1. Đặc điểm dân cư Nhật Bản • Dân số (ước tính 2024): Khoảng 123 triệu người, nhưng đang giảm dần theo thời gian. • Mật độ dân số cao: Khoảng 330 người/km², tập trung đông ở các vùng đồng bằng ven biển như vùng Kanto (Tokyo), Kansai (Osaka, Kyoto) và Chukyo (Nagoya). • Tỉ lệ đô thị hóa rất cao: Trên 90% dân số sống ở đô thị, Nhật Bản là một trong những quốc gia đô thị hóa nhất thế giới. • Dân cư thuần chủng: Hơn 98% là người Nhật, ít dân tộc thiểu số và người nhập cư. • Trình độ dân trí cao, giáo dục phát triển, dân cư có ý thức cộng đồng và kỷ luật xã hội mạnh. 2. Cơ cấu dân số và ảnh hưởng a. Cơ cấu dân số già hóa • Tỉ lệ người trên 65 tuổi chiếm hơn 29% dân số – cao nhất thế giới. • Tỉ lệ sinh rất thấp, khoảng 1.3 con/phụ nữ, dẫn đến suy giảm dân số tự nhiên. • Lực lượng lao động đang thu hẹp, trong khi số người phụ thuộc ngày càng tăng. b. Ảnh hưởng đến kinh tế – xã hội Kinh tế: • Thiếu hụt lao động trẻ, đặc biệt trong các ngành sản xuất, nông nghiệp và chăm sóc sức khỏe. • Tăng chi phí an sinh xã hội: Nhà nước phải chi nhiều cho hưu trí, y tế, dịch vụ chăm sóc người cao tuổi. • Kìm hãm tăng trưởng kinh tế: Dân số giảm kéo theo nhu cầu tiêu dùng giảm, ảnh hưởng đến sản xuất và đầu tư. • Nhật Bản buộc phải đầu tư mạnh vào tự động hóa, robot, và thu hút lao động nước ngoài có tay nghề để bù đắp thiếu hụt. Xã hội: • Gia đình ít con, nhiều người sống đơn thân hoặc không kết hôn, dẫn đến thay đổi cấu trúc gia đình truyền thống. • Áp lực lớn về chăm sóc người già, đặc biệt khi số người trẻ ít đi. • Một số khu vực nông thôn bị già hóa hoàn toàn, dân cư thưa thớt, có làng thậm chí không còn người trẻ. 3. Hướng ứng phó • Khuyến khích sinh con, hỗ trợ tài chính cho các gia đình trẻ. • Gia tăng nhập cư một cách chọn lọc. • Phát triển công nghệ AI, robot và tự động hóa để thay thế lao động. • Chuyển đổi mô hình đô thị, dịch vụ phù hợp với xã hội già hóa.

1. Đặc điểm dân cư Nhật Bản • Dân số (ước tính 2024): Khoảng 123 triệu người, nhưng đang giảm dần theo thời gian. • Mật độ dân số cao: Khoảng 330 người/km², tập trung đông ở các vùng đồng bằng ven biển như vùng Kanto (Tokyo), Kansai (Osaka, Kyoto) và Chukyo (Nagoya). • Tỉ lệ đô thị hóa rất cao: Trên 90% dân số sống ở đô thị, Nhật Bản là một trong những quốc gia đô thị hóa nhất thế giới. • Dân cư thuần chủng: Hơn 98% là người Nhật, ít dân tộc thiểu số và người nhập cư. • Trình độ dân trí cao, giáo dục phát triển, dân cư có ý thức cộng đồng và kỷ luật xã hội mạnh. 2. Cơ cấu dân số và ảnh hưởng a. Cơ cấu dân số già hóa • Tỉ lệ người trên 65 tuổi chiếm hơn 29% dân số – cao nhất thế giới. • Tỉ lệ sinh rất thấp, khoảng 1.3 con/phụ nữ, dẫn đến suy giảm dân số tự nhiên. • Lực lượng lao động đang thu hẹp, trong khi số người phụ thuộc ngày càng tăng. b. Ảnh hưởng đến kinh tế – xã hội Kinh tế: • Thiếu hụt lao động trẻ, đặc biệt trong các ngành sản xuất, nông nghiệp và chăm sóc sức khỏe. • Tăng chi phí an sinh xã hội: Nhà nước phải chi nhiều cho hưu trí, y tế, dịch vụ chăm sóc người cao tuổi. • Kìm hãm tăng trưởng kinh tế: Dân số giảm kéo theo nhu cầu tiêu dùng giảm, ảnh hưởng đến sản xuất và đầu tư. • Nhật Bản buộc phải đầu tư mạnh vào tự động hóa, robot, và thu hút lao động nước ngoài có tay nghề để bù đắp thiếu hụt. Xã hội: • Gia đình ít con, nhiều người sống đơn thân hoặc không kết hôn, dẫn đến thay đổi cấu trúc gia đình truyền thống. • Áp lực lớn về chăm sóc người già, đặc biệt khi số người trẻ ít đi. • Một số khu vực nông thôn bị già hóa hoàn toàn, dân cư thưa thớt, có làng thậm chí không còn người trẻ. 3. Hướng ứng phó • Khuyến khích sinh con, hỗ trợ tài chính cho các gia đình trẻ. • Gia tăng nhập cư một cách chọn lọc. • Phát triển công nghệ AI, robot và tự động hóa để thay thế lao động. • Chuyển đổi mô hình đô thị, dịch vụ phù hợp với xã hội già hóa.