Tình yêu quê hương đất nước luôn là một đề tài lớn trong văn học Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp. Truyện ngắn “Làng” của Kim Lân đã thể hiện sâu sắc tình cảm ấy qua nhân vật ông Hai – một người nông dân yêu làng, yêu nước một cách tha thiết, chân thành và đầy xúc động.

Ông Hai là một nông dân già, hiền lành, chất phác, rời làng đi tản cư theo chủ trương kháng chiến. Từ lúc rời quê, nỗi nhớ làng luôn thường trực trong ông. Ở nơi tản cư, ông luôn tự hào kể về làng Chợ Dầu của mình, khoe khoang cả những điều rất đỗi bình dị như cái phòng thông tin, chòi gác, hay những con người gan góc của làng. Qua đó, ta thấy được tình yêu quê hương sâu đậm và niềm kiêu hãnh chân thành của ông Hai với mảnh đất đã gắn bó cả cuộc đời.

Tình huống truyện được đẩy lên cao trào khi ông Hai nghe tin làng mình theo Tây. Cảm xúc của ông lúc ấy là cú sốc lớn: “cổ ông nghẹn ắng lại, da mặt tê rân rân”. Ông không tin, rồi hoang mang, đau đớn, xấu hổ đến mức không dám ra khỏi nhà, không dám nhìn mặt ai. Ông giận cả người làng, nhưng sâu xa hơn là sự giằng xé trong nội tâm giữa tình yêu làng và lòng trung thành với cách mạng. Đó là một cuộc đấu tranh nội tâm khốc liệt, thể hiện tấm lòng trung hậu, vị tha và một phẩm chất yêu nước rất đáng trân trọng.

Điểm đặc biệt của ông Hai là dù đau khổ, ông vẫn chọn đứng về phía cách mạng. Ông tự nhủ với lòng: “Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây thì phải thù”. Câu nói ấy đã khẳng định lòng trung thành tuyệt đối với kháng chiến, với Cụ Hồ. Đây chính là bước trưởng thành trong tư tưởng của người nông dân thời kháng chiến – họ không chỉ yêu làng mà còn biết đặt tình yêu đất nước lên trên tất cả.

Khi tin làng theo Tây được cải chính, niềm vui vỡ òa trong ông Hai. Ông vui sướng đến mức “cái mặt buồn thỉu mọi ngày bỗng tươi vui, rạng rỡ hẳn lên”. Hình ảnh ấy khiến người đọc cảm nhận rõ tấm lòng tha thiết, thủy chung của ông với làng, với quê hương, nhưng sâu xa là với lý tưởng lớn lao của dân tộc.

Qua nhân vật ông Hai, Kim Lân đã thể hiện thành công hình ảnh người nông dân Việt Nam trong kháng chiến – bình dị mà sâu sắc, chất phác mà nghĩa tình, luôn gắn bó với quê hương, đất nước và cách mạng. Nhân vật ông Hai là hiện thân cho phẩm chất cao đẹp của con người Việt Nam thời kỳ gian khó nhưng đầy khí phách.