Nội dung tài liệu
Bài 1: Thiên nhiên châu Âu
1. Vị trí địa lý, hình dạng và kích thước lãnh thổ châu Âu
- Châu Âu là một bộ phận của lục địa Á - Âu, diện tích 10,5 triệu km²
- Nằm trong khoảng vĩ độ: 36°B-71°B
- Tiếp giáp:
+ Phía bắc giáp Bắc Băng Dương
+ Phía tây giáp Đại Tây Dương
+ Phía nam giáp Địa Trung Hải
+ Phía đông ngăn cách châu Á bởi dãy Uran
- Đường bờ biển dài 43 000 km, bị cắt xẻ mạnh, biển ăn sâu vào đất liền, tạo thành nhiều bán đảo, vũng, vịnh
2. Đặc điểm tự nhiên châu Âu
a. Địa hình
- Đồng bằng: chiếm hơn 50% diện tích châu Âu, phân bố chủ yếu ở phía đông và trung tâm, tạo thành một dải. Đông Âu là đồng bằng lớn nhất
- Miền núi:
+ Núi già: ở vùng phía bắc và vùng trung tâm như Xcan-đi-na-vi, U-ran.
+ Núi trẻ: chỉ chiếm 1,5% diện tích lãnh thổ, chủ yếu ở phía nam như: An-pơ, Các-pát , Ban-căng…
b. Khí hậu
Phân hoá đa dạng:
- Đới khí hậu cực và cận cực: phân bố ở phía bắc và các đảo vùng cực. Lạnh giá quanh năm, ít mưa.
- Đại bộ phận lãnh thổ có khí hậu ôn đới:
+ Kiểu khí hậu ôn đới hải dương: phân bố ở các đảo và vùng ven biển phía tây. Khí hậu điều hòa, mùa hè mát, mùa đông ấm, lượng mưa tương đối lớn.
+ Kiểu khí hậu ôn đới lục địa: phân bố ở vùng trung tâm và phía đông châu lục. Mùa hè nóng hơn; mùa đông lạnh hơn khí hậu ôn đới hải dương, có tuyết rơi
- Đới khí hậu cận nhiệt phân bố ở phía nam châu lục với kiểu khí hậu cận nhiệt địa trung hải. Mùa hè nóng, khô; mùa đông ấm có mưa rào.
- Ở các vùng núi cao có kiểu khí hậu núi cao.
c. Sông ngòi
- Sông ngòi dày đặc, lượng nước dồi dào.
- Các sông quan trọng: Đa-nuyp, Rai-nơ và Vôn-ga.
d. Các đới thiên nhiên
- Đới lạnh: chiếm diện tích nhỏ phân bố ở phía bắc. Động, thực vật nghèo nàn.
- Đới ôn hòa:
+ Ở khu vực ven biển phía tây: phổ biến rừng lá rộng; động vật có gấu nâu, chim gõ kiến,…
+ Ở khu vực lục địa phía đông thiên nhiên thay đổi từ bắc xuống nam: rừng lá kim, rừng hỗn giao, thảo nguyên rừng...; động vật có nani sừng tấm, gấu,… Phía đông nam có thảo nguyên. Ven biển Ca-xpi xuất hiện bán hoang mạc.
+ Ở phía nam châu lục: rừng lá cứng địa trung hải, trong rừng có khỉ mặt đỏ,…