tiến hoá nhỏ : là quá trình biến đổi thành phần kiểu gển và tần số allen của quần thế đưa đến hình thành loài mới 

thời gian , quy mô: thời gian ngắn , quy mô hẹp 

phương thức nghiên cứu : bằng các thực nghiệm 

Tiến Hoá lớn : là quá trình hình thành các nhóm phân loại trên loài như chi , họ,bộ , lớp , ngành

thời gian rất dài,quy mô lớn 

phương thức nghiên cứu: nghiên cứu gián tiếp bằng các bằng chứng tiến hoá 

a) nhân tố sinh thái vô sinh: nhiệt độ, ánh sáng , 

nhân tố sinh tháu hữu sinh: hốc đá , khóm cây thuỷ sinh , tầng nổi

a) kỉ cambrian và kỉ Ordovician được diễn ra ở đại Paleozoic( cổ sinh)

kỉ Cretaceous(phân trắng) diễn ra ở đại Mesozoic(trung sinh)

sự kiện nổi bật ở kỉ cambrian : sự bùng nổ phát sinh của các loài động vật không xương sống .Xuất hiện động vât có dậy sống,phân hoá tảo

-sự kiện nổi bật ở kỉ Cretaceous :khủng long đạt đến đỉnh cao và tuyệt diệt vào cuối kỉ cùng với chim cổ đại có răng và nhiều loài khác . thực vật có hoa phân hoá mạnh 

b) Loài người xuất hiện ở kỉ Quaternary (đệ tứ) thuộc đạu Cenozoic ( tân sinh )