Trong thí nghiệm nổi tiếng về ếch luộc, con ếch sẽ không nhảy ra khỏi nồi nước đang dần nóng lên cho đến khi quá muộn. Ẩn dụ này phản ánh chính xác tình trạng của nhiều người trẻ hiện nay - chấp nhận cuộc sống an nhàn trong vùng an toàn mà quên mất sự trì trệ đang dần bào mòn tiềm năng. Là thế hệ sinh ra trong thời đại biến động không ngừng, tôi tin rằng người trẻ cần dũng cảm lựa chọn con đường thử thách bản thân thay vì bằng lòng với sự ổn định tưởng như an toàn.

Vùng an toàn giống như chiếc lồng vàng vô hình. Nhiều bạn trẻ sau khi tốt nghiệp vội vàng tìm kiếm công việc ổn định với mức lương đủ sống, ngày qua ngày lặp lại những thao tác quen thuộc mà không nhận ra mình đang đánh mất khả năng thích nghi. Như câu chuyện của anh an - cựu nhân viên ngân hàng bị sa thải sau 10 năm làm việc, khi phát hiện mình không còn kỹ năng nào khác ngoài những thủ tục đã lỗi thời. Sự ổn định giả tạo này thực chất là cái bẫy nguy hiểm nhất trong thời đại công nghệ thay đổi chóng mặt.

Ngược lại, những người dám bước ra khỏi vùng an toàn thường gặt hái được thành quả bất ngờ. Chị Bình - kỹ sư 28 tuổi bỏ việc lương cao để khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, sau 3 năm đã tạo ra giống cây trồng độc đáo xuất khẩu sang châu Âu. Câu chuyện của chị minh chứng cho triết lý: "Sự an toàn lớn nhất chính là khả năng thích nghi". Trong thế giới VUCA (biến động, bất định, phức tạp, mơ hồ), kỹ năng quan trọng nhất không phải là kinh nghiệm tích lũy mà là năng lực học hỏi không ngừng.

Tuy nhiên, lựa chọn thay đổi không đồng nghĩa với liều lĩnh mù quáng. Người trẻ cần tỉnh táo xây dựng "tấm đệm an toàn" - tích lũy kiến thức đa ngành, mạng lưới quan hệ chất lượng và tài chính cá nhân vững vàng trước khi bước vào hành trình mới. Như nhà sáng lập LinkedIn Jeff Weiner từng nói: "Can đảm không phải là không sợ hãi, mà là biết hành động dù trong lòng đầy lo lắng". Chúng ta có thể bắt đầu từ những thay đổi nhỏ: học thêm kỹ năng mới mỗi quý, tham gia các dự án phụ trợ, hay đơn giản là thay đổi thói quen sinh hoạt để rèn luyện tư duy linh hoạt.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng 4.0, ranh giới giữa ổn định và trì trệ ngày càng mong manh. Lựa chọn của chúng ta hôm nay sẽ quyết định vị thế trong tương lai - là chú ếch mãn nguyện trong nồi nước ấm, hay trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình? Tôi tin rằng tuổi trẻ không phải để an phận, mà là để thử nghiệm, vấp ngã và vươn lên. Như lời khuyên của tỷ phú Richard Branson: "Nếu ai đó đưa cho bạn một cơ hội tuyệt vời nhưng bạn không biết mình có làm được không, hãy nói 'Có' - rồi sau đó học cách làm nó".

Trong những năm gần đây, thế hệ Gen Z (những người sinh từ 1997 đến 2012) thường xuyên trở thành tâm điểm của những tranh cãi trên mạng xã hội và truyền thông. Họ bị gán cho nhiều mác như "lười biếng", "thiếu kiên nhẫn", "sống ảo", hay "không chịu được áp lực". Tuy nhiên, những định kiến này liệu có thực sự công bằng khi nhìn vào bối cảnh xã hội mà Gen Z đang sống? Là một người trẻ thuộc thế hệ này, tôi cho rằng những nhận xét tiêu cực về Gen Z thường xuất phát từ sự thiếu hiểu biết và cái nhìn phiến diện.

Một trong những định kiến phổ biến nhất về Gen Z là họ "lười làm việc chân tay" và chỉ thích những công việc nhàn hạ. Thực tế, Gen Z không lười, mà họ khác biệt trong cách tiếp cận công việc. Không giống các thế hệ trước, Gen Z lớn lên trong thời đại công nghệ số, nơi trí tuệ và sáng tạo được đề cao hơn sức lao động cơ bắp. Họ ưu tiên hiệu quả thay vì làm việc một cách máy móc, và điều này đôi khi bị hiểu nhầm là lười biếng. Nhiều nghiên cứu cho thấy Gen Z là thế hệ có tinh thần khởi nghiệp cao, sẵn sàng dấn thân vào các lĩnh vực mới như content creation, digital marketing, hay lập trình – những ngành nghề đòi hỏi sự năng động và khả năng thích nghi nhanh.

Một định kiến khác cho rằng Gen Z "không chịu được áp lực" và dễ bỏ cuộc. Nhưng liệu có phải họ yếu đuối, hay đơn giản là họ biết đặt ra giới hạn cho bản thân? Gen Z là thế hệ đầu tiên dám nói "không" với văn hóa làm việc quá sức (overwork), dám từ chối những môi trường độc hại để bảo vệ sức khỏe tinh thần. Trong khi các thế hệ trước coi việc "cắm đầu làm việc bất chấp áp lực" là đương nhiên, Gen Z lại lựa chọn cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Điều này không có nghĩa là họ thiếu bản lĩnh, mà là họ thông minh hơn trong việc nhận ra giá trị của bản thân.

Bên cạnh đó, Gen Z còn bị chỉ trích vì "sống ảo" và phụ thuộc vào mạng xã hội. Đúng là công nghệ ảnh hưởng lớn đến cách họ giao tiếp, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc họ thiếu kỹ năng sống thực tế. Thực chất, Gen Z sử dụng mạng xã hội như một công cụ để kết nối, học hỏi, và thậm chí tạo ra thu nhập. Nhiều bạn trẻ đã xây dựng được sự nghiệp từ TikTok, YouTube, hay Instagram – điều mà các thế hệ trước khó có thể hình dung. Thay vì phủ nhận giá trị của thế hệ này, chúng ta nên nhìn nhận khả năng thích nghi và sáng tạo của họ trong kỷ nguyên số.

Tất nhiên, Gen Z cũng có những điểm cần cải thiện, như thiếu kiên nhẫn trong một số trường hợp hoặc đôi khi quá phụ thuộc vào công nghệ. Nhưng việc quy chụp cả một thế hệ chỉ qua vài biểu hiện tiêu cực là không công bằng. Mỗi thời đại có những thách thức riêng, và Gen Z đang cố gắng tìm cách tồn tại trong một thế giới đầy biến động. Thay vì dán nhãn họ, chúng ta nên lắng nghe, thấu hiểu và cùng nhau xây dựng một cái nhìn khách quan hơn.

Gen Z không hoàn hảo, nhưng họ đại diện cho sự thay đổi tất yếu của xã hội. Thay vì phán xét, hãy cho họ cơ hội được chứng minh giá trị của mình. Bởi lịch sử đã chứng minh, mỗi thế hệ khi mới xuất hiện đều từng bị hoài nghi, nhưng rồi chính họ sẽ là người viết nên những trang mới cho tương lai.

Trong cuộc sống, việc góp ý, nhận xét người khác là điều cần thiết để giúp nhau hoàn thiện bản thân. Tuy nhiên, cách thức và thời điểm đưa ra những lời nhận xét ấy cũng quan trọng không kém. Có ý kiến cho rằng nên thẳng thắn phê bình trước đám đông để tạo tính răn đe, nhưng cũng có người cho rằng điều này dễ gây tổn thương và phản tác dụng. Vậy, việc góp ý người khác trước đám đông nên hay không nên?

Mỗi người đều có lòng tự trọng, ai cũng muốn được tôn trọng và đánh giá công bằng. Khi bị phê bình trước nhiều người, dù lời góp ý đó đúng đắn, người nghe vẫn dễ cảm thấy xấu hổ, bị tổn thương, thậm chí sinh ra tâm lý chống đối. Nhà văn Nguyễn Du từng viết: "Lời nói không là dao, mà cắt lòng đau nhói." Một lời nhận xét thiếu tế nhị có thể khiến mối quan hệ trở nên căng thẳng, thậm chí phá vỡ sự tin tưởng giữa hai bên. Hơn nữa, việc phê bình trước đám đông đôi khi không mang lại hiệu quả giáo dục mà chỉ trở thành hình thức "bêu xấu". Thay vì giúp người khác nhận ra khuyết điểm, nó có thể khiến họ cảm thấy bị hạ thấp, mất động lực sửa đổi. Đặc biệt trong môi trường làm việc hay học tập, nếu người lãnh đạo hay giáo viên thường xuyên chỉ trích học sinh, nhân viên trước tập thể, họ sẽ dần trở nên tự ti, thiếu nhiệt huyết.

Thay vì công khai phê bình, chúng ta có thể góp ý riêng với thái độ chân thành, tôn trọng. Khi nhận xét trong không gian riêng tư, người nghe sẽ dễ tiếp thu hơn vì họ cảm thấy mình được tôn trọng. Nhà giáo dục Hồ Chí Minh từng dạy: "Phê bình việc làm chứ không phê bình người làm." Nghĩa là chúng ta nên tập trung vào hành động cần thay đổi chứ không công kích cá nhân. Bên cạnh đó, trước khi góp ý, chúng ta cần xem xét động cơ của mình: Liệu mình đang muốn giúp đỡ người khác hay chỉ để thể hiện quyền lực, hơn thua? Một lời góp ý xuất phát từ thiện chí, kèm theo những đề xuất cụ thể để cải thiện, sẽ có giá trị hơn nhiều so với những lời trách móc vô bổ.

Dù vậy, không phải lúc nào việc nhận xét trước đám đông cũng là sai. Trong một số trường hợp, như khi cần rút kinh nghiệm chung cho cả tập thể hoặc khi người mắc lỗi đã cởi mở, sẵn sàng tiếp thu, việc trao đổi công khai có thể mang tính xây dựng. Tuy nhiên, người góp ý cần khéo léo trong cách diễn đạt, tránh lên giọng giáo điều, chỉ trích cá nhân.

Như vậy, góp ý, nhận xét người khác là cần thiết, nhưng quan trọng hơn là cách thức và thái độ khi đưa ra lời phê bình. Một người thông minh không chỉ biết nói điều đúng, mà còn phải biết nói đúng cách, đúng lúc. Thay vì làm tổn thương nhau trước đám đông, hãy chọn sự tế nhị và chân thành để lời góp ý thực sự trở thành động lực thay đổi tích cực. Bởi suy cho cùng, mục đích của phê bình không phải là hạ bệ người khác, mà là cùng nhau tiến bộ

Câu 1: Văn bản thể hiện tâm trạng nhớ quê hương của nhân vật trữ tình khi đang ở một nơi xa lạ, cụ thể là thành phố San Diego (Mỹ).

Câu 2: Những hình ảnh khiến nhân vật trữ tình ngỡ như quê ta gồm:

• Nắng trên cao

• Màu trắng của mây bay

• Đồi núi nhuộm vàng trên đỉnh

Câu 3: Cảm hứng chủ đạo của văn bản là nỗi nhớ quê hương da diết của người xa xứ, được thể hiện qua sự đối chiếu giữa cảnh vật nơi đất khách và quê nhà.

Câu 4:

• Ở khổ thơ đầu, nhân vật trữ tình nhìn thấy nắng vàng, mây trắng và cảm thấy cảnh vật quen thuộc, gần gũi như ở quê hương, thể hiện sự ấm áp, thân thuộc.

• Ở khổ thơ thứ ba, dù vẫn là nắng vàng, mây trắng, nhưng nhân vật trữ tình lại cảm thấy lạc lõng, cô đơn khi nhận ra mình chỉ là kẻ lữ thứ nơi đất khách, thể hiện rõ nỗi nhớ quê hương và tâm trạng buồn man mác.

• câu 5: 

  Em ấn tượng nhất với hình ảnh "Ngó xuống mũi giày thì lữ thứ / Bụi đường cũng bụi của người ta."

  Hình ảnh này thể hiện rõ sự cô đơn, lạc lõng của nhân vật trữ tình khi đứng giữa một vùng đất xa lạ. "Ngó xuống mũi giày" là một hành động mang tính vô thức nhưng đầy ý nghĩa. Nó gợi lên tâm trạng trầm tư, suy ngẫm, có chút chùng lòng của con người khi cảm thấy mình trở nên nhỏ bé, lẻ loi giữa không gian rộng lớn. Cái nhìn ấy như muốn tìm kiếm một sự kết nối, một chút quen thuộc để bám víu, nhưng rồi lại nhận ra rằng mình chỉ là kẻ lữ thứ, một người xa xứ, không thuộc về nơi này.

  Câu thơ "Bụi đường cũng bụi của người ta." càng làm nổi bật cảm giác xa lạ và nỗi nhớ quê hương sâu sắc. Bụi đường vốn là thứ rất bình thường, xuất hiện ở bất cứ đâu, nhưng trong cảm nhận của nhân vật trữ tình, bụi nơi đây lại mang một ý nghĩa khác – nó thuộc về người khác, của một miền đất xa lạ chứ không phải quê hương mình. Điều này thể hiện nỗi nhớ quê hương da diết, sự bơ vơ khi phải sống nơi đất khách quê người.

  Hình ảnh này gây ấn tượng mạnh vì nó không chỉ diễn tả sự xa lạ về không gian, mà còn phản ánh trạng thái tâm lý của con người khi phải rời xa quê hương. Nó đánh vào cảm xúc sâu thẳm của những người từng xa quê, khiến ta đồng cảm với nhân vật trữ tình và càng thấm thía hơn giá trị của quê hương trong tâm hồn mỗi người.

Câu 1: Đoạn trích được viết theo thể thơ tự do.

Câu 2: Một số từ ngữ tiêu biểu thể hiện hình ảnh của biển đảo và đất nước:

• Hình ảnh biển đảo: "Biển mùa này sóng dữ phía Hoàng Sa", "bám biển", "giữ biển".

• Hình ảnh đất nước: "Mẹ Tổ quốc", "màu cờ nước Việt", "máu ngư dân", "bài ca giữ nước".

Câu 3: Biện pháp tu từ so sánh được sử dụng:
"Mẹ Tổ quốc vẫn luôn ở bên ta / Như máu ấm trong màu cờ nước Việt".

• Tác dụng: So sánh hình ảnh Mẹ Tổ quốc với máu ấm trong màu cờ nước Việt thể hiện tình yêu quê hương đất nước thiêng liêng, mãnh liệt. Hình ảnh này nhấn mạnh sự gắn bó, che chở của Tổ quốc đối với mỗi người dân, đồng thời khẳng định lòng tự hào dân tộc và tinh thần kiên cường bảo vệ chủ quyền biển đảo.

Câu 4: Đoạn trích thể hiện tình cảm yêu nước sâu sắc, lòng tự hào dân tộc và sự tri ân đối với những người con đang ngày đêm bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. Đồng thời, nhà thơ cũng bày tỏ sự xúc động, ngợi ca tinh thần kiên cường của ngư dân và những người lính giữ biển.
Câu 5:

Biển đảo là một phần thiêng liêng của Tổ quốc, gắn liền với lịch sử đấu tranh bảo vệ chủ quyền của dân tộc. Trước những thách thức về an ninh biển đảo hiện nay, mỗi công dân, dù ở bất kỳ lứa tuổi nào, cũng cần ý thức được trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ và giữ gìn chủ quyền thiêng liêng ấy. Là một học sinh, em sẽ tích cực tìm hiểu về lịch sử, vị trí và tầm quan trọng của biển đảo Việt Nam qua sách báo, tài liệu và các phương tiện truyền thông. Đồng thời, em sẽ tuyên truyền cho bạn bè, người thân về chủ quyền biển đảo, nâng cao nhận thức về vấn đề này. Ngoài ra, em cũng sẽ tham gia các phong trào, hoạt động hướng về biển đảo như viết thư động viên chiến sĩ, quyên góp ủng hộ ngư dân bám biển, chia sẻ những thông tin đúng đắn về chủ quyền trên mạng xã hội. Quan trọng hơn cả, em luôn giữ vững lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và ý thức bảo vệ đất nước trước mọi âm mưu xâm phạm. Dù chỉ là những hành động nhỏ, nhưng nếu mỗi người đều có ý thức trách nhiệm, chúng ta sẽ cùng nhau góp phần bảo vệ biển đảo quê hương, giữ gìn chủ quyền thiêng liêng mà cha ông đã dày công gìn giữ.