Câu 1 (2,0 điểm).

Từ đoạn trích ở phần Đọc hiểu, em hãy viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về những điều con người nên làm để đáp lại lời thỉnh cầu của đại dương.

Câu 2 (4,0 điểm).

Viết bài văn nghị luận phân tích đoạn thơ sau:

Đất nước tôi thon thả giọt đàn bầu
Nghe dịu nỗi đau của mẹ
Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ
Các anh không về, mình mẹ lặng im.
Đất nước tôi
Từ thuở còn nằm nôi
Sáng chắn bão giông, chiều ngăn nắng lửa
Lao xao trưa hè một giọng ca dao.

Xin hát về Người, đất nước ơi!
Xin hát về Mẹ, Tổ quốc ơi!
Suốt đời lam lũ
Thương lũy tre làng bãi dâu, bến nước
Yêu trọn tình đời, muối mặn gừng cay.
Xin hát về Người, đất nước ơi
Xin hát về Mẹ, Tổ quốc ơi!
Mấy mùa không ngủ
Ngăn bước quân thù phía Nam, phía Bắc
Vai mẹ lại gầy gánh gạo nuôi con

...

Đất nước tôi
Sáng ngời muôn thuở
Khi trăng đã vào cửa sổ đòi thơ.

  (Trích “Đất nước”, Tạ Hữu Yên, “Tuyển tập Tạ Hữu Yên”, NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2006)

* Chú thích:

– Tạ Hữu Yên (1927 – 2013) là nhà thơ, nhà văn, Đại tá Quân đội Nhân dân Việt Nam. Ông được tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật vào năm 2017. Thơ Tạ Hữu Yên dung dị, hàm súc, tài hoa, giàu nhạc điệu, thể hiện tình cảm sâu nặng với quê hương, đất nước.

– Bài thơ “Đất nước” được ông viết vào năm 1984, sau một lần nhà thơ thăm trại an dưỡng dành cho các bà mẹ có con là liệt sỹ ở tỉnh Thái Bình.

(4,0 điểm) Đọc văn bản và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 4:

James ơi, con là tri âm tri kỷ của ta, khi đã chạm vào những nơi sâu thẳm nhất trong tim ta: lặn xuống vực Mariana, khám phá xác tàu Titanic, nhìn thấy những điều mà ít ai trên Trái Đất có thể thấy. Con hiểu tim ta không chỉ là nước và muối, mà là cả một thế giới sống động. Nhưng trái tim ta sắp ngừng đập, James ơi! Ta không thể tự cứu mình! Ta cần con vô cùng vào lúc này! Ta cầu xin con hãy làm một bộ phim để thức tỉnh nhân loại!

Con đã khiến nhân loại khóc vì Titanic, kinh ngạc vì The Abyss, chìm đắm trong Avatar. Nhưng giờ ta cần một bộ phim nói sự thật, câu chuyện của chúng ta: Ta đang bị giết và ta chết, loài người cũng tận thế! Ta muốn bộ phim này mang tên "Lời thỉnh cầu của Đại Dương" (The Ocean's Plea). Đó là lời kêu gọi hành động, một phép thử xem liệu loài người có đủ tình yêu với hành tinh này không.

Ta gợi ý kịch bản thế này con nhé. Đại Dương đang chết. Cá voi hát bài ca tuyệt vọng, san hô biến thành bộ xương trắng, dòng hải lưu bị đảo lộn. Nhưng không ai lắng nghe... và Đại Dương phải tự lên tiếng. Từ vực Mariana, một tín hiệu bí ẩn vang lên, âm thanh trầm buồn, như Đại Dương đang khóc. Tín hiệu được giải mã, với thông điệp đáng sợ: "Ta đang hấp hối. Nếu các ngươi không hành động, loài người sẽ tận thế.".

(https://vnexpress.net/nu-sinh-gianh-giai-nhat-viet-thu-upu-voi-thu-gui-james-cameron-4876140-p2.html)

Câu 1 (1,0 điểm). Theo đoạn trích, “ta cầu xin con” điều gì?

Câu 2 (1,0 điểm). Xác định lời dẫn trực tiếp trong đoạn trích.

Câu 3 (1,0 điểm). Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa được sử dụng trong những câu văn sau: “Cá voi hát bài ca tuyệt vọng, san hô biến thành bộ xương trắng, dòng hải lưu bị đảo lộn. Nhưng không ai lắng nghe... và Đại Dương phải tự lên tiếng.”.

Câu 4 (1,0 điểm). Thông điệp nào trong đoạn trích trên có ý nghĩa nhất với em? Vì sao?

Câu 1 (2,0 điểm). Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, em hãy viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về điều bản thân cần làm để thực hiện ước mơ trong cuộc sống.

Câu 2 (4,0 điểm). Viết bài văn nghị luận phân tích bài thơ sau:

                 BÀN GIAO

Rồi ông sẽ bàn giao cho cháu
Bàn giao gió heo may
Bàn giao góc phố
Có mùi ngô nướng bay

Ông sẽ chẳng bàn giao những tháng ngày vất vả
Sương muối đêm bay lạnh mặt người
Đất rung chuyển, xóm làng loạn lạc
Ngọn đèn mờ, mưa bụi rơi

Ông bàn giao tháng giêng hương bưởi
Cỏ mùa xuân xanh dưới chân giày
Bàn giao những mặt người đẫm nắng
Đẫm yêu thương trên trái đất này

  Ông chỉ bàn giao một chút buồn 
Ngậm ngùi một chút, chút cô đơn 
Câu thơ vững gót làm người ấy⁽¹⁾
Ông cũng bàn giao cho cháu luôn.

      (Theo Vũ Quần Phương⁽²⁾, Văn nghệ Quân đội Xuân Giáp Ngọ 2014, tr.86)

* Chú thích: 

⁽¹⁾ Câu thơ Cắn răng mà chịu thiệt, vững gót để làm người.

⁽²⁾ Vũ Quần Phương (sinh năm 1940) tên thật là Vũ Ngọc Chúc, quê cha ở Nam Định nhưng ông hầu như sinh sống và gắn bó cả đời với mảnh đất Hà Nội quê mẹ. Ông là một bác sĩ nhưng yêu thích văn chương, ông sáng tác thơ và viết phê bình văn học. Thơ ông giản dị, sâu sắc mà hóm hỉnh, khoa học, suy tưởng mà ăm ắp trữ tình.

(4,0 điểm) Đọc văn bản và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 4:

       Trong thái độ tích cực với bản thân, chúng ta cần phải có ước mơ. Lỗ Tấn từng nói: “Ước mơ không phải là cái gì sẵn có, cũng không phải là cái gì không thể có. Ước mơ giống như con đường chưa có, nhưng con người phải khai phá và vượt qua.”.

       Bởi vậy mà ước mơ sẽ làm cho con người sống có mục đích, nghị lực. Cuộc sống sẽ trở nên tươi đẹp hơn khi ta nuôi dưỡng ước mơ. Bạn có ước mơ cũng như bạn có cả gia tài. Để biến ước mơ thành hiện thực bạn phải có lòng quyết tâm cao độ. Phải lập ra kế hoạch cho cuộc đời mình và ngày ngày hiện thực hóa giấc mơ đó. Cuộc sống mà không có ước mơ sẽ tệ hại kinh khủng. Bởi khi đó ta đã đánh mất mục tiêu sống của mình. Không có sự đam mê, sáng tạo sẽ khiến bạn chán nản và không tâm huyết với công việc mình đang làm. Bạn không có động lực để vượt qua khó khăn và luôn bằng lòng với những gì mình đang có.

        Trước khi có một cái gì đó là hữu hình thì nó là ước mơ, nó đã nằm trong đầu của ai đó. Cũng như trước khi có iPhone, iPad ngày nay thì nó đã nằm trong đầu của Steve Jobs từ rất lâu rồi. Bạn ước mơ càng lớn lao vĩ đại thì con người của bạn sẽ có động lực để sống càng lớn lao vĩ đại. Bạn phải sống, phấn đấu để xứng đáng với ước mơ đó. Nó quyết định mọi hành xử, hành động của bạn.

        Khi đã có ước mơ bạn không được do dự để rồi đánh mất ước mơ của mình. Một khi ý tưởng xuất hiện mà bạn không hành động, nó xuất hiện rồi mất đi, xuất hiện lại mất đi, thì đến một ngày nào đó nó không xuất hiện nữa. Bởi vì nó là một thói quen.

       Mọi ước mơ dù mơ hồ đều có một giá trị, vì vậy hãy luôn tin tưởng vào nó. Đừng nghĩ nó viển vông, đừng nghĩ nó vớ vẩn. Quan trọng là bạn cố gắng vì nó như thế nào và nỗ lực đến đâu mà thôi. Đôi khi một ước mơ, một công việc tưởng chừng như điên rồ nhưng người ta vẫn làm được, vẫn tỏa sáng trên đỉnh cao thành công đấy các bạn ạ.

               (Thay thái độ đổi tương lai, Lê Văn Thành, NXB Dân trí, năm 2016, tr.65 – 66)

Câu 1 (1,0 điểm). Theo tác giả, cuộc sống mà không có ước mơ sẽ như thế nào?

Câu 2 (1,0 điểm). Xác định phần dẫn trong các câu sau và cho biết phần đó được dẫn theo cách trực tiếp hay gián tiếp?

     Trong thái độ tích cực với bản thân, chúng ta cần phải có ước mơ. Lỗ Tấn từng nói: “Ước mơ không phải là cái gì sẵn có, cũng không phải là cái gì không thể có. Ước mơ giống như con đường chưa có, nhưng con người phải khai phá và vượt qua.”.

Câu 3 (1,0 điểm). Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ điệp ngữ trong câu văn sau: Một khi ý tưởng xuất hiện mà bạn không hành động, nó xuất hiện rồi mất đi, xuất hiện lại mất đi, thì đến một ngày nào đó nó không xuất hiện nữa.

Câu 4 (1,0 điểm). Thông điệp nào trong đoạn trích có ý nghĩa nhất đối với em? Vì sao?

Câu 1 (2,0 điểm): Từ nội dung phần đọc – hiểu em hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình về những việc cần làm để giữ gìn và phát huy những phong tục truyền thống tốt đẹp trong cuộc sống hiện đại.

Câu 2 (4,0 điểm): Phân tích truyện ngắn sau:

MỘT LẦN VÀ MÃI MÃI

Quán bà Bảy Nhiêu nằm gần một khu mả đá, được bao bọc bởi những hàng rào bàn chải. Đó là một cái chòi tranh rách nát được dựng lên trước mặt một ngôi nhà tranh vách đất cũng rách nát như vậy. Trong chòi có đặt một cái bàn gỗ đã cũ, hai cái ghế băng cũng đã già nua như vậy, một cái đã hỏng mất một chân. Trên chiếc bàn gỗ có xếp mấy lọ kẹo, đường táng, những thứ mà bà con nông dân tự làm lấy.

Bà Bảy Nhiêu sống có một mình. Người trong làng không ai rõ chồng con bà đã mất từ lúc nào, mà cũng có thể là bà chưa có chồng con gì cả. Trước đây, mắt bà còn tinh nhưng độ hai năm nay bà bị lóa. Người ta bảo nhà bà ở gần động cát quá, nên gió thổi cát vào mắt nhiều lần, lâu ngày mà nó vậy.

Chúng tôi nhao nhao:

– Bán cho con một táng đường, bà.

– Bán cho con hai viên kẹo bi, bà.

Bà Bảy Nhiêu run run đưa bàn tay trái lên cầm tiền của chúng tôi, bỏ ngay vào cái cơi trầu bà đặt dưới bàn, tay phải quờ quờ lục vào các lọ lấy kẹo, đường cho từng đứa. Hầu như không bao giờ bà đếm tiền. Bà tin chúng tôi.

Trưa hôm đó, sau hiệu lệnh của thằng Bá, tôi cho tay vào túi. Những tờ bạc lẻ mà mẹ tôi cho đã biến mất đâu. Tôi ngần ngừ một lúc nhưng nỗi thèm ngọt đã khiến cho tôi lủi thủi theo sau các bạn mong được “ăn ghẹ” của một đứa nào đấy. Giữa đường, nghĩ xấu hổ, tôi quay lại...

– Sao mày không đi mua đường, mua kẹo? – Thằng Bá đi phía sau hỏi tôi.

– Tao không có tiền.

Bá cười sằng sặc:

– Chớ hồi giờ tao đâu có tiền mà vẫn mua được kẹo.

Tôi ngạc nhiên:

– Chớ lâu nay mày mua bằng thứ gì?

Bá không trả lời ngay. Nó kéo tôi sát lại gần nó, rút trong túi ra mấy tờ giấy đã viết, được cắt gọn ghẽ như những tờ giấy bạc, nói thì thầm:

– Tao chuyên đưa bà Bảy những tờ giấy này. Bả mù, bà đâu có thấy. – Nó ngừng một lát rồi nói tiếp, – Tao có ba tờ tao cho mày một tờ. Mày đợi tụi nó mua cuối cùng mình mới mua.

Tôi ngần ngại một lát nhưng cuối cùng cũng cầm tờ giấy lộn. Tôi có cảm giác khi cầm tờ “bạc giả” của tôi, mắt bà Bảy Nhiêu như có tia sáng loé lên. Nhưng bà không nói gì, vẫn bỏ nó vào cơi trầu và đưa đường táng đen cho tôi.

Ngày hôm sau, sự việc vẫn lặp lại y như hôm trước. Có điều, khi tôi và Bá đến quán thì không thấy có chuyện mua bán xảy ra. Các bạn đến trước đều đứng túm lại dưới quán nhìn sững vào trong nhà bà Bảy. Trong nhà có tiếng người lao xao. Một bác nông dân quen biết trong làng đang ngồi trước cửa vừa giờ cơi trầu của bà Bảy ra đếm tiền vừa nói vọng ra:

– Tụi bay về đi. Bà Bảy trúng gió chết hồi hôm rồi.

Chúng tôi sững sờ, đứng im không nhúc nhích. Bác nông dân lẩm bẩm điều gì quay vô nhà nói với ai đó:

– Số tiền này vừa đủ mua một chiếc chiếu gói bả đấy. – Im lặng một lúc rồi bác tiếp – Bả mù mà tinh thật. Bọn xỏ lá nào đưa giấy lộn cho bả, bả cũng nhận rồi gói riêng ra... Tôi và Bá đứng như chôn chân xuống đất. Sống lưng lạnh buốt.

Từ đó đến nay đã bốn mươi năm trôi qua. Bạn bè của tôi cũng không còn đông đủ như trước. Có những đứa vốn ngỗ ngược, sau này lại trở thành những du kích dũng cảm và hi sinh. Có nhiều đứa theo gia đình, bỏ quê xứ đi làm ăn xa. Thằng Bá bây giờ trở thành một nông dân, người gầy, rắn rỏi, ngày ngày đánh trâu cày trên những rộc cát khô khốc mong tìm từng củ khoai để nuôi bầy con cháu đông đúc. Riêng tôi may mắn, được đi tập kết, được học hành để trở thành một nhà văn. Cứ mỗi lần về quê, tôi lại rủ Bá ra thăm mả bà Bảy Nhiêu. Cả hai đứa đều đứng lặng, miệng lầm rầm cầu mong bà tha thứ...

Trong đời, có những điều ta đã lầm lỡ, không bao giờ còn có dịp để sửa chữa được nữa.

(Trích 65 truyện ngắn hay dành cho thiếu nhi, Thanh Quế, NXB Kim Đồng)

(4,0 điểm) Đọc văn bản và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 4:

Phong tục lì xì đầu năm

(1) Để duy trì ý nghĩa tốt đẹp của phong tục lì xì, nhiều gia đình đã giáo dục con trẻ về việc trân trọng những phong bao may mắn đầu năm, không nên so sánh hay đánh giá dựa trên số tiền nhận được.Việc làm này giúp trẻ hiểu rằng lì xì là biểu hiện của tình cảm và lời chúc, không phải là thước đo giá trị vật chất.

(2) Ngoài ra, một số người còn sáng tạo trong việc lì xì bằng cách tặng hạt giống, sách hoặc những món quà mang ý nghĩa tinh thần. Nhiều phụ huynh thay vì lì xì tiền, đã tặng sách như “Hạt giống tâm hồn” hoặc những bộ truyện cổ tích Việt Nam, giúp trẻ hiểu thêm về giá trị đạo đức và văn hóa dân tộc. Những người khác chọn tặng hạt giống cây xanh để khuyến khích ý thức bảo vệ môi trường. Điều này không chỉ giữ gìn phong tục truyền thống mà còn khuyến khích lối sống lành mạnh, ý thức bảo vệ môi trường và trân trọng tri thức.

(3) Chính bởi vậy, phong tục lì xì đầu năm mang ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Việt Nam, thể hiện sự quan tâm, chúc phúc và mong muốn những điều tốt đẹp cho nhau. Việc duy trì và truyền dạy ý nghĩa thực sự của tục lệ này sẽ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và tạo nên không khí Tết ấm áp, đoàn viên. 

(https://tuoitre.vn/li–xi–gi–ma–co–50–000–dong)

Câu 1 (1,0 điểm): Câu văn: “Chính bởi vậy, phong tục lì xì đầu năm mang ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Việt Nam, thể hiện sự quan tâm, chúc phúc và mong muốn những điều tốt đẹp cho nhau.” Là câu đơn hay câu ghép? Vì sao?

Câu 2 (1,0 điểm): Em hãy cho biết đoạn văn (1) được viết theo hình thức nào?

Câu 3 (1,0 điểm): Luận đề, luận điểm của đoạn văn trên là gì?

Câu 4 (1,0 điểm): Gia đình em chuẩn bị đón Tết và dự định giữ gìn phong tục lì xì truyền thống. Tuy nhiên, em nhận thấy một số bạn nhỏ trong nhà có xu hướng so sánh số tiền lì xì với nhau và không hiểu rõ ý nghĩa thực sự của phong tục này. Nếu em là người anh/chị trong gia đình, em sẽ làm gì để giúp các bạn nhỏ thay đổi suy nghĩ và trân trọng giá trị tinh thần của phong tục lì xì?