Nội dung tài liệu
1. Nhà Nguyễn thành lập và củng cố quyền thống trị
a) Sự thành lập Vương triều Nguyễn
- Năm 1792, vua Quang Trung qua đời, Triều Tây Sơn suy yếu.
- Năm 1802, Nguyễn Ánh đánh bại Tây Sơn; lập triều Nguyễn, lấy niên hiệu Gia Long; đặt kinh đô ở Phú Xuân.
=> Triều đại phong kiến quản lý lãnh thổ từ Bắc vào Nam
b) Nhà Nguyễn củng cố quyền thống trị
- Nguyễn Ánh củng cố chế độ quân chủ trung ương và thống nhất lãnh thổ.
- Năm 1815, nhà Nguyễn ban hành Luật Gia Long.
- Chia đất nước thành 30 tỉnh và 1 phủ.
- Nhà Nguyễn thực hiện chính sách ngoại giao mềm dẻo với nhà Thanh, khước từ quan hệ với Âu-Mỹ và thi hành chính sách cấm đạo
2. Tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX
a) Kinh tế
- Nông nghiệp:
+ Chính sách quân điền
+ Khuyến khích khai hoang.
+ Địa chủ, cường hào bao chiếm ruộng
+ Lụt lội, hạn hán xảy ra thường xuyên.
=> Nông nghiệp không phát triển, đời sống ND không ổn đinh.
-Thủ công nghiệp:
+ Nghề khai mỏ được đẩy mạnh.
+ Một số ngành, nghề không phát triển được do chính sách bế quan toả cảng, thợ giỏi bị bắt vào làm trong các quan xưởng.
-Thương nghiệp:
+ Nội thương phát triển chậm
+ Ngoại thương: nhà nước độc quyền
=> Kinh tế lạc hậu; nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo
b) Xã hội
- Cuộc sống nhân dân khổ cực.
- Lực lượng: nông dân, thợ thuyền, binh lính, nhà nho, nhân dân các dân tộc thiểu số.
- Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu bao gồm: Phan Bá Vành (1821-1827) ở Thái Bình, Lê Duy Lương (1833) ở Ninh Bình, Nông Văn Văn (1833-1835) ở Cao Bằng và Cao Bá Quát (1854-1856) ở Hà Nội.
=> Giữa thế kỉ XIX, nền kinh tế - xã hội Việt Nam rơi vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng.
3. Sự phát triển của văn hoá Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX
- Văn học:
+ Dòng văn học viết bằng chữ Nôm góp phần phong phú văn học dân tộc: Truyện Kiều, thơ Nôm của Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan, Cao Bá Quát,...
+ Văn học dân gian được thể hiện qua tục ngữ, ca dao, dân ca, truyện Nôm, tiếu lâm,...
+ Nội dung tác phẩm văn học phản ánh cuộc sống lao động và khát vọng của nhân dân, phê phán thói hư, tật xấu của xã hội phong kiến.
- Nghệ thuật:
+ Nhã nhạc (nhạc cung đình) phát triển đến đỉnh cao thời Nguyễn.
+ Văn nghệ dân gian bao gồm nhiều làn điệu như quan họ, trồng quần, hát vi, hát cò lả,...
+ Hội hoạ gồm tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống, tranh Kim Hoàng,...
- Kiến trúc, điêu khắc nổi tiếng bao gồm kinh thành Huế, chùa Thiên Mụ, Cửu đỉnh, chùa Tây Phương và tượng 18 vị La Hán, đình làng Đình Bảng,...
- Khoa học: Nhiều công trình sử học có giá trị như Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Đại Nam thực lục…
4. Quá trình thực thi chủ quyền của nhà Nguyễn ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa
- Quá trình thực thi chủ quyền của nhà Nguyễn ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa
+ Năm 1838, Minh Mạng cho vẽ Đại Nam nhất thống toàn đồ, trên đó có thể hiện vị trí của Hoàng Sa và Trường Sa
+ Gia Long cho thành lập đội Hoàng Sa và đọi Bắc Hải để tuần tra, thực thi chủ quyền ở hai quần đảo này
+ Nhà Nguyễn tiếp nối các vương triều trước, sớm thực thi chủ quyền với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa