II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN THEO ĐẶC TRƯNG THỂ LOẠI
2. Suy tưởng và hành động của Hăm-lét
a. Lời độc thoại và suy tưởng của Hăm-lét
* Bố cục lời độc thoại:
− Lời độc thoại của Hăm-lét có thể chia thành 3 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến đằng nào cao quý hơn?.
+ Phần 2: Tiếp theo đến ta chưa hề biết tới?.
+ Phần 3: Còn lại.
− Nội dung lời độc thoại của Hăm-lét:
* Tâm trạng của Hăm-lét:
=> Tâm trạng của Hăm-lét đã cho thấy những bi kịch mà Hăm-lét đang phải đối mặt mang tính đại diện, biểu trưng cho con người trong thời đại bấy giờ.
* Suy tư, cách nhìn nhận của Hăm-lét về vấn đề sống hay không sống.
=> Sống với Hăm-lét hiện tại chỉ là sự tồn tại, mà tồn tại đầy hèn hạ và nhục nhã thì không đáng. Vì thế, đã sống là phải hành động và đấu tranh, nếu không, con người chỉ đang "không sống" mà thôi.
− Hăm-lét chọn hành động và chàng lại rơi vào xung đột mới: Chết và sẽ mơ thấy ác mộng.
+ Khi chết, Hăm-lét sẽ được giải thoát vì đã chấm dứt được mọi khổ đau và thoát khỏi thể xác trần tục.
+ Nhưng chết, khó khăn xảy đến với Hăm-lét là những giấc mơ ám ảnh khi nghĩ về nỗi khổ cực mà nhân dân phải chịu đựng.
=> Hăm-lét đặt mình vào vị thế của nhân dân để đau nỗi đau thời đại, chứ không chỉ đấu tranh để trả mối thù giết cha.
b. Lời đối thoại của Hăm-lét với Ô-phê-li-a
Hăm-lét nói những lời nói tàn nhẫn để đoạn tuyệt quan hệ với nàng:
− Phủ nhận tình yêu dành cho Ô-phê-li-a: "Đáng lí cô em đừng tin tôi mới phải, vì chẳng thể ghép đức hạnh vào dòng giống cũ kĩ của chúng ta mà chúng ta không giữ lại chút gì của dòng giống đó. Tôi chưa bao giờ yêu cô em cả.".
− Nghi ngờ về bản chất con người Ô-phê-li-a, sự hoài nghi về thời đại "nhan sắc có mãnh lực khiến đức hạnh thành phóng đãng". => Những giá trị bên trong và bên ngoài con người không đi liền với nhau. Con người đang sống trong một thời đại đảo điên với những giá trị đạo đức xuống cấp. Hăm-lét dùng lời nói "giả điên" để tấn công trực diện vào bộ mặt đạo đức giả của con người thời bấy giờ.
=> Lời nói của Hăm-lét lạnh lùng, tàn nhẫn và có tính ngụy trang. Lời nói được dùng để che mắt vua và Pô-lô-ni-út đang rình nghe.
=> Cũng là tín hiệu khẳng định rằng Hăm-lét đưa ra lựa chọn của bản thân là quyết tâm chống lại hiện thực xã hội đảo điên lúc đó.
3. Các xung đột kịch
− Xung đột kịch:
− Tác dụng của xung đột kịch:
+ Đẩy vở kịch lên cao trào.
+ Cho thấy Hăm-lét đang bế tắc, trăn trở về tinh thần, làm rõ hơn bức chân dung nhân vật.
+ Cho thấy Hăm-lét đang cố gắng vượt qua chính mình, vượt lên trên xã hội tầm thường, giả dối để biến những "dự kiến lớn lao, cao quý" thành "hành động".
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung
Qua đoạn trích Sống, hay không sống − đó là vấn đề, tác giả không chỉ nêu lên tư tưởng, chủ đề của tác phẩm là mối quan hệ giữa sống − không sống, mà còn nêu lên những suy ngẫm về bản tính của con người, những trăn trở, lo âu về con người trong cuộc sống nhiều rối ren.
2. Nghệ thuật
− Xây dựng nhân vật kịch độc đáo, tinh tế: Mỗi nhân vật kịch đều hiện lên với một chân dung cụ thể.
− Tình huống kịch hấp dẫn gây nên những ấn tượng sâu sắc với người đọc.
− Kết hợp khéo léo giữa ngôn ngữ đối thoại với ngôn ngữ độc thoại.
