Lý thuyết Bài 6. Hành trình đi đến độc lập dân tộc ở Đông Nam Á (P2) SVIP

III. THỜI KÌ TÁI THIẾT VÀ PHÁT TRIỂN SAU KHI GIÀNH ĐỘC LẬP

1. Ảnh hưởng của chế độ thực dân

a. Tích cực:

- Thực dân phương Tây để lại nhiều thay đổi cho Đông Nam Á:

+ Kết nối khu vực với thị trường thế giới.

+ Du nhập công nghiệp.

+ Cơ sở hạ tầng.

+ Một số yếu tố văn hóa phương Tây.

b. Tiêu cực:

- Chính trị - xã hội: Chính sách “chia để trị” làm chia rẽ sắc tộc, tôn giáo, vùng miền, để lại tranh chấp lãnh thổ giữa các quốc gia.

Hình 2. Chính sách "chia để trị" gây ra mâu thuẫn nội bộ dân tộc

- Kinh tế:

+ Cơ sở hạ tầng nghèo nàn.

+ Nền kinh tế bị bóp méo và phụ thuộc vào Pháp.

+ Hoạt động kinh tế chủ yếu phục vụ lợi ích thực dân.

Hình 2. Nông nghiệp lạc hậu ở Việt Nam thời Pháp thuộc

- Văn hóa - giáo dục:

+ Văn hóa nô dịch bị áp đặt.

+ Giáo dục hạn chế, triệt tiêu ý thức dân tộc.

Hình 3. Một lớp học dưới thời Pháp thuộc tại Việt Nam

- Tại Việt Nam:

+ Pháp chia đất nước làm ba kì với ba chế độ khác nhau, lập nhiều xứ tự trị, làm phức tạp quan hệ vùng miền.

+ Chính sách bóc lột kinh tế khiến đất nước kiệt quệ và lệ thuộc.

2. Quá trình tái thiết và phát triển

- Sau Thế chiến II, nhiều nước Đông Nam Á bắt đầu tái thiết, khắc phục hậu quả chiến tranh và thuộc địa.

- Từ thập niên 60 (thế kỉ XX): Nhóm nước sáng lập ASEAN triển khai công nghiệp hóa thay thế nhập khẩu, phát triển hàng tiêu dùng nội địa (Thái Lan, Xin-ga-po, Phi-líp-pin, Ma-lai-xi-a, In-đô-nê-xi-a).

- Thập niên 70: Các nước ASEAN chuyển sang chiến lược hướng ngoại, tập trung vào xuất khẩu, tạo đà tăng trưởng mạnh về kinh tế - xã hội.

Hình 4. Bản đồ các quốc gia ASEAN

- Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia: Sau chiến tranh, đến cuối thập niên 80 mới từng bước chuyển sang kinh tế thị trường.

Hình 5. Việt Nam sau công cuộc đổi mới (Thành phố Hồ Chí Minh)

- Mi-an-ma:

+ Gặp nhiều khó khăn dưới chính phủ quân sự.

+ Từ 2011 bắt đầu cải cách nhưng tình hình vẫn bất ổn.

- Bru-nây:

+ Sau độc lập, tập trung phát triển ngành dầu mỏ

+ Xây dựng hệ thống luật pháp hiện đại.

+ GDP bình quân đầu người (2021) đạt 31.723 USD.

- Ti-mo Lét-xtê: Tuyên bố độc lập vào năm 2002 nhưng vẫn đối mặt bất ổn chính trị, xung đột phe nhóm.

Hình 6. Tình hình xung đột ở Mi-an-ma