thành nitrite (\(NO_2\)-), một chất cũng gây độc cho cá.

+ Vi khuẩn Nitrobacter tiếp tục chuyển hóa nitrite thành nitrate (\(NO_3\)-).

+ Nitrate có thể được hấp thụ bởi thực vật thủy sinh hoặc được loại bỏ bằng cách thay nước. Nitrate ở hàm lượng nhỏ (< 50 mg/L) không gây độc hại.

+ Thực vật thủy sinh hấp thụ nitrate giúp giảm bớt hàm lượng nitrate trong nước.

3. Ứng dụng công nghệ sinh học trong xử lí vi sinh vật gây hại

- Nước nuôi thủy sản chứa vi sinh vật gây bệnh.

- Công nghệ sinh học giúp phân lập, tuyển chọn vi sinh vật có lợi có khả năng kháng lại vi sinh vật gây bệnh.

- Vi sinh vật có lợi được đưa vào môi trường nuôi để tiêu diệt hoặc ức chế vi sinh vật gây bệnh.

- Một số vi khuẩn probiotics phổ biến: Bacillus spp., Enterococcus spp., Lactobacillus spp.

- Một số vi khuẩn có khả năng sinh chất kháng khuẩn thuộc nhóm Streptomyces được sử dụng rộng rãi.