Question

[Phung Qunag]

Trong vở kịch Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt kết thúc cuộc đối thoại với xác hàng thịt và đối thoại vơi người thân , nhân vật Trương Ba công nhận :" Mày đã thắng thế rồi đấy , cái thân xác không phải của ta ... " rồi lại phỉ nhận " Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!" . Khi đối thoại với nhân vật đế thích nhân vật Trương Ba đề nghị được chết hẳn

Phân tích hình ảnh nhân vật Trương Ba trong hai lầm suy nghĩ như trên , từ đó làm nổi bật sự thay đổi của nhân vật này

Answer 1

[Nguyen]

“ Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh . Họ sinh ra để in dấu lại trên mặt đất , in dấu lại trong trái tim mọi người” Nếu mỗi con người sinh ra để làm tròn nghĩa vụ ấy cho đến suốt cuộc đời thì Lưu Quang Vũ ( 1948 – 1988) nhà biên kịch lớn của nền văn học Việt Nam đã làm lên điều ấy bằng tác phẩm “ Hồn Trương Ba da hàng thịt “ chỉ trong vòng một thời gian ngăn ngửi cửa đời người từ năm 1981 đến 1983 đặc biệt là với việc trả lời cho câu thơ mình dường như đã bỏ ngỏ “ Có những lúc tâm hồn tôi rách nát /… Tôi biết làm gì , tôi biết đi đâu?” qua việc xây dựng cuộc đối thoai của Hồn Trương Ba với xác và người thân tạo nên một xung đột kích mang thước đo chuẩn mực của kịch nói Việt Nam sau này:

“Hồn Trương Ba, da hàng thịt” là một câu chuyện không mấy tiêu biểu cho thi pháp cổ tích nếu đặt bên cạnh những Tấm cám, Cây tre trăm đốt, Thạch Sanh... ta đã đọc .Tuy nhiên, nhìn từ góc nhìn tự sự, người ta cũng dễ dàng nhận diện những yếu tố cơ bản tạo nên sắc thái cổ tích cho tác phẩm: Đó là nhân vật, tình huống, diễn biến cốt truyện, phép mầu mang đến may mắn cho con người... Và mặc dù câu chuyện dân gian này còn phảng phất dấu ấn sáng tác bởi các cụ đồ Nho, nhân vật vua cờ Đế Thích vẫn có thể được coi là một kiểu “Bụt”, “Tiên” giáng thế để cứu vớt, bù đắp cho những mất mát, đau thương cho trần giới. Và với một kiểu nhân vật của môtip những con người hiền lãnh _ Trương Ba vốn là một người làm vườn , một kỳ thủ nhưng lại lâm vào tình huống éo le và kì lạ: đang sống hạnh phúc với gia đình bỗng dưng chết oan rồi được sống lại nhưng phải sống nhờ một thân xác khác , xác người hàng thịt với một bản tính hoàn toàn đối lập. Sự chắp vá này mở đầu cho quá trình xung đột gay gắt giữa hồn và xác. Trương Ba vô cùng đau khổ vì linh hồn thanh cao của ông phải sống lệ thuộc vào cái xác mà ông xem là âm u đui mù, không có tư tưởng, không có cảm xúc. Sự lệ thuộc này làm cho ông dần dần trở thành con người khác, đánh mất những phẩm chất vốn có. Sự thay đổi đó đúng như Huấn Cao đã từng nói với quản Ngục khi cái tốt cái đẹp khải tồn tại sống cùng với cái xấu . “ ..khó giữ thiên lương cho lành vững, rồi cũng đến nhem nhuốc cả đời lương thiện”

Trọng tâm của lớp kịch là cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác Trương Ba. Do đó lời thoại ở đây vừa có thể coi là độc thoại vừa có thể coi là đối thoại. Nó là một lời thoại đặc biệt, vừa chứa đựng mâu thuẫn vừa mang tính hành động, thúc đẩy tình huống kịch phát triển đến mức cao nhất. Cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác là đỉnh cao tư tưởng triết lý của vở kịch. Cuộc đối thoại đó cùng với thái độ và những lời đối thoại của những người ruột thịt thân yêu nhất đã dẫn đến hành động quyết liệt - kiên quyết chối từ một cuộc sống chắp vá hồn nọ xác kia của Trương Ba. Lưu Quang Vũ đã để cho nhân vật của mình chọn một con đường tưởng như tiêu cực nhưng hết sức cần thiết và đúng đắn: Rời bỏ cõi đời này để được đúng là mình, để giữ trong ký ức những người thân kỷ niệm tốt đẹp về mình. Có nhà nghiên cứu cho rằng “cuộc vật lộn giữa “Hồn Trương Ba” và “Da Hàng thịt” thực chất là cuộc giao tranh giữa hai linh hồn trong một thân xác”.

Sau mấy tháng sống bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo nhân vật Hồn Trương Ba ngày càng trở nên xa lạ với những người thân trong gia đình và tự xung đột với bản thân mình. Hồn ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi vụt đứng dậy trào ra thành dòng độc thoại đầy nước mắt: “không, không, tôi không muốn sống như thế này nữa. Tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi lắm rồi. Ta bắt đầu sợ mi, muốn rời xa cái thân thể kềnh càng thô lỗ ngay tức khắc”.

Bước vào đến cảnh VII hình ảnh TB hiện lên của một con người đang ngồi “ ôm đầu” đã cho người đọc thấy hình ảnh của một con người cô độc hiện lên trước màn ảnh đầy sự đau khổ xâm lấn lại kết hợp cùng lúc của 3 phủ định từ liên tiếp “ không…không…không” bằng một giọng điệu dứt khoát một lời độc thoại đầy khẩn thiết khẳng định việc muốn rời bỏ thân xac anh hàng thịt . “Tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi lắm rồi”đầy chán nản , ngán ngẩm Hồn TB đang ở trong tâm trạng vô cùng bức bối , đau khổ . Lời thoại của Hồn là các câu cảm thán, ngắn, lời văn dồn dập, hối thúc. Thể hiện tâm trạng căng thẳng, bức bách đau khổ, dằn vặt, quẫn bách đến cùng cực, không thể chịu đựng dày vò hơn được nữa nên vụt đứng dậy.Hồn đau khổ bởi mình không còn là mình nữa . TB bây giờ vụng về , thô lỗ , phũ phàng lắm . Hồn TB cũng càng lúc càng rơi vào trạng thái tuyệt vọng Nghe Hồn tự độc thoại nói, và đang tự dày vò mình Xác lên tiếng ngay: “ Vô ích” chính xác đã chủ động khiêu chiến chiến nhằm dập tắt hoàn toàn khát khao của Trương Ba : “ông không tách ra khỏi tôi được đâu”.

Đang trong sự bế tắc vô vọng ấy Trương ba chợt nghe thấy những lời nói từ xác chỉ biết đáp lại bằng chính sự kinh ngạc vốn có của mình: “ A, mày cũng biết nói kia à?” TB ngạc nhiên, trả lời lại bằng cách đưa ra một câu hỏi sau đó liên tục phản đối xác giọng vẫn còn kinh bỉ. Cách xưng hô mày ta thể hiện rĩ sự khinh bỉ , miệt thị đối với xác “ Vô lí ! Mày không thể biết nói ! Mày không có tiếng nói, mày chỉ là xác thịt âm u đui mù..” Ban đầu buông ra những lời nói mạt xác .Thấy Hồn vừa phủ định vừa khinh miệt mình, Xác khẳng định lại vị trí và tác động, suy nghĩ của mình: “Ông đã biết tiếng nói của tôi rồi, đã luôn luôn bị tiếng nói ấy sai khiến”,và “sức mạnh ghê gớm, lấn át cả linh hồn cao khiết”. Hồn tiếp tục phủ định tiếng nói của Xác: “Mày chỉ là vỏ bề ngoài, không có ý nghĩa gì hết, không có tư tưởng, không có cảm xúc”.

Nghe thấy Hồn đánh giá mình thấp kém, Xác hỏi lại đầy thách thức, giọng thay đổi linh hoạt đầy châm chọc “Có thật thế không?”. Câu hỏi của Xác khiến cho Hồn chùn bước và đuối lí, buộc phải dần nhượng bộ, xác nhận sự ảnh hưởng của Xác: “nếu có, thì chỉ là những thứ thấp kém, mà bất cứ con thú nào cũng có được : thèm ăn ngon, thèm rượi thịt…”

Lại bị Hồn tiếp tục khinh miệt, Xác nhận thức sự lợi lí của mình, nên chuyển sang châm chọc, mỉa mai : “ Tất nhiên , tất nhiên .“ đầy mỉa mai :” Khi ông ở bên nhà tôi… Khi ông đứng bên cạnh vợ tôi, tay chân run rẩy, hơi thở nóng rực, cổ nghẹn lại… “Đêm hôm đó, suýt nữa thì…” Đó là cảm giác “ xao xuyến” “ lâng lâng cảm xúc” mà trước đây Hồn cho là “ phàm” . Với bằng chứng cụ thể, Hồn xấu hổ và kiên quyết phủ định: “là mày chứ, chân tay mày, hơi thở mày”. Xác vừa khẳng định vừa hỏi xoáy lại để tấn công tiếp: “ Thì tôi có ghen đâu! Ai lại đi ghen với chính thân thể mình…nhưng ta nên thành thực: Chẳng lẽ ông không xao xuyến chút gì? Để thỏa mãn tôi, chẳng nhẽ ông không tham dự chút đỉnh gì?” Như vậy Xác dẫn dắt Hồn vào sự thật không thể phủ nhận – Hồn ít nhiều đã bị vấy bẩn, tha hóa bởi dục vọng của thân xác. Xác anh hàng thịt gợi lại tất cả những sự thật ấy khiến Hồn càng thấy xấu hổ , cảm thấy mình ti tiện .Lí lẽ của Xác khơi trúng điểm đen mà lâu nay vì trú ngụ trong Xác anh hàng thịt, Hồn Trương Ba trong khiết đã bị hóa màu.Hồn đuối lí bất lực bèn la to, ra lệnh áp chế thể xác để che giấu sự lúng túng, bối rối, do dự, yếu thế của mình “Ta…ta… đã bảo là mày im đi!” Lời thoại của Hồn ngập ngừng lí lẽ như bị hụt hơi. Hồn bị dồn vào chân tường để buộc phải công nhận sự chế ngự của Xác. Xác khẳng định một lần nữa: “Hai ta đã hòa làm một rồi”. Xác nhấn vào sự thật đau đớn mà Hồn đang muốn trốn chạy, muốn phủ nhận, đẩy tình huống kịch lên cao trào. Hồn chỉ còn Cố gắng biện minh chống chế cứu vãn: “Ta vẫn có một đời sống riêng: nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn…”. Xác vẫn không buông tha, tấn công bằng sự mỉa mai “Khi ông phải tồn tại nhờ tôi, chiều theo những đòi hỏi của tôi, mà còn nhận là nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn!”. Trước sự thực không sao chối cãi, Hồn phản ứng tiêu cự bằng cách “bịt tai lại”. Đó là nỗ lực chối bỏ trong tuyệt vọng hoàn toàn bế tắc . Xác tiếp tục dùng lời lẽ hiểm hóc sắc lẹm như dao mổ, phanh trần nỗi đau đang tấy mủ trong Hồn. Đó là nhờ sức mạnh của Xác mà Hồn có thể: “tát thằng con ông tóe máu mồm máu mũi”. Mặc dù cố bịt tai, nhưng khi nghe Xác nói như vậy Hồn phải lên tiếng chối bỏ “sức mạnh làm ta trở thành tàn bạo”. Xác khôn ngoan biết là lỡ lời nên biện minh cho mình bằng những lí lẽ: “là hoàn cảnh” “cũng đáng được quí trọng”, không có tội. Hồn chỉ còn phản ứng yếu ớt: “Nhưng...Nhưng”Nhận biết Hồn bị dồn vào thế bí, Xác đưa ra giao kèo thỏa hiệp để chung sống, giọng ve vuốt mơn trớn xác chủ động đưa trò chơi tâm hồn : “ Những lúc một mình một bóng , ông cứ việc nghĩ rằng ông có một tâm hồn bên trong cao khiết , chẳng qua vì hoàn cảnh vì để sống mà ông phải nhân nhượng tôi . Làm xong điều xấu ông cứ việc đổ tội cho tôi , để cho ông được thanh thản …miến là…ôn vẫn làm đủ mọi việc thảo mãn những thèm khát của tôi : Xác sẽ “ve vuốt” Hồn bằng cách thông cảm với “những trò chơi tâm hồn”, nhận hết mọi điều xấu miễn là Hồn vẫn “làm đủ mọi việc để thỏa mãn thèm khát” của Xác. Nhận thức “lí lẽ ti tiện” của Xác, Hồn than như là tuyệt vọng , bất lực : Trời! đã là một sự chấp nhận số phận trong nỗi đau đớn khôn cùng muốn tìm đường thoát nhưng hoàn toàn vô vọng .

Trong cuộc đối thoại này, xác thắng thế nên rất hể hả tuôn ra những lời thoại dài với chất giọng khi thì mỉa mai cười nhạo khi thì lên mặt dạy đời, chỉ trích, châm chọc. Hồn chỉ buông những lời thoại ngắn với giọng nhát gừng kèm theo những tiếng than, tiếng kêu.

Quan cuộc đối thoại giữa hồn và xác , xác rõ ràng hiện lên với ưu thế của ké nắm giữ sự thắng thế , chứng tỏ được uy quyền hci phối khủng khiếp của nó với linh hồn , nó cũng cho thấy sự ngộ nhận về chính mình khi hồn cho rằng “ Ta vẫn có một đời sống riêng trong sạch , nguyên vặn , thẳng thắn…” Linh hồn và thể xác vốn không tách rời được nhau, cuộc tranh đấu giữ hồn và xác là cuộc đấu tranh giữ cao cả và dục vọng, thấp hèn; giữa phần con và phần người . Đó chính là lời cảnh cáo sâu xa của Lưu Quang Vũ : Khi con người sống qua s lâu trong môi trường dung tục ắt sẽ bị cái dung tục chi phối , không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thể xác phàm tục, tội lỗi. Khi con người bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng thì đừng đổ tội cho...

Answer 2

[Nguyễn Thu Hương]

1. Mở bài: Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm và nhân vật Trương Ba

2. Thân bài:

a. Khái quát:

- Giới thuyết về nhân vật và vai trò của nhân vật trong tác phẩm văn học

- Giới thiệu khái quát về nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm, giá trị nội dung nghệ thuật của tác phẩm

- Giới thiệu khái quát về nhân vật Trương Ba và 2 cuộc đối thoại của nhân vật

b. Cụ thể:

* Trong đối thoại với xác hàng thịt:

- Khi hồn muốn thoát khỏi xác:

+ Xác tuyên chiến trước bằng giọng nhạo báng, mỉa mai, kẻ cả : “ông k thoát ra khỏi tôi đc đâu », Xác còn đưa ra lí lẽ rất cụ thể, sắc bén : « 2 ta đã hòa vào làm một rồi », « ông phải tồn tại nhờ tôi, ông phải chiều theo những đòi hỏi của tôi, ông chẳng có cách nào chối bỏ được tôi vì tôi là cái hoàn cảnh buộc ông phải quy phục.”, « tôi là cái bình để chứa đựng linh hồn », « Nhờ tôi mà ông có thể làm lụng, cuốc xới. Ông nhìn ngắm trời đất, cây cối, những người thân. Nhờ có đôi mắt của tôi, ông cảm nhận thế giới này qua những giác quan của tôi ».

=> Không có tôi thì ông không thể sống được. Dẫn chứng xác thực, lập luận sắc bén khiến Trương Ba đuối lí và không thể cãi lại được.

+ Hồn: ngạc nhiên, ko tin “ta vẫn giữ đc 1 đời sống riêng nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn…”, XHT chỉ là « xác thịt âm u, đui mù », lời nói của bản năng, của con thú, k chi phối được hồn.

+ Xác: đưa ra những dẫn chứng cụ thể để chứng minh, phủ nhận lập luận của Trương Ba: « Ông có bị tôi chi phối đấy. Ông không giữ được một đời sống nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn » như ông vẫn lầm tưởng đâu.

Xác đưa ra 3 dẫn chứng mạnh mẽ để chứng minh hồn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi xác: cảm xúc khi ông đứng cạnh vợ tôi, trước các món ăn, tát thằng con ông tóe máu mồm, máu mũi,… -> thô bạo.

· « Khi ông ở nhà tôi, khi ông đứng cạnh vợ tôi, hơi thở ông nóng rực, cổ ông nghẹn lại, chân tay ông run rẩy. Đêm hôm đó, xuýt nữa thì… » Vậy thì ông còn giữ được sự trong sạch, thẳng thắn, nguyên vẹn nữa hay không ?

· « Các món tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi và đủ các thứ thú vị khác mà hằng ngày ông vẫn hưởng thụ ấy, không làm hồn ông lâng lâng cảm xúc hay sao ? » Vậy thì hồn ông có còn trong sạch, nguyên vẹn nữa hay không ? Ông đã trở thành dần trở thành kẻ tầm thường rồi đấy. => thô lỗ

· « Khi ông giận thằng con của ông, cơn giận có sự góp sức của tôi, khiến ông tát thằng con tóe máu mồm máu mũi ». Nếu ông chỉ là ông Trương Ba làm vườn ngày xưa thì ông đâu đủ sức để tát thằng con tóe máu mồm máu mũi đâu. Đấy hoàn toàn là do tôi chi phối đấy. Bởi vậy ông mới có hành động thô bạo như vậy.

=> Xác đưa đưa ra tranh luận để phủ định, bác bỏ những lập luận của Trương Ba.

+ Hồn: đuối lí, chỉ biết đổ tội cho xác. Tất cả là “tại mày”.

+ Xác: nhân nhượng, nhún nhường, ra vẻ buồn rầu, vuốt ve, rủ TB tham sự trò chơi tâm hồn. Mà luật chơi là : ông làm việc gì xấu, ông cứ việc đổ hết tội lỗi cho tôi để giữ thói sĩ diện của kẻ lắm chữ nhiều nghĩa với điều kiện : ông phải chiều chuộng, đáp ứng những đòi hỏi, mong muốn, khát thèm của xác. HTB khi mới nghe thì có vẻ như là đk có lợi nhưng thực chất lại hoàn toàn là bất lợi.

+ Hồn: lời nói : « Lí lẽ của anh thật ti tiện » => không đồng ý tham gia trò chơi, vẻ mặt bần thần chấp nhận nhập trở lại XHT, vì không thể làm khác. Lời nói thì không nhưng hành động lại cam chịu, nhập vào XHT và chấp thuận những đòi hỏi khát thèm của xác, ở đây có sự bất nhất giữa hồn và xác (« bần thần » thể hiện sự đau đớn của hồn, nhưng không còn cách nào khác nên hồn lại phải nhập vào xác) -> đuối lí, cuối cùng ko nói nên lời, chỉ bật ra những lời đứt quãng.

=> Đánh giá :

- Ban đầu, HTB lớn tiếng phủ định, hăng hái đấu lại tất cả những lí lẽ mà XHT đưa ra, thậm chí là rất quyết liệt nhưng sau đó dần trở thành đuối lí, thụ động, trốn tránh : Ta đã bảo mày im đi, bịt tai, ta không muốn nghe mày nữa, rồi trốn tránh, không nói nên lời, chỉ bập bẹ : « nhưng, nhưng… » -> đuối lí.

- Xưng hô: ta – mày -> anh. -> không dám cao ngạo phỉ báng kẻ thấp hèn kia, tôn trọng XHT -> biểu hiện của sự đuối lí.

- Từ chỗ chủ động tách khỏi xác -> bần thần nhập lại vào xác -> thua cuộc.

=> Thông điệp : Hồn có phụ thuộc vào xác. Đó không chỉ là cuộc đấu tranh giữa hồn và xác tách rời nhau mà đó còn là cuộc đối thoại giữa hồn và xác, ý thức – bản năng trong mỗi chúng ta. Đó là cuộc chiến dai dẳng, quyết liệt, triền miên từ ngày này qua ngày khác. Nếu chúng ta để phần bản năng chiến thắng -> đánh mất phần người, tính người

=> Lời dặn dò : Mỗi người phải biết không ngừng đấu tranh chiến thắng nghịch cảnh, hoàn cảnh để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tốt đẹp, cao quý.

* Cuộc đối thoại giữa HTB với người thân

Trong những cuộc đối thoại này xoay quanh vấn đề: TB có còn giữ được đời sống trong sạch, thẳng thắn, nguyên vẹn như TB vẫn lầm tưởng hay không? Nhưng thực chất, TB không nhận ra những điều ấy. Phải khi diễn ra những cuộc đối thoại với người thân, TB mới nhận ra bi kịch của mình.

- Đối thoại với vợ:

+ Vợ: “Ông đâu còn là ông, đâu còn là ông Trương Ba làm vườn ngày xưa”: Ông TB ngày xưa là người rất quan tâm đến vợ con và quan tâm tới hàng xóm láng giềng. Còn bây giờ thì:

· Quan tâm đến vợ hàng thịt.

· Không quan tâm đến cu Tỵ - chơi thân với cái gái – cháu nội ông – đang ốm sắp chết mà ông cũng không hay biết.

Giải pháp vợ đưa ra: Tôi sẽ bỏ đi để được ông tự do thoải mái với cô vợ XHT.

-> Đây là một cách để từ chối TB.

+ Hồn TB: đau khổ, hiểu nỗi đau của vợ - bản thân cũng khổ sở “ngày mẹ chôn ba cũng không khổ như bây giờ” -> ngồi xuống ôm đầu –> đau khổ, bế tắc, k lối thoát.

+ HTB đã tìm được câu trả lời: Mình không còn là mình nữa.

- Đối thoại với cái Gái – cháu nội:

+ Cháu: rất hồn nhiên ngây thơ và thốt ra những lời của con trẻ nhưng vô tình làm OOTB đau khổ: “ông nội đời nào thô lỗ, phũ phàng như vậy”, “tôi để ý lúc ông chiết cam, bàn tay giết lợn của ông đã làm gãy cả những trồi non và bàn chân to bè như cái xẻng của ông còn giẫm gãy cả những cây sâm quý mới ươm”, “chiều hôm kia, cu Tị mang diều sang đây chơi, ông cầm lấy định chữa chiếc diều cho nó nhưng ông đã làm rách cả giấy, gãy cả nan”, “ông không phải là ông nội tôi”. => vạch mặt, chỉ rõ, từ chối TB.

-> Cách giải quyết: “cút đi, lão đồ tể, cút đi” => quyết liệt đuổi đi. Vô lễ cũng là biểu hiện của đứa cháu gái dành cho ông. Nó trân trọng và nhớ tới từng góc vườn, mẩu cây, khúc gỗ mà ông nó để lại. Nó không dễ gì chấp nhận thân hình thô lỗ kềnh càng và những biểu hiện vụng về của người ông hiện tại.

-> Liên hệ với bé Thu trong Chiếc lược ngà. Xua đuổi chính là yêu ông nội vô cùng.

+ Hồn TB: run rẩy, khổ đau trước sự từ chối của đứa cháu gái, sợ hãi chính mình.

- Đối thoại với con dâu:

+ Con dâu: là người thương HTB nhất và khi HTB phải nhập và XHT thì đứa con dâu lại càng thương XHT hơn bao giờ hết. Nhưng cô con dâu cũng phải thốt lên: ông“mỗi ngày thầy một đổi khác, một lệch lạc, mất mát, đổi khác, nhòe mờ dần đi” không nhận ra nữa -> giữ thầy ở lại chỉ khi thầy lại là thầy ngày xưa. (Con muốn giữ thầy ở lại nhưng với đk là phải là người thầy hiền hậu, vui vẻ, tốt lành như thầy của chúng con ngày xưa, làm thế nào thầy ơi. Thực chất đây cũng là một cách xua đuổi TB bởi ông không thể vui vẻ hồn hậu hiền lành như xưa được nữa. Điều này chẳng khác nào người con dâu cũng từ chối, xa lánh ông.)

+ Hồn: mặt lặng ngắt như tảng đá, … => giây phút sững sờ, chết lặng, ở tận cùng của bi kịch.

=> Gia đình vốn là chốn trở về bình an của mỗi người. Gia đình là nơi trở về yên ấm nhất, ngay cả khi con người ta gặp thất bại, vấp ngã, tuyệt vọng. Nhưng ở đây, ngay cả gia đình cũng từ chối ông. Đau khổ nhất là gia đình từ chối. Vợ khóc vì hờn giận. Cháu khóc vì uất ức. Con dâu khóc vì tuyệt vọng. TB không hề đem lại hạnh phúc cho những thành viên cho gia đình. Gia đình ông đang đứng trước bờ vực của sự sụp đổ. TB thấm thía BK bị từ chối, nỗi đau khi gây ra sự thất vọng cho người thân. Tác giả đã rất tinh tế khi để TB đối thoại cho những người mà TB yêu thương nhất, ko để cho đối thoại với anh con trai. Vì anh con trai là thành viên duy nhất trong nhà có phần nào bị tha hóa, lệch lạc rồi. Chính nhờ những cuộc đối thoại thân tình này mà TB chua chát nhận ra và chấp nhận BK. Thừa nhận xác đã thắng thế. -> Cao trào của bi kịch. Mâu thuẫn lên đến đỉnh điểm và buộc nhân vật phải tìm hướng giải quyết.

3. Kết bài:

- Được sống làm người là điều quý giá nhưng sống là chính mình, với những giá trị vốn có của mình, những giá trị mình theo đuổi; hài hòa giữa thể xác và tâm hồn còn đáng quý hơn nữa.

-> Phải biết đấu tranh cho những giá trị đó.