- Hồn Trương Ba cương quyết lựa chọn cái chết cho mình vì ông nhận ra sai lầm và sự tha hóa khi ông ở trong con người anh hàng thịt. Ông cảm thấy đau khổ, chán nản và xấu hổ khi phải sống dưới thân xác của Hàng Thịt.

- Cái chết này cho thấy đặc điểm bi kịch của con người khi sống mà không được là chính mình của nhân vật trong thể loại bi kịch.

- Sự khác biệt đến mức đối lập về quan điểm giữa Hồn Trương Ba và Đế Thích được thể hiện qua những lời thoại tiêu biểu:

+ Với Đế Thích, được sống là tốt rồi nên sống dù đôi khi người ta không được là chính mình vẫn không sao. Ông muốn Trương Ba “phải sống, dù bất cứ giá nào”.

+ Với Trương Ba, sống là chính mình mới là tuyệt vời nhất. Do đó, ông đã nói với Đế Thích rằng "tôi muốn được là tôi toàn vẹn", “không thể sống với bất cứ giá nào được”.

- Vai trò của sự khác biệt trong việc xây dựng xung đột kịch: Thúc đẩy cao trào trong việc xây dựng xung đột kịch, nhấn mạnh quan niệm sống của Trương Ba.

Những ví dụ tiêu biểu cho thấy các chỉ dẫn sân khấu có vai trò quan trọng trong việc làm sáng tỏ bối cảnh, hành động, tâm trạng nhân vật, sự biến đổi và vận động của xung đột kịch:

- Đoạn chỉ dẫn "Tới đây, bắt đầu lớp kịch.... chỉ còn là thân xác" đã giúp cho việc miêu tả khung cảnh diễn ra việc thay đổi thân xác cho Trương Ba một cách rõ nét, giúp người đọc có thể hình dung dễ dàng hơn.

- Các chỉ dẫn “bịt tai lại”, “như tuyệt vọng” thể hiện rõ cảm xúc, biến đổi của nhân vật Hồn Trương Ba từ chối bỏ, không chấp nhận sự thật anh Hàng Thịt nói đến tuyệt vọng chấp nhận.

- Xung đột trong Hồn Trương Ba được thể hiện qua cuộc đối thoại với Xác Hàng Thịt:

+ “tôi đã chán cái chỗ ở không phải của tôi...ra khỏi cái xác này, dủ chỉ một lát” → Xung đột trước bi kịch bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo.

+ Xác Hàng Thịt đưa ra chứng cứ thuyết phục khiến Hồn Trương Ba không thể chối cãi.

- Trong cuộc đối thoại với Xác Hàng Thịt, Hồn Trương Ba chuyển từ thái độ chán ghét thân xác anh Hàng Thịt sang hùng hồn, tức giận khi nghe phản ứng của anh ta, cuối cùng là yếu ớt khi nghe phần xác đưa ra mình chứng.

=> Ý nghĩa: Hồn Trương Ba đã nhận ra sự tha hóa không thể kiểm soát của bản thân khi tồn tại trong thân xác anh Hàng Thịt.

Quan hệ giữa “chết” và “sống” trong Đoạn kết: Sống và chết có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Sự sống quý giá nhất là được làm chính mình, sống một cách trọn vẹn. Khi đó, khi ta mất đi, ta sẽ sống mãi trong lòng mọi người.

Những câu văn mang tính chất triết lí:

- Có những cái sai không thể sửa được. Chắp vá gượng ép chỉ làm sai thêm. Chỉ có cách là đừng bao giờ sai nữa phải bù lại bằng một việc đúng khác.

- Không thể sống với bất cứ giá nào được... Có những cái giá đắt quá, không thể trả được.

Em không bất ngờ với quyết định này của Trương Ba vì điều này thể hiện đúng bản chất toàn vẹn thanh cao của ông trước đây. Ông đã nhận thức được sự không toàn vẹn giữa hồn này xác nọ và không muốn lặp lại bi kịch nữa.

Cách hành xử của các nhân vật trên Thiên Đình: tắc trách, vô trách nhiệm. Mặc dù làm công việc quan trọng, điều phối cuộc sống nhân gian nhưng lại không cẩn thận, để cảm xúc cá nhân ảnh hưởng, làm một đứa trẻ phải chết, sửa lỗi vô tội vạ.

Sự thay đổi trong quan niệm về “Xác” và “hồn” của Trương Ba:

- Ban đầu, Hồn Trương Ba không để ý đến việc xác và hồn phải đồng nhất với nhau.

- Sau này, ông hiểu rằng không thể sống bên trong một nẻo, bên ngoài một nẻo được, như vậy sẽ vĩnh viễn không được là chính mình.

Lập luận này của Đế Thích có ý nghĩa khẳng định thêm chủ đề của tác phẩm: Sống trên đời không phải lúc nào cũng có thể toàn vẹn là chính mình. Thế nhưng nếu không là chính mình thì chỉ là tồn tại, không phải là sống. Con người chỉ có thể thực sự hạnh phúc khi được sống là chính mình, được làm tôi toàn vẹn, hòa hợp cả thể xác và tâm hồn.