Câu 1:                                                                                                                                                                                                                                 Bài làm                                                                                                    Lối sống chủ động không chỉ là một thói quen, mà là yếu tố cốt lõi giúp mỗi người vượt qua thách thức và phát triển bền vững trong một thế giới đầy biến động. Trong xã hội hiện đại, sự thụ động có thể khiến ta rơi vào vòng xoáy của sự trì trệ và lãng phí cơ hội. Ngược lại, khi ta chủ động, ta không chỉ tạo ra được cơ hội mà còn có khả năng điều chỉnh cuộc sống theo ý muốn của mình. Chủ động không có nghĩa là kiểm soát tất cả, mà là biết chọn lựa và hành động đúng đắn trong mọi tình huống. Chẳng hạn, Bill Gates và Steve Jobs – hai biểu tượng của công nghệ – không chỉ ngồi chờ cơ hội mà đã chủ động tạo ra những sản phẩm cách mạng, làm thay đổi cả thế giới. Trong công việc hay học tập cũng vậy, thay vì chờ đợi cơ hội đến, một người chủ động sẽ tự tạo ra cơ hội thông qua học hỏi, sáng tạo, và làm việc chăm chỉ. Chủ động còn là khả năng học hỏi từ thất bại, không để chúng cản trở mà là nguồn động lực để vươn lên. Hơn nữa, trong các mối quan hệ, sự chủ động giúp chúng ta xây dựng được những kết nối chân thành, không ngại thể hiện bản thân. Chính sự chủ động sẽ tạo nên sự khác biệt trong cách chúng ta sống và làm việc, giúp chúng ta không chỉ tồn tại mà còn thăng hoa trong cuộc sống. Là một học sinh, lối sống chủ động có thể giúp ta quản lí tốt thời gian, tự sắp xếp lịch học phù hợp. Qua đó cũng dạy ta những nhưng kĩ năng mềm, tự tin hơn, phát triển khả năng giải quyết vấn đề và sẵn sàng đối mặt với mọi cơ hội và thử thách.

Câu 2:

                                                                      Bài làm

Bài thơ "Cảnh ngày hè" của Nguyễn Trãi, nằm trong chùm “Bảo kính cảnh giới” của Quốc âm thi tập, không chỉ mang giá trị nghệ thuật cao mà còn chứa đựng những tâm tư, khát vọng lớn lao của tác giả đối với đời sống và đất nước. Mặc dù bài thơ có những yếu tố tự răn mình, nhưng phần lớn lại nghiêng về tức cảnh, thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên mùa hè cùng những tâm sự sâu sắc của một nhà thơ, một bậc công hầu trong thời loạn.

Mở đầu bài thơ, Nguyễn Trãi đã khắc họa cảnh hè qua những nét vẽ sắc nét và đầy sức sống. Hai câu đề đưa người đọc vào không khí rộn ràng của ngày hè:

                                                    "Rồi hóng mát thuở ngày trường,                                                                                                                           Hòe lục đùn đùn tán rợp trương,

Chữ "hóng mát" gợi lên hình ảnh người đọc đang tận hưởng một giây phút thư giãn trong không gian mát mẻ của mùa hè. "Thuở ngày trường" không chỉ đơn giản là chỉ thời gian dài của mùa hè mà còn thể hiện một tâm trạng nhàn hạ, yên tĩnh sau những ngày lao động vất vả. Câu thơ không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn phản ánh trạng thái tâm lý của tác giả, đó là sự thư thái trong những ngày không còn phải bận tâm về triều chính.

Cảnh vật mùa hè được thể hiện sinh động qua hình ảnh cây cối, hoa lá với những động thái mạnh mẽ. Từ “hòe lục đùn đùn tán rợp giương” cho đến "thạch lựu hiên còn phun thức đỏ" và "hồng liên trì đã tiễn mùi hương", tất cả đều tạo thành một bức tranh thiên nhiên sôi động, mãnh liệt và đầy màu sắc. Cây hòe đùn đùn những tán lá xanh, hoa lựu phun đỏ rực và hoa sen tỏa hương thơm ngát tạo ra một không gian tràn đầy sức sống. Sự vận động của thiên nhiên như đồng hành cùng sự khát khao sống, sự thịnh vượng và sức mạnh của mùa hè.

Điều đặc biệt trong bài thơ này là sự hòa quyện giữa âm thanh và cảnh vật. Nguyễn Trãi không chỉ miêu tả thiên nhiên qua màu sắc mà còn làm nổi bật âm thanh của cuộc sống trong những câu thơ: 

                                             " Lao xao chợ cá làng ngư phủ                                                                                                                               Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương"

 thuộc của sự sầm uất trong đời sống nông thôn, mang đến không khí nhộn nhịp của ngày hè. Ngược lại, âm thanh của "cầm ve" lại mang đến một âm hưởng đặc trưng cho mùa hè, khi tiếng ve rền rĩ, vang vọng khắp nơi như một bản đàn, khiến không gian mùa hè trở nên sống động và phồn thịnh.

Sự chuyển từ không gian rộng lớn của chợ cá đến không gian tĩnh lặng của lầu son càng làm nổi bật sự giao thoa giữa âm thanh của cuộc sống lao động và âm thanh của thiên nhiên, tạo nên một không khí hài hòa, vừa rộn ràng vừa thanh tịnh.

Bài thơ không chỉ là sự tả cảnh mà còn là sự thể hiện những tâm tư, khát vọng của tác giả. Câu thơ cuối cùng bộc lộ rõ nhất ước vọng của Nguyễn Trãi:

"Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương."

Với hình ảnh "Ngu cầm" của vua Thuấn – một biểu tượng của nhân dân và hòa bình, Nguyễn Trãi bày tỏ khát vọng muốn mang lại cuộc sống thịnh vượng, hạnh phúc cho dân tộc. Trong thơ, khát vọng ấy không chỉ là mong muốn cá nhân mà còn phản ánh tư tưởng và tầm nhìn của một người làm quan, với ước mơ cống hiến cho đất nước, mang lại bình yên cho muôn dân. Câu thơ ngắn gọn, nhưng lại thể hiện một tấm lòng rộng lớn và sâu sắc.

Những câu thơ của Nguyễn Trãi không chỉ đơn thuần là sự miêu tả cảnh vật mà còn thể hiện sâu sắc tâm hồn và triết lý sống của tác giả. Những gam màu tươi sáng của thiên nhiên mùa hè và âm thanh sinh động đã tạo nên một không khí hưng thịnh, phồn vinh của đất nước. Từ cảnh vật đến cuộc sống, từ thiên nhiên đến con người, tất cả đều hòa quyện với nhau, tạo thành một bản hòa ca về sự sống, sự thịnh vượng và khát khao lớn lao của một tâm hồn yêu nước.

Tóm lại, bài thơ "Cảnh ngày hè" của Nguyễn Trãi là một bức tranh thiên nhiên rực rỡ và đầy sức sống, đồng thời là sự thể hiện khát vọng lớn lao của tác giả đối với cuộc sống và dân tộc. Thông qua cảnh vật và âm thanh mùa hè, Nguyễn Trãi không chỉ tả thực mà còn bày tỏ những tâm tình sâu sắc, khát khao một cuộc sống thịnh vượng, an lạc. Bài thơ mang đến cho người đọc không chỉ cảm giác thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn là những suy tư về đời sống, xã hội và tình yêu quê hương đất nước.

Câu 1: - Thể thơ của văn bản trên là thất ngôn bát cú Đường luật.

Câu 2: - Những hình ảnh nói về nét sinh hoạt hàng ngày đạm bạc, thanh cao của tác giả:                                                     + Ăn măng trúc, ăn giá                                                                                                                                         + Tắm hồ sen, tắm ao                                                                                                                                           + Uống rượu dưới gốc cây

Câu 3: - Biện pháp tư từ liệt kê được thể hiện qua việc liêt kê ra "một mai", "một cuốc","một cần câu"                          - Tác dụng:                                                                                                                                                                             + Hình thức: tạo ra sự cân xứng, nhịp nhàng, hài hòa cho câu thơ. Làm câu thơ thêm sức                                                    gợi hình, gợi cảm đồng thời tăng sức tưởng tượng cho người đọc.                                              + Nội dung: nhấn manh sự lựa chọn phương châm sống của tác giả rất đặc biệt - một cuộc                                                 sống mộc mạc không cầu kỳ, nhàn tản nhưng không nhàm chán, tự do tự tại                                                     không bon che hay chịu áp lực của đời sống xô bồ. Qua đó cũng khẳng định                                                     được thái độ sống khiêm nhường, tự tại của tác giả. Hơn nữa, tác giả cũng đã                                                 thể hiện sắc thái mỉa mai dối với cuộc ham danh vọng, phú quý như ngày nay.

Câu 4: - Quan niệm dại - khôn của tác giả trong hai câu thơ trên:                                                                                          + Dại: " tìm nơi vắng vẻ " nơi tĩnh tại của thiên nhiên, thảnh thơi của tâm hồn con người.                                  + Khôn: " đến chốn lao xao" chốn cửa quyền bon chen, thủ đoạn sát phát.                                                     ==> Tuy nhiên tác giả muốn người đọc hiểu rằng đó là một cách nói ngược để mỉa mai "những                              người khôn", ở đây khôn mà là khôn dại, dại mà dại khôn. Trong khi xã hội thường coi người                          "khôn" là những người đi tìm tiền tài danh vọng, quyền lực bậc nhất, thì tác giả lại cho rằng                              người "khôn" phải là người tìm đến nơi thanh vắng, sống một cuộc đời yên bình không bị                                vướng bận bởi danh lợi loài người.

Câu 5:                                                                                                                                                                              Vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm hiện lên qua văn bản là sự hòa quyện giữa trí tuệ tinh thông và sự tự tại, giữa khát vọng sống chân thật và thanh thản. Ông từ chối sự bon chen của đời sống phồn  hoa, tìm đến với thiên nhiên và cuộc sống giản dị, không màng danh lợi. Quan niệm "dại" của ông không phải sự ngây ngô mà là một cái nhìn sâu sắc đầy triết lý, tìm kiếm sự an yên trong tâm hồn. Vẻ đẹp nhân cách này như muốn nhắc nhở ta rằng, đôi khi, sống một cuộc đời thanh đạm, an yên mới thực sự là khôn ngoan, khi mà tiền tài danh vọng chỉ là những giấc mộng phù du, không đáng để ta vướng bận. Vẻ đẹp nhân cách ấy chính là sự thức tỉnh về một lối sống thanh cao, không bị cuốn theo những cám dỗ tầm thường của cuộc đời.                                                                                                                               

                                                                                                                            _ Cao Ngọc Anh _