Câu 1

Truyện ngắn con chim vàng của Nguyễn Quang Sáng là một bản cáo trạng đanh thép về sự bất công trong xã hội phong kiến và là tiếng nói nhân đạo sâu sắc dành cho những số phận trẻ thơ bị chà đạp. Thông qua nhân vật thằng Bào – một đứa trẻ chỉ mới mười hai tuổi nhưng đã phải đi ở đợ để trả nợ cho mẹ – nhà văn khắc họa rõ nét cuộc sống cơ cực, tủi nhục và đầy đau đớn của những đứa trẻ nghèo không có quyền lựa chọn số phận. Trong truyện, Bào bị đối xử như một công cụ phục vụ cậu chủ Quyên – người chỉ kém em hai tuổi nhưng lại sống trong nhung lụa và được nuông chiều tuyệt đối. Việc bắt con chim vàng – một hình ảnh biểu tượng cho tự do, ước mơ và khát vọng sống – trở thành nhiệm vụ bất khả thi nhưng buộc Bào phải thực hiện. Không bắt được, em bị đánh đập dã man. Khi trèo cây với ý định bắt chim, Bào đã phải dốc hết sức lực, vượt qua nỗi sợ, như thể đang cố giành lấy một cơ hội được công nhận, được yêu thương. Nhưng bi kịch đỉnh điểm xảy ra khi Bào ngã xuống, máu đổ, con chim chết, còn cậu chủ chỉ biết gào khóc vì mất “đồ chơi”. Càng xót xa hơn khi bàn tay em vươn ra trong tuyệt vọng không phải được đón lấy, mà là để chứng kiến người ta nâng xác con chim thay vì cứu lấy em. Tác giả đã khéo léo sử dụng hình ảnh đối lập giữa thân phận con chim và thân phận con người để tố cáo xã hội vô cảm, lạnh lùng, trọng vật hơn người. Qua đó, Nguyễn Quang Sáng không chỉ lên án sự bất công mà còn khơi dậy lòng trắc ẩn, tình yêu thương con người – đặc biệt là với những mảnh đời bé nhỏ, yếu đuối như thằng Bào. Truyện không chỉ là một câu chuyện buồn, mà còn là lời thức tỉnh lương tri về nhân phẩm và giá trị của mỗi con người, dù nghèo khó hay thấp bé. Câu chuyện về thằng Bào không chỉ là nỗi đau của một đứa trẻ trong xã hội cũ, mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho xã hội hôm nay. Dù thời đại đã thay đổi, nhưng đâu đó vẫn còn những mảnh đời trẻ thơ bất hạnh, bị bỏ rơi, lạm dụng, bạo hành, bị tước mất tuổi thơ và quyền được yêu thương. Chính vì vậy, mỗi chúng ta – từ gia đình, nhà trường đến xã hội – cần nhìn lại mình, sống có trách nhiệm và nhân ái hơn, đặc biệt là với trẻ em. Truyện ngắn của Nguyễn Quang Sáng không chỉ khiến người đọc xót xa, mà còn gieo vào lòng người niềm tin vào một thế giới công bằng và nhân văn hơn – nơi không có đứa trẻ nào phải “với mãi” trong tuyệt vọng.

Câu 2

Câu 1. Phương thức biểu đạt chính là: Tự sự

Câu 2.Tình huống truyện: Bào-một cậu bé nghèo đi ở đợ- bị ép bắt con chim vàng cho cậu chủ Quyên. Trong quá trình bắt, Bào bị ngã từ trên cây xuống bị thương nặng, còn con chim thì chết.

Câu 3. Đoạn trích được kể theo ngôi thứ ba.

Tác dụng: Giúp người kể ẩn mình tạo cái nhìn khách quan nhưng vẫn có thể đi sâu vào cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật chính( Bào) từ đó bộc lộ được nỗi đau, số phận bất hạnh của em đồng thời cho ta thấy được sự đối lập giữa tầng lớp nghèo khổ và tầng lớp thống trị trong xã hội.

Câu 4. Chi tiết:'"Mắt Bào chập chờn thấy bàn tay mẹ thằng Quyên thò xuống. Tay Bào với tới, với mãi, với mãi nhưng cũng chẳng với được ai.” chứa đựng giá trị biểu cảm sâu sắc. Bào đang trong tình trạng thập tử nhất sinh, nửa mê nửa tỉnh, tưởng có người đưa tay cứu mình nhưng hóa ra đó là bàn tay nhặt xác chim.
=> Hành động "với tới, với mãi" thể hiện khát khao được cứu giúp, được quan tâm, yêu thương – một ước mơ đơn sơ của đứa trẻ nghèo khổ.

=> Chi tiết này làm nổi bật sự vô cảm, tàn nhẫn của giai cấp bóc lột, khi sự sống của con người (Bào) không bằng một con chim cảnh

Câu 5. Nhận xét về nhân vật Bào:
Bào là cậu bé nghèo khổ, ngoan ngoãn, cam chịu, luôn cố gắng làm hài lòng người khác dù bản thân chịu nhiều đau khổ nhưng em dũng cảm, kiên trì và rất giàu tình cảm.
Tình cảm, thái độ của tác giả:
Nguyễn Quang Sáng bày tỏ sự xót thương sâu sắc với số phận bất hạnh của trẻ em nghèo, đồng thời lên án mạnh mẽ sự vô nhân đạo, bất công của xã hội phong kiến, nơi con người bị coi rẻ hơn cả một con chim cảnh.