Vào những ngày nắng nóng hoặc trời rét đậm, người làm vườn thường che nắng hoặc chống rét (ủ ấm gốc) cho cây để:

- Che nắng: giúp giảm cường độ ánh sáng và nhiệt độ đảm bảo cây không bị “đốt nóng” quá mức khiến các hoạt động sinh lí của cây bị ảnh hưởng (khi cây bị “đốt nóng”, cường độ quang hợp giảm, thoát hơi nước mạnh,…).

- Chống rét (ủ ấm gốc): giúp hỗ trợ nhiệt độ của cây không xuống quá thấp dưới mức chịu đựng của cây.

→ Hai biện pháp trên đều giúp cây phát triển tốt trong những điều kiện nhiệt độ không thuận lợi.

Vì vào những ngày nắng nóng hoặc trời rét đậm, nhiệt độ sẽ biến đổi và không được ổn định. Nếu nhiệt độ quá `40^0 C` hoặc dưới `10^0 C` thì quá trình quang hợp sẽ bị giảm hiệu quả hoặc sẽ bị ngừng lại.

Ở những khu công nghiệp hay nơi có nhiều nhà máy, nồng độ khí carbon dioxide thường tăng cao. Nếu nồng độ khí carbon dioxide cao trong giới hạn cho phép thì cường độ quang hợp của cây trồng tại đó sẽ tăng cao. Tuy nhiên, nếu nồng độ khí carbon dioxide tăng cao vượt ngưỡng cho phép, hiệu quả quang hợp của cây trồng tại đó thường giảm đi và cây có thể chết do không quang hợp được.

- Mỗi loài cây khác nhau lại thích nghi với những điều kiện khí hậu (nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm,…) khác nhau, điều kiện khí hậu không thích hợp sẽ khiến hoạt động quang hợp của cây bị ức chế làm cây không thể sinh trưởng và phát triển bình thường. Do đó, phải trồng cây đúng thời vụ để có khí hậu phù hợp nhất đối với sự sinh trưởng và phát triển cả cây.

- Mật độ cây trồng quá dày sẽ dẫn đến tình trạng thiếu nước, ánh sáng, các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu,… Điều này khiến quá trình quang hợp tích lũy vật chất của các cây bị hạn chế. Do đó, cây trồng với mật độ quá dày thường còi cọc, năng suất thấp. Ngược lại, cây trồng quá thưa sẽ dẫn đến tình trạng lãng phí các nguồn sống được cung cấp khiến hiệu quả kinh tế thu được không cao. Từ những phân tích này cho thấy nên trồng cây với mật độ thích hợp để đảm bảo cây sinh trưởng và phát triển tốt nhất, đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Bảng 23.1

- Nhìn chung, ở tất cả các loài cây, hiệu quả quang hợp sẽ tăng khi nồng độ khí CO2 ngoài môi trường tăng và ngược lại nhưng nếu nồng độ khí CO2 tăng quá cao (khoảng 0,2%) sẽ làm cây chết, quang hợp sẽ không xảy ra.

- Tuy nhiên, ảnh hưởng của nồng độ khí CO2 đến quang hợp không giống nhau ở các loài cây. Bằng chứng là qua sơ đồ ta thấy ở cùng một nồng độ khí CO2 nhưng cường độ quang hợp của cây bí đỏ cao hơn của cây đậu.

- Một số cây ưa bóng: lá lốt, ngải cứu, diếp cá, gừng, phong lan,…

- Một số cây ưa sáng: cây bàng, phượng, ổi, ngô, lúa,…

- Chúng ta cần tích cực trồng và bảo vệ cây xanh bằng cách:

+ Tuyên truyền nâng cao ý thức của mọi người về vai trò to lớn của cây xanh đối với sự sống trên Trái Đất.

+ Thực hiện các hoạt động trồng cây, gây rừng.

+ Trồng cây đúng mùa vụ, phù hợp với các điều kiện thổ nhưỡng của từng vùng, bảo vệ cây giúp cây sinh trưởng nhanh và phát triển tốt để nâng cao năng suất cây trồng.

+ Nghiêm cấm và tích cực tố giác các hoạt động chặt phá cây, rừng bừa bãi.

- Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình quang hợp:

+ Ánh sáng

+ Nước

+ Khí carbon dioxide

+ Nhiệt độ

- Lưu ý: Lá là cơ quan quang hợp chủ yếu của cây chứ không phải là cơ quan có khả năng quang hợp duy nhất của cây. Ngoài lá, cây có thể quang hợp bằng những cơ quan chứa diệp lục khác.

- Ở các loài cây có lá biến đổi như xương rồng, cành giao,… thì thân cây, cành cây sẽ chứa chất diệp lục (biểu hiện chứa diệp lục là thân, cành của những cây này có màu xanh) để thực hiện quá trình quang hợp.

- Những chất được trao đổi giữa tế bào lá với môi trường là: Tế bào lá lấy vào nước và carbon dioxide và thải ra môi trường khí oxygen.

- Dạng năng lượng được chuyển hóa qua quá trình quang hợp: Chuyển hóa quang năng (năng lượng ánh sáng Mặt Trời) thành hóa năng tích trữ trong các liên kết hóa học của hợp chất hữu cơ (glucose, tinh bột).