thành tựu Giáo dục và văn hoá
- Năm 1070, Văn Miếu được xây dựng ở Thăng Long. Năm 1075, mở khoa thi đầu tiên để tuyển chọn quan lại. Nhà nước quan tâm đến giáo dục, khoa cử. Năm 1076, mở Quốc tử giám - trường đại học đầu tiên của nước ta. Chế độ thi cử chưa đi vào nền nếp và quy củ. Việc xây dựng Văn Miếu và Quốc tử giám đánh dấu sự ra đời của nền giáo dục Đại Việt.
- Văn học chữ Hán bước đầu phát triển.
-Các vua Lý rất sùng đạo Phật, khắp nơi đều dựng chùa, tỏ tượng, đúc chuông...
- Hoạt động ca hát. nhảy múa, trò chơi dân gian, kiến trúc, điêu khắc... đều phát triển, với phong cách nghệ thuật đa dạng, độc đáo và linh hoạt, tiêu biểu là chùa Một Cột, tượng Phật A-di-đà, hình rồng thời Lý.
- Kiến trúc rất phát triển, tiêu biểu là tháp Báo Thiên, chùa Một Cột...
- Nghệ thuật tinh xảo, thanh thoát, tiêu biểu là rồng thời Lý...

Sự thành lập nhà Trần

- Cuối thế kỉ XII, chính quyền nhà Lý ko chăm lo đến đời sống nhân dân

+ Vua ăn chơi, quan tranh quyền.

+ Không chăm lo sản xuất, mất mùa, thiên tai.

+ Đời sống cực khổ, thế lực phong chống lại triều đình nhà Lý .

-> Nhân dân đói khổ, nổi loạn nhiều nơi

=> Nhà Lý suy yếu

- Năm 1226, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh , nhà Trần thành lập.

Ngô Quyền : A,C,D

Đinh Bộ Lĩnh: B,C,D

Ở phía bắc Trung Quốc có một vùng đồng bằng hết sức rộng lớn, phì nhiêu. Đó là vùng đồng bằng Hoa Bắc do phù sa sông Hoàng Hà tạo nên. Ở đây, người Trung Quốc đã xây dựng nhà nước đầu tiên của mình từ 2000 năm trước Công nguyên (TCN), rồi mở rộng dần xuống phía nam. Trải qua các triều đại Hạ, Thương, Chu, người Trung Quốc đã xây dựng nên một nền văn minh cổ đại phát triển rực rỡ.
Đến thời Xuân Thu - Chiến Quốc, nhờ sự xuất hiện của công cụ bằng sắt, diện tích gieo trồng được mở rộng, năng suất lao động tăng, làm cho xã hội Trung Quốc có nhiều thay đổi sâu sắc. Một số quan lại và nông dân giàu chiếm nhiều ruộng đất, lại có quyền lực, trở thành giai cấp địa chủ. Ngược lại, nhiều nông dân bị mất ruộng, trở nên nghèo túng, phải nhận ruộng của địa chủ để cày cấy, gọi là nông dân lĩnh canh hay những tá điền. Khi nhận ruộng, nông dân phải nộp một phần hoa lợi cho địa chủ, gọi là địa tô. Như vậy, xã hội phong kiến Trung Quốc đã được hình thành dần dần từ thế kỉ III TCN (thời Tần) và được xác lập vào thời Hán.

Sự xuất hiện của công cụ bằng sắt làm cho sản xuất phát triển đã tác động đến xã hội, làm cho xã hội thay đổi:

• Giai cấp địa chủ chiếm nhiều ruộng đất.
• Nông dân bị mất ruộng, trở nên nghèo túng, phải nhận ruộng của địa chủ để cày cấy gọi là nông dân lĩnh canh hay tá điền.
• Khi nhận ruộng, nông dân phải nộp một phần hoa lợi cho địa chủ, gọi là địa tô. Quan hệ bóc lột bằng địa tô giữa địa chủ với nông dân lĩnh canh gọi là quan hệ sản xuất phong kiến. Xã hội phong kiến Trung Quốc đã được hình thành dần dần từ thế kỉ III TCN.

* Xã hội phong kiến châu Âu được hình thành như sau:

• Người giéc – man tràn xuống xâm chiếm các vùng đất Châu Âu.
• Sau khi chiếm được, họ lệp nên các vương quốc và chiếm ruộng đất của các chủ nô Rô – ma cũ rồi phân chia nhiều hơn cho các quý tộc và tướng lĩnh quân sự.
• Phong tước chức cho các tướng lĩnh quân sự và quý tộc. Các tướng lĩnh quân sự và quý tộc vừa có ruộng đất vừa có quyền thế, họ trở thành lãnh chúa phong kiến. Nông dân và nô lệ trở thành nông nô.

=> Xã hội phong kiến ở Châu Âu hình thành.

-Sự hình thành:Cuối thế kỉ 5,các quốc gia cổ đại phương Tây đã bị các bộ tộc người Giéc-man từ phương Bắc tràn xuống tiêu diệt

-Người Giéc-man đã :

+Phá bỏ ruộng đất nhà nước Rô-Ma

+Chia ruộng đất của chủ nô cho quí tộc và tướng lĩnh,những người có quyền lợi,giàu có đó chính là lãnh chúa phong kiến

+Nô lệ và nông dân trở thành nông nô,họ lệ thuộc vào lãnh chúa

=>Xã hội hình thành 2 giai cấp là "Lãnh chúa và Nông nô"

Sự ra đời của thành thị trung đại có ý nghĩa
+ Phá vỡ nền kinh tế tự cấp tự túc, thúc đẩy sản xuất phát triển, hình thành thị trường thống nhất.
+ Tạo ra không khí dân chủ tự do trong các thành thị.

- Đinh Bộ Lĩnh là người động Hoa Lư ( Ninh Bình )

- Là người có tài, liên kết với Trần Lãm, được nhân dân ủng hộ, ông đánh đâu thắng đó, được gọi là Vạn Thắng Vương.

- Cuối 967, đất nước được thống nhất.

Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước bằng cách đi dẹp loạn và được dân nhân tin tưởng và kính trọng nên Đinh Bộ Lĩnh đã phải nổi dậy và dẹp loạn cho đất nước. Đinh Bộ Lĩnh có vị tướng tài ba là Lê Hoàn và nhiều tướng khác cùng dẹp loạn.

Đỗ Cảnh Thạc là khó để hạ nhất vì có miêu trí song toàn và khi đánh đổ Đỗ Cảnh Thạc thì các sứ quân khác sẽ rất sợ.

Nhưng Đinh Bộ Lĩnh đã thất bại lần đầu tiên trước Nguyễn Siêu và cuối cùng cũng chiến thắng và đã thống nhất đất nước năm 1968. xong rồi đó bạn.