Quan niệm “Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” trong hôn nhân từng là một nguyên tắc phổ biến trong xã hội Việt Nam xưa, khi gia đình được xem là nhân tố quyết định trong việc chọn bạn đời cho con cái. Câu nói này thể hiện sự sắp đặt của cha mẹ trong hôn nhân, mong muốn con cái tìm được người bạn đời phù hợp và gắn bó, ổn định cuộc sống. Tuy nhiên, quan niệm này cũng gây ra nhiều tranh cãi trong xã hội hiện đại, nơi mà quyền tự do và sự bình đẳng trong hôn nhân được đề cao hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh xã hội truyền thống, quan niệm “Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” thường xuất phát từ lòng yêu thương và mong muốn bảo vệ con cái của các bậc cha mẹ. Người lớn tuổi với kinh nghiệm sống phong phú mong muốn tìm cho con một người bạn đời đảm bảo về gia thế, phẩm hạnh, để con có một cuộc sống ổn định, êm ấm. Họ lo sợ con cái khi chưa đủ trưởng thành và thiếu kinh nghiệm sẽ gặp sai lầm trong việc chọn lựa, dễ dẫn đến đổ vỡ và khổ đau trong hôn nhân. Do vậy, cha mẹ có xu hướng can thiệp và quyết định thay cho con cái, xem đó là cách tốt nhất để xây dựng hạnh phúc.

Tuy nhiên, trong xã hội ngày nay, quan niệm này dần bộc lộ nhiều bất cập. Hôn nhân là sự gắn kết không chỉ về pháp lý mà còn là mối quan hệ lâu dài dựa trên tình yêu, sự thấu hiểu và tự nguyện từ cả hai phía. Khi hôn nhân bị áp đặt, con cái thường thiếu đi sự tự do trong lựa chọn người bạn đời, dễ dẫn đến bất hạnh nếu hai người không có tình cảm và không có tiếng nói chung. Việc gắn bó lâu dài với một người mà bản thân không yêu thương sẽ tạo ra nhiều áp lực, dễ gây tổn thương về mặt tinh thần và làm cho hôn nhân thiếu bền vững. Bên cạnh đó, khi cha mẹ can thiệp quá sâu vào việc kết hôn của con cái, điều này có thể khiến quan hệ gia đình căng thẳng và con cái mất đi sự chủ động, tự lập trong cuộc sống của chính mình.

Quan niệm hiện đại về hôn nhân cho rằng con cái cần có quyền tự do lựa chọn bạn đời dựa trên tình yêu và sự thấu hiểu, thay vì áp lực từ gia đình. Hôn nhân chỉ có thể bền chặt khi hai người thực sự yêu thương, trân trọng và sẵn lòng chia sẻ mọi khó khăn, thử thách cùng nhau. Tất nhiên, cha mẹ vẫn có vai trò quan trọng trong việc định hướng, chia sẻ kinh nghiệm và góp ý cho con cái, nhưng quyết định cuối cùng vẫn nên để con tự đưa ra, vì hạnh phúc hay nỗi khổ đau từ hôn nhân là điều mà chính người trong cuộc sẽ gánh chịu.

Tóm lại, quan niệm “Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” dù xuất phát từ ý tốt nhưng không còn phù hợp trong xã hội hiện đại. Trong hôn nhân, con cái cần có quyền tự do lựa chọn dựa trên tình cảm chân thành và sự tự nguyện của bản thân. Chỉ khi đó, hôn nhân mới thực sự là bến đỗ hạnh phúc bền lâu cho mỗi người.

Dưới đây là một câu ca dao nói về người phụ nữ mở đầu bằng “Thân em”:

“Thân em như tấm lụa đào,

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.”

Câu ca dao này thể hiện sự mỏng manh và bấp bênh của người phụ nữ trong xã hội xưa, khi thân phận của họ thường phụ thuộc vào người khác và chịu nhiều rủi ro, thăng trầm.

Hai câu thơ “Ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa,  Bằng con chẫu chuộc thôi” gợi lên hình ảnh của thân phận con người bé nhỏ, yếu ớt và dễ bị tổn thương. Tác giả tự ví mình với những con vật nhỏ bé như con bọ ngựa hay chẫu chuộc – những sinh vật thường bị bỏ qua, ít được chú ý trong cuộc sống. Qua đó, ta cảm nhận được sự tự ti, mặc cảm về thân phận, nỗi buồn của nhân vật trữ tình khi nhận thấy sự yếu thế, mỏng manh trước cuộc đời. Dù vậy, qua cách so sánh này, ta cũng thấy sự gần gũi và tự nhiên trong cách nhìn nhận về thân phận, một nỗi buồn nhưng không bi lụy mà lại sâu sắc, lắng đọng, phản ánh chân thực đời sống của những con người bình dân trong xã hội.

Hiện tượng phá vỡ ngôn ngữ thông thường trong câu thơ “Em nhớ anh nát cả ruột gan” tạo ra hiệu quả cảm xúc mạnh mẽ và gây ấn tượng sâu sắc cho người đọc. Cụm từ “nát cả ruột gan” vốn thường dùng để miêu tả nỗi đau đớn thể xác, nhưng ở đây được chuyển hóa để biểu đạt nỗi nhớ da diết, xót xa trong tình cảm.

Từ “nát” thường mang ý nghĩa diễn tả sự hư hỏng, tổn thương nghiêm trọng. Khi được kết hợp với “ruột gan”, nó không chỉ dừng lại ở nỗi nhớ đơn thuần mà đã biến thành một nỗi đau tinh thần dày vò, sâu sắc. Đây là cách diễn đạt đầy sáng tạo, tạo nên sự đột phá về mặt ngôn ngữ, khiến người đọc không chỉ cảm nhận được nỗi nhớ thông thường mà còn thấy được sự giày xéo và ám ảnh mà nỗi nhớ ấy mang lại.