Hôn nhân là một vấn đề hết sức quan trọng trong cuộc đời mỗi con người. Thế nhưng, trong nhiều gia đình, đặc biệt là những gia đình truyền thống, vấn đề này không chỉ đơn giản là sự lựa chọn của bản thân mà còn có sự tham gia, thậm chí là quyết định của cha mẹ. Quan niệm "Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy" đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa hôn nhân của nhiều thế hệ trước. Nhưng trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi mà quyền tự do cá nhân và bình đẳng giới được coi trọng, liệu quan niệm này có còn phù hợp với thời đại ngày nay?

Để hiểu rõ hơn về quan niệm này, ta cần nhìn nhận rằng, trong quá khứ, cha mẹ là những người có vai trò rất lớn trong việc định đoạt cuộc sống của con cái, đặc biệt là trong vấn đề hôn nhân. Trong xã hội phong kiến, khi mà các giá trị gia đình và xã hội được đặt lên hàng đầu, việc cha mẹ lựa chọn bạn đời cho con cái là một điều đương nhiên. Cha mẹ được cho là những người giàu kinh nghiệm sống và có cái nhìn sâu sắc hơn về những mối quan hệ. Họ lựa chọn bạn đời cho con cái dựa trên các yếu tố như gia thế, điều kiện sống và tính cách, với hy vọng đem lại một cuộc sống tốt đẹp và ổn định cho con cái.

Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, quan niệm này đã bắt đầu bị đặt dấu hỏi. Con cái ngày nay, đặc biệt là những người trẻ, đã có thể tự lập, có công việc, có thể tự chủ về tài chính và, quan trọng nhất, có quyền tự quyết định về những vấn đề quan trọng trong cuộc sống của mình, trong đó có hôn nhân. Khi xã hội phát triển, những giá trị cá nhân và quyền tự do cá nhân được đề cao, và việc cha mẹ áp đặt hôn nhân không còn được ủng hộ. Hôn nhân không phải là sự sắp đặt từ bên ngoài mà phải là sự lựa chọn từ trái tim, sự tự nguyện và tình yêu thương giữa hai người.

Việc cha mẹ áp đặt hôn nhân không chỉ làm mất đi quyền tự quyết của con cái mà còn có thể dẫn đến những cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Nếu người trong cuộc không thực sự yêu thương nhau, nếu hôn nhân chỉ được hình thành từ sự sắp xếp của gia đình mà không có sự đồng thuận và tình cảm, thì rất khó để cuộc hôn nhân đó có thể bền vững. Thực tế đã cho thấy, có không ít cuộc hôn nhân bị ép buộc, không tình yêu, dẫn đến đau khổ và ly hôn. Và một khi cha mẹ áp đặt, họ vô tình đặt con cái vào một cuộc sống không theo ý muốn của họ, gây ra nhiều tổn thương về tinh thần và cảm xúc.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là cha mẹ không có vai trò trong hôn nhân của con cái. Cha mẹ có thể đưa ra những lời khuyên, chia sẻ kinh nghiệm sống và hỗ trợ con cái trong việc lựa chọn bạn đời. Họ có thể là người hướng dẫn, nhưng không thể áp đặt. Bởi vì, hôn nhân là sự lựa chọn của hai người, không phải sự quyết định của người khác. Con cái, khi đã trưởng thành, có quyền tự quyết định hạnh phúc của mình.

Tóm lại, quan niệm “Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” phản ánh một thời kỳ trong xã hội khi cha mẹ có quyền lực tuyệt đối trong gia đình. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, khi mà quyền tự do cá nhân và bình đẳng giới được tôn trọng, quan niệm này không còn phù hợp nữa. Hôn nhân phải được xây dựng trên nền tảng tình yêu và sự tự nguyện của cả hai người, với sự đồng thuận và chia sẻ từ gia đình, nhưng không thể là sự áp đặt. Hạnh phúc trong hôn nhân chỉ có thể đạt được khi mỗi người được tự do lựa chọn và sống đúng với cảm xúc và nguyện vọng của chính mình.

"Thân em như hạt mưa sa,
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày."

Câu ca dao này cũng nói lên số phận bấp bênh của người phụ nữ, khi cuộc đời họ phụ thuộc vào may rủi, không thể tự mình quyết định.

Các dòng thơ “Ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa,/ Bằng con chẫu chuộc thôi” sử dụng biện pháp tu từ so sánh với hình ảnh các con vật bé nhỏ, tội nghiệp như bọ ngựa và chẫu chuộc. Việc liệt kê giảm dần từ "con bọ ngựa" đến "con chẫu chuộc thôi" cho thấy sự tự ti và nỗi đau của nhân vật trữ tình khi ý thức được thân phận nhỏ bé, bất lực của mình. Đây là lời thở than đầy xót xa về số phận, như muốn nói rằng nhân vật thậm chí cảm thấy mình còn không bằng những sinh vật tầm thường ấy.Tiếng thở dài này chứa đựng nỗi đau tuyệt vọng của người con gái bị ép duyên, không thể tự quyết định cuộc đời, không tìm được sự cứu rỗi hay bấu víu. Nó là tiếng nói trách phận, đồng thời phê phán xã hội với những hủ tục khắt khe đã chà đạp lên quyền được yêu thương và hạnh phúc của con người.Người đọc không chỉ đồng cảm với nhân vật mà còn cảm thấy xót xa và oán trách những bất công, ngang trái đã đẩy cô vào cảnh ngộ đau đớn ấy. Câu thơ, tuy mộc mạc, đã chạm đến trái tim người đọc, khiến họ cảm nhận rõ hơn giá trị của tình yêu và tự do trong cuộc sống.