III. VẤN ĐỀ SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN KHOÁNG SẢN
1. Thực trạng tài nguyên khoáng sản Việt Nam
Việt Nam có nhiều loại khoáng sản, bao gồm khoáng sản năng lượng, kim loại, phi kim loại.
- Vai trò:
+ Nguồn nguyên liệu – nhiên liệu thiết yếu cho nhiều ngành công nghiệp (luyện kim, hóa chất, xi măng, năng lượng,…).
+ Đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
- Tình hình khai thác: Nhiều mỏ khoáng sản lớn như than Quảng Ninh, bô-xít Tây Nguyên, dầu khí thềm lục địa Nam Bộ,… đã đưa vào khai thác.
⇒ Góp phần phát triển kinh tế – xã hội.
2. Vấn đề đặt ra trong khai thác và sử dụng
- Khai thác chưa hợp lí:
+ Nhiều nơi sử dụng công nghệ lạc hậu → hiệu suất thấp, lãng phí tài nguyên.
+ Một số khoáng sản khai thác quá mức → nguy cơ cạn kiệt (than, sắt, titan…).
+ Khai thác ngắn hạn để lợi ích trước mắt, chưa gắn với chiến lược phát triển lâu dài.
- Tác động tiêu cực:
+ Gây ô nhiễm môi trường (nước thải mỏ, bụi, khí độc).
+ Hủy hoại cảnh quan (xói mòn, sạt lở, mất rừng).
+ Đe dọa hệ sinh thái, ảnh hưởng đến đời sống dân cư.
3. Giải pháp sử dụng hợp lí tài nguyên khoáng sản
- Điều tra, thăm dò và khai thác hợp lí
+ Đầu tư nghiên cứu, thăm dò kỹ để xác định trữ lượng, chất lượng khoáng sản trước khi khai thác.
+ Quy hoạch khai thác theo nhu cầu, tránh khai thác ồ ạt.
- Ứng dụng khoa học – công nghệ
+ Sử dụng công nghệ tiên tiến, thiết bị hiện đại trong khai thác, chế biến.
+ Tăng hiệu quả thu hồi, giảm thất thoát và lãng phí.
- Hạn chế xuất khẩu thô
+ Xuất khẩu khoáng sản thô gây thất thoát giá trị kinh tế.
+ Cần chế biến sâu để nâng cao giá trị, tạo thêm sản phẩm công nghiệp, việc làm và thu nhập.
- Bảo vệ tài nguyên và môi trường
+ Giữ lại các mỏ chưa cần khai thác, tránh khai thác tràn lan.
+ Tăng cường quản lí nhà nước, xử lý vi phạm.
+ Thực hiện hoàn nguyên đất, trồng rừng, khôi phục môi trường sau khai thác.
- Tuyên truyền – giáo dục
+ Nâng cao ý thức cộng đồng, doanh nghiệp về khai thác tiết kiệm và bảo vệ tài nguyên.
+ Đưa pháp luật và quy định quản lí khoáng sản vào thực tiễn giám sát chặt chẽ.
4. Ý nghĩa của việc sử dụng hợp lí tài nguyên khoáng sản
- Kinh tế: Giúp khai thác hiệu quả, tạo nguồn nguyên liệu ổn định cho sản xuất trong nước, giảm nhập khẩu.
- Xã hội: Tạo việc làm, nâng cao đời sống nhân dân, đảm bảo an ninh năng lượng.
- Môi trường: Giảm ô nhiễm, bảo vệ cân bằng sinh thái.
- Phát triển bền vững: Đảm bảo lợi ích trước mắt nhưng không làm mất đi cơ hội cho thế hệ sau.
