Quá trình xâm lược của thực dân phương Tây đối với các nước Đông Nam Á hải đảo diễn ra qua nhiều giai đoạn, với những đặc điểm và thủ đoạn riêng biệt. 

1. Giai đoạn đầu (thế kỷ XVI - XVII):

 * Mục tiêu:

   - Tìm kiếm nguồn tài nguyên quý giá (gia vị, vàng bạc,...)

   - Thiết lập các trạm buôn bán, kiểm soát tuyến đường hàng hải

   - Truyền bá đạo Thiên Chúa

   - Các nước thực dân: Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan

 * Hình thức xâm lược:

   - Sử dụng vũ lực để chiếm đóng các vùng ven biển, hải cảng

   - Thiết lập các công ty thương mại độc quyền

   - Gây chia rẽ nội bộ các quốc gia để dễ bề cai trị.

 * Kết quả:

   - Bồ Đào Nha chiếm một số đảo ở Indonesia và Malacca.

   - Tây Ban Nha chiếm Philippines.

   - Hà Lan dần thay thế Bồ Đào Nha, chiếm phần lớn Indonesia.

2. Giai đoạn giữa (thế kỷ XVIII - XIX):

 * Mục tiêu:

   - Mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hóa

   - Khai thác triệt để nguồn nguyên liệu

   - Biến các nước Đông Nam Á thành thuộc địa, phục vụ lợi ích kinh tế của chính quốc.

   - Các nước thực dân: Anh, Pháp, Mỹ

 * Hình thức xâm lược:

   - Sử dụng sức mạnh quân sự áp đảo

   - Áp đặt các hiệp ước bất bình đẳng

   - Can thiệp sâu vào nội bộ chính trị, kinh tế

 * Kết quả:

   - Anh chiếm Malaya, Singapore, Brunei.

   - Mỹ chiếm Philippines từ Tây Ban Nha.

3. Giai đoạn cuối (cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX):

 * Mục tiêu:

   - Hoàn thành việc phân chia thuộc địa

   - Củng cố ách thống trị, khai thác tối đa thuộc địa

   - Các nước thực dân: Tất cả các nước tư bản phương Tây

 * Hình thức xâm lược:

   - Sử dụng mọi biện pháp chính trị, kinh tế, quân sự để duy trì ách thống trị.

   - Chia rẽ, kích động mâu thuẫn

sắc tộc, tôn giáo để dễ bề cai trị.

Chế độ thực dân đã để lại những ảnh hưởng sâu sắc và phức tạp đối với các quốc gia Đông Nam Á, bao gồm cả Việt Nam.

1. Về kinh tế:

 - Bóc lột tài nguyên: Thực dân khai thác triệt để tài nguyên thiên nhiên của các nước thuộc địa để phục vụ lợi ích kinh tế của chính quốc. Điều này dẫn đến sự nghèo nàn, lạc hậu và phụ thuộc của nền kinh tế các nước Đông Nam Á.

 - Biến đổi cơ cấu kinh tế: Thực dân áp đặt cơ cấu kinh tế một chiều, tập trung vào khai thác nguyên liệu thô và nông sản, hạn chế phát triển công nghiệp. Điều này làm mất cân đối và kìm hãm sự phát triển kinh tế bền vững của các nước thuộc địa.

 - Xây dựng cơ sở hạ tầng hạn chế: Thực dân chỉ xây dựng một số cơ sở hạ tầng phục vụ cho mục đích khai thác và vận chuyển tài nguyên, không chú trọng đến phát triển kinh tế - xã hội toàn diện.

2. Về chính trị - xã hội:

 - Áp đặt hệ thống chính trị: Thực dân áp đặt hệ thống chính trị thuộc địa, tước đoạt quyền tự chủ và chủ quyền của các quốc gia Đông Nam Á.

 - Gây chia rẽ và xung đột: Thực dân sử dụng chính sách "chia để trị" để khoét sâu mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo và vùng miền, gây ra xung đột và bất ổn chính trị - xã hội.

 - Thay đổi cơ cấu xã hội: Thực dân du nhập các giá trị văn hóa và lối sống phương Tây, làm thay đổi cơ cấu xã hội truyền thống và gây ra những mâu thuẫn giữa các tầng lớp xã hội.

3. Về văn hóa:

 - Du nhập văn hóa phương Tây: Thực dân du nhập văn hóa phương Tây, bao gồm ngôn ngữ, tôn giáo, giáo dục và lối sống, làm thay đổi diện mạo văn hóa của các nước Đông Nam Á.

 - Xói mòn văn hóa truyền thống: Sự du nhập văn hóa phương Tây có thể dẫn đến sự xói mòn và mai một các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc Đông Nam Á.

 - Tiếp biến văn hóa: Quá trình giao thoa văn hóa giữa phương Tây và bản địa cũng tạo ra những sự tiếp biến văn hóa độc đáo, làm phong phú thêm nền văn hóa của các nước Đông Nam Á.

Liên hệ tình hình thực tế ở Việt Nam:

 - Việt Nam cũng chịu những ảnh hưởng tương tự từ chế độ thực dân Pháp. Nền kinh tế Việt Nam bị biến đổi theo hướng phục vụ lợi ích của Pháp, tài nguyên bị khai thác triệt để, cơ sở hạ tầng chỉ được xây dựng hạn chế.

 - Về chính trị - xã hội, Pháp áp đặt chế độ cai trị hà khắc, chia rẽ dân tộc, gây ra những mâu thuẫn xã hội sâu sắc.

 - Về văn hóa, văn hóa Pháp du nhập vào Việt Nam, làm thay đổi một phần diện mạo văn hóa Việt Nam, nhưng đồng thời cũng khơi dậy tinh thần yêu nước và ý thức bảo tồn văn hóa dân tộc.

 - Chính sách "chia để trị" của thực dân Pháp đã tạo ra những chia rẽ vùng miền, sắc tộc vẫn còn ảnh hưởng đến ngày nay.

 - Nền kinh tế Việt Nam sau khi giành độc lập vẫn mang nặng tính chất của nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu.