c1

Đoạn trích trong Văn tế thập loại chúng sinh của Nguyễn Du thể hiện sự đặc sắc về cả nội dung và nghệ thuật. Về nội dung, tác phẩm không chỉ là sự bày tỏ lòng thương cảm đối với những số phận bất hạnh mà còn phản ánh sâu sắc xã hội phong kiến với những kiếp người bị vùi dập, lãng quên. Những người lính, người phụ nữ, kẻ ăn mày hay kẻ "lỡ làng" đều là hình ảnh điển hình của những phận đời bất công và khổ đau. Đây là một thông điệp nhân đạo sâu sắc, kêu gọi sự đồng cảm và chia sẻ.

Về mặt nghệ thuật, Nguyễn Du sử dụng nhiều biện pháp tu từ như từ láy (lập lòe, văng vẳng) để tạo ra những hình ảnh sinh động, ấn tượng, góp phần diễn tả nỗi khổ đau và sự bấp bênh của con người. Âm điệu của bài văn tế trầm buồn, nhấn mạnh sự xót xa và những nỗi oan khiên của kiếp người. Các biện pháp như miêu tả và biểu cảm khiến người đọc dễ dàng cảm nhận được sự thương cảm sâu sắc mà tác giả dành cho những con người bất hạnh trong xã hội.

c2

Trong xã hội hiện đại, khi công nghệ và các phương tiện truyền thông phát triển mạnh mẽ, những định kiến về thế hệ trẻ – đặc biệt là thế hệ gen Z – ngày càng trở nên phổ biến. Gen Z, những người sinh từ cuối những năm 1990 đến giữa những năm 2000, thường xuyên bị xã hội gắn mác, quy chụp với những hình ảnh tiêu cực về lối sống và cách làm việc. Điều này không chỉ thiếu khách quan mà còn gây nên những bất công đối với một thế hệ đang cố gắng khẳng định bản thân.

Một trong những định kiến lớn nhất đối với gen Z là sự lười biếng và thiếu trách nhiệm trong công việc. Người ta cho rằng, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, các bạn trẻ chỉ biết "lướt mạng", chơi game và ít quan tâm đến công việc. Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn khác. Gen Z chính là những người có khả năng ứng dụng công nghệ vào công việc một cách thành thạo và sáng tạo. Họ nhanh chóng thích nghi với những công cụ, phần mềm mới và sẵn sàng tìm kiếm những cơ hội nghề nghiệp độc đáo, khác biệt. Họ không chỉ làm việc để kiếm tiền mà còn mong muốn công việc đó có thể mang lại ý nghĩa, đóng góp tích cực cho cộng đồng.

Một định kiến khác mà gen Z thường xuyên phải đối mặt là sự thiếu kiên nhẫn và mong muốn có kết quả nhanh chóng. Nhiều người cho rằng, thế hệ này dễ dàng bỏ cuộc, thiếu kiên trì và không chịu khó trong công việc. Tuy nhiên, sự thật là gen Z trưởng thành trong một xã hội thay đổi nhanh chóng và đầy thử thách. Chính vì vậy, họ có xu hướng tìm kiếm những phương pháp làm việc hiệu quả và tối ưu hóa thời gian, thay vì lãng phí thời gian vào những công việc không mang lại kết quả. Họ không ngần ngại thử nghiệm, chấp nhận thất bại và học hỏi từ đó.

Bên cạnh đó, gen Z cũng thường xuyên bị đánh giá là thiếu lòng trung thành với công ty, dễ dàng nhảy việc. Điều này một phần bắt nguồn từ quan điểm truyền thống cho rằng, làm việc lâu dài trong một công ty là yếu tố quan trọng để đạt được thành công. Tuy nhiên, đối với gen Z, sự phát triển cá nhân và cơ hội học hỏi mới là yếu tố quan trọng hơn. Nếu công việc hiện tại không phù hợp với đam mê và mục tiêu cá nhân, họ không ngần ngại thay đổi để tìm kiếm cơ hội tốt hơn.

Thực tế, những quan niệm sai lầm về gen Z phần lớn xuất phát từ sự khác biệt trong cách tiếp cận công việc và cuộc sống giữa các thế hệ. Các thế hệ đi trước có thể không hiểu hết những điều mà gen Z đang trải qua. Thế hệ gen Z là những người có tư duy sáng tạo, chủ động và dám đương đầu với thử thách. Họ có khả năng làm việc linh hoạt và sáng tạo hơn bao giờ hết, điều này rất phù hợp với môi trường làm việc hiện đại đầy biến động và cạnh tranh.

Chúng ta cần nhận thức rõ rằng, mỗi thế hệ đều có những đặc điểm riêng, và thay vì quy chụp, chúng ta nên nhìn nhận thế hệ gen Z một cách công bằng, đánh giá dựa trên những thành tựu mà họ đã và đang đạt được. Thế hệ này không lười biếng hay thiếu trách nhiệm, mà là những người trẻ năng động, sáng tạo, có khả năng làm việc hiệu quả trong một thế giới thay đổi từng ngày. Thay vì chỉ trích, xã hội cần khuyến khích và tạo điều kiện để gen Z phát huy hết tiềm năng của mình.

Câu 1. Xác định những phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn trích trên.

Trong đoạn trích này, các phương thức biểu đạt chủ yếu bao gồm:

• Miêu tả: Nhà thơ miêu tả các kiếp người, những thân phận khổ cực, bất hạnh. Chẳng hạn, qua các hình ảnh như "khóa lính", "gồng gánh việc quan", "lập lòe ngọn lửa ma trơi", "hớp cháo lá đa",… đều thể hiện một cách rõ nét số phận, cảnh ngộ của những người dân nghèo.
• Tự sự: Những câu chuyện kể về những kiếp người, số phận khổ đau trong cuộc sống, như những người lính, người đàn bà lỡ làng, người hành khất, v.v.
• Biểu cảm: Nhà thơ bày tỏ sự cảm thông, xót xa, thương cảm đối với những kiếp người đau khổ, với những phận đời bất hạnh, thể hiện sự thương cảm sâu sắc qua ngôn từ và cảm xúc trong bài thơ.
• Ẩn dụ, hoán dụ: Ví dụ như "ngọn lửa ma trơi", "tiếng oan văng vẳng", "đau đớn thay phận đàn bà", qua đó, tác giả muốn ám chỉ những nỗi oan khiên, bất hạnh mà không thể diễn đạt một cách trực tiếp.

Câu 2. Liệt kê những kiếp người xuất hiện trong đoạn trích.

Những kiếp người xuất hiện trong đoạn trích bao gồm:

1. Kiếp lính – Những người lính phải sống trong cảnh chiến tranh, đau thương, chết chóc.
2. Kiếp quan – Những người gánh vác công việc quan trường nhưng có thể phải chịu cảnh khổ sở, cạm bẫy của quyền lực.
3. Kiếp đàn bà – Đặc biệt là người phụ nữ phải chịu đựng nỗi khổ của xã hội, phận bạc mệnh.
4. Kiếp gái lỡ làng – Những người phụ nữ phải sống cảnh cô đơn, không chồng con, phải bán thân hoặc sống một cuộc đời đau khổ, lỡ làng.
5. Kiếp ăn mày – Những người hành khất, sống nhờ vào lòng thương hại của người khác, cuộc sống nghèo khổ, vất vả.

Câu 3. Trình bày hiệu quả của việc sử dụng từ láy trong hai dòng thơ dưới đây:

Lập lòe ngọn lửa ma trơi
Tiếng oan văng vẳng tối trời càng thương!

Việc sử dụng từ láy "lập lòe" và "văng vẳng" có những hiệu quả đặc biệt trong việc tạo nên âm hưởng và hình ảnh cho bài thơ:

• Tạo hình ảnh sinh động: "Lập lòe" mô tả ánh sáng mờ ảo, chập chờn của ngọn lửa ma trơi, làm nổi bật sự mờ mịt, hư ảo của kiếp người bị vùi dập trong đau khổ. "Văng vẳng" thể hiện tiếng kêu oan của những linh hồn vất vưởng, không có nơi nương tựa, làm tăng sự u ám, bất an trong không gian.
• Gợi cảm giác không yên ổn: Các từ láy này gợi ra sự vất vả, bấp bênh và sự không ổn định của số phận con người, tạo ra cảm giác bức bối, xót xa.
• Tăng cường cảm xúc: Các từ láy này làm tăng sự bi thương, thấm thía nỗi đau của những kiếp người khổ cực, làm cho người đọc cảm nhận rõ hơn về sự bất công, đau đớn trong cuộc đời.

Câu 4. Phát biểu chủ đề và cảm hứng chủ đạo của đoạn trích.

Chủ đề của đoạn trích là sự miêu tả những số phận bất hạnh của con người, đặc biệt là những người dân nghèo khổ, trong xã hội, với những đau thương, oan ức và cuộc đời đầy bi kịch. Nhà thơ Nguyễn Du khắc họa những kiếp người chịu cảnh đời vất vả, oan khiên, và những phận đời bi thương.

Cảm hứng chủ đạo của đoạn trích là cảm hứng thương cảm và nhân đạo. Tác giả bày tỏ lòng thương xót đối với những số phận bất hạnh, đau khổ, đặc biệt là những người lao động nghèo, những người phụ nữ và những kẻ bị xã hội lãng quên. Cảm hứng này cũng phản ánh quan niệm nhân đạo sâu sắc, giúp chúng ta nhận thức về sự bất công và sự khổ đau của con người.

Câu 5. Từ cảm hứng chủ đạo của đoạn trích, anh/chị hãy bày tỏ suy nghĩ về truyền thống nhân đạo của dân tộc ta (trình bày khoảng 5 - 7 dòng).

Truyền thống nhân đạo của dân tộc ta luôn gắn liền với sự quan tâm, chia sẻ và tôn trọng đối với những người nghèo khổ, những kẻ yếu thế trong xã hội. Qua các tác phẩm văn học như Văn tế thập loại chúng sinh của Nguyễn Du, chúng ta thấy rõ lòng nhân ái và tình yêu thương con người sâu sắc trong văn hóa dân tộc. Những số phận đau khổ, bất hạnh được nhắc đến trong tác phẩm không chỉ là sự lên án những bất công xã hội mà còn là lời kêu gọi sự đồng cảm và chia sẻ. Truyền thống nhân đạo này còn được thể hiện qua việc thờ cúng, cầu siêu, cứu giúp những linh hồn và những người còn sống trong cảnh nghèo khó, lầm than. Đây là một phần của tinh thần tương thân tương ái, thể hiện đức tính cao đẹp của con người Việt Nam.