Câu 1 (2,0 điểm)

Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) ghi lại cảm nghĩ của em về bài thơ Khúc ru cánh đồng của tác giả Trần Thị Ngọc Mai ở phần Đọc hiểu.

Câu 2 (4,0 điểm)

Hiện nay, có một bộ phận không nhỏ học sinh ngại giao tiếp đối mặt. Em hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) đề xuất những giải pháp phù hợp để khắc phục tình trạng trên.

Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu:

KHÚC RU CÁNH ĐỒNG

Trần Thị Ngọc Mai

À ơi… cánh đồng mùa cấy

Con cò lầm lũi thấp – cao

Tay mẹ nhịp nhàng khâu đất

Nắng xiên lá mạ, mưa rào…

À ơi… cánh đồng mùa gặt

Dáng lúa đánh võng lời ru

Dáng mẹ nặng cong tay hái

Cánh cò nghiêng nghiêng lưng gầy…

À ơi… cánh đồng mùa lũ

Cò con ăn mép bờ cong

Tay cha xoăn xoăn chùm lưới

Cá tôm chạng vạng ánh đèn…

À ơi… cánh đồng quê tôi

Thánh thót mồ hôi trưa – mẹ

Dập bầm bước chân đêm – cha

Rạ rơm đan mùa xào xạc…

À ơi… ơi à…

(Trần Thị Ngọc Mai, in trong Giọt thời gian, NXB Hội Nhà văn, 2018, tr. 16-17)

* Chú thích:

   Trần Thị Ngọc Mai sinh năm 1979 tại Hà Tĩnh, hiện là giáo viên THCS, hội viên Hội Văn học nghệ thuật Hà Tĩnh; đã xuất bản 2 tập thơ: Giọt thời gian, Nơi bình yên của bão. Bài thơ Khúc ru cánh đồng đã ghi lại những cảm xúc suy nghĩ về hình ảnh cha và mẹ vất vả lao động trên cánh đồng.

Câu 1 (0,5 điểm). Xác định thể thơ trong bài thơ trên.

Câu 2 (0,5 điểm). Ghi lại những từ ngữ thể hiện sự vất vả của người cha, người mẹ được sử dụng trong bài thơ.

Câu 3 (1,0 điểm). Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ được sử dụng trong hai dòng thơ sau:

Dáng mẹ nặng cong tay hái

Cánh cò nghiêng nghiêng lưng gầy...

Câu 4 (1,0 điểm). Nêu ý nghĩa của hình ảnh mồ hôi trưa, bước chân đêm trong năm dòng thơ cuối.

Câu 5 (1,0 điểm). Qua bài thơ, em hãy rút ra bài học cho bản thân.

Câu 1 (2,0 điểm)

Em hãy viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích đoạn thơ được in đậm trong phần Đọc hiểu.

Câu 2 (4,0 điểm)

Thỉnh thoảng, một số câu chuyện của lịch sử, quá khứ dân tộc, được người lớn kể lại khiến các bạn trẻ thấy xa lạ, khó hình dung, thấu hiểu. Nhưng thực ra, mỗi câu chuyện đều mang theo bao bài học ý nghĩa, là hành trang quý giá cho tuổi trẻ trưởng thành.

Em hãy viết bài văn nghị luận bàn về cách thức để lan toả giá trị quá khứ của dân tộc qua những câu chuyện lịch sử cho thế hệ trẻ ngày nay.

Đọc văn bản:

PHỐ XƯA

Ông ơi vì sao

Mỗi lần lên phố

Đứng trước nhà cổ

Dừng chân thật lâu

Bức tường phai màu

Ban công gỉ sét

Cửa gỗ kẽo kẹt

Mái ngói xô nghiêng

Ông cười thật hiền

Phố xưa nhà cũ

Thời gian nhắn nhủ

Ký ức đã qua

Ông nhớ ngôi nhà

Nhớ từng góc phố

Tháng năm gian khổ

Lắng đọng bình yên

Phố kể chuyện riêng

Nhiều thương nhiều nhớ

Gần như hơi thở

Nhẹ nhõm tiếng chim

Ông đứng lặng im

Ngắm ngôi nhà cũ

Còn cháu chăm chú

Ngắm ông ngày xưa.

(Bay qua Hồ Gươm, Huỳnh Mai Liên, NXB Hội Nhà văn, 2024, tr.32-33)

Thực hiện các yêu cầu (trình bày ngắn gọn):

Câu 1 (0,5 điểm). Xác định nhân vật trữ tình trong bài thơ.

Câu 2 (0,5 điểm). Chỉ ra những câu thơ nhân vật trữ tình miêu tả ngôi nhà cổ trên phố.

Câu 3 (1,0 điểm). Phân tích hiệu quả thẩm mĩ của biện pháp tu từ trong hai câu thơ:

Thời gian nhắn nhủ

Ký ức đã qua.

Câu 4 (1,0 điểm). Theo em, vì sao người cháu lại chăm chú “Ngắm ông ngày xưa”?

Câu 5 (1,0 điểm). Từ nội dung bài thơ, theo em thế hệ trẻ ngày nay cần có cách ứng xử như thế nào với quá khứ của dân tộc? (trình bày khoảng 5 – 6 dòng).

Câu 1 (2,0 điểm).

Thời đại công nghệ số, hiện tượng thiếu kết nối giữa các thành viên trong gia đình, đặc biệt là giới trẻ, đang trở thành một vấn đề đáng báo động.

Em hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) đề xuất 01 giải pháp góp phần khắc phục hiện tượng trên.

Câu 2 (4,0 điểm). Viết bài văn (khoảng 600 chữ) phân tích hình ảnh người thầy trong đoạn thơ:

Mỗi nghề có một lời ru

Dở hay thầy cũng chọn ra khúc này

Lời ru của gió màu mây

Con sông của mẹ đường cày của cha

Bắt đầu cái tuổi lên ba

Thầy ru điệp khúc quê nhà cho em

Yêu rồi cũng nhớ yêu thêm

Tình yêu chẳng có bậc thềm cuối đâu!

Thầy không ra đủ nghìn câu

Biết con chữ cũng đứng sau cuộc đời

Tuổi thơ em có một thời

Ước mơ thì rộng như trời, ngàn năm...

(Trích Lời ru của thầy – Đoàn Vị Thượng, thivien.net, 11/12/2015)

Đọc đoạn trích sau:

Bất thần mà đất trời rung chuyển. Rất nhiều người ở TP. HCM, Hà Nội chiều qua (28/3) đã nhanh chóng nhận ra mình không phải bị choáng váng hay rối loạn tiền đình mà sự rung chuyển cảm thấy được này chính xác là dư chấn của một cơn động đất…

[...] Thì ra, chẳng phải đất đá thì không biết nói năng, không biết vận động mà một khi đất đá lên tiếng, con người chỉ còn cách im lặng mà thầm cầu nguyện trong lòng.

Thì ra, đất nước Việt Nam mà trước đây, đôi khi chúng ta đã tự an ủi còn nghèo, cực nhưng lại là nơi được ưu đãi, được chở che khỏi những thảm họa không bề chống đỡ dù có nằm bên rìa vành đai núi lửa Thái Bình Dương.

Thì ra, hàng ngàn ki-lô-mét không phải xa mà là rất gần để chúng ta biết biên giới chỉ là những lằn ranh trên bản đồ do con người đặt ra, còn với thiên nhiên thì chỉ là một, với nỗi đau cũng chỉ là một.

Thì ra, những còn – mất trong đời thật sự có thể là chớp mắt và cuộc sống với bao nhiêu sắc màu, cảm xúc mỗi ngày thật sự là món quà kỳ diệu được ban cho... Và động đất vẫn là một bí ẩn chưa thể dự báo trước để có đủ thời gian chuẩn bị ứng phó.

Cơn địa chấn đi qua, để lại những đổ vỡ mà con người sẽ xây dựng lại, để lại những câu chuyện mà con người sẽ kể lại, để lại những ngày mà con người sẽ biết sống sao cho tốt đẹp hơn.

(Theo báo Tuổi trẻ online, Động đất ở Myanmar: Cơn địa chấn đi qua – Phạm Vũ, ngày 29/03/2025)

Thực hiện các yêu cầu (trình bày ngắn gọn):

Câu 1 (0,5 điểm). Đoạn trích đề cập đến hiện tượng gì vào chiều ngày 28/3 ở TP. HCM, Hà Nội?

Câu 2 (0,5 điểm). Những từ ngữ nào diễn tả trạng thái và cảm xúc của con người khi đất đá lên tiếng trong câu văn sau?

Thì ra, chẳng phải đất đá thì không biết nói năng, không biết vận động mà một khi đất đá lên tiếng, con người chỉ còn cách im lặng mà thầm cầu nguyện trong lòng.

Câu 3 (1,0 điểm). Nội dung chính của đoạn trích trên là gì?

Câu 4 (1,0 điểm). Câu văn sau giúp em hiểu gì về tình cảm và thái độ của tác giả đối với cuộc sống?

Thì ra, những còn – mất trong đời thật sự có thể là chớp mắt và cuộc sống với bao nhiêu sắc màu, cảm xúc mỗi ngày thật sự là món quà kỳ diệu được ban cho…

Câu 5 (1,0 điểm). Qua suy ngẫm của tác giả về mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người, em rút ra bài học gì về lẽ sống? (trình bày trong khoảng 5 – 7 dòng)

Câu 1. (2,0 điểm)

Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày cảm nhận về cảm xúc của chủ thể trữ tình trong đoạn trích sau:

Ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh
Soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây
Ngọn lửa nhớ ai mà hồng đêm lạnh
Sưởi ấm lòng chiến sĩ ngàn cây

Anh yêu em như anh yêu đất nước
Vất vả đau thương tươi thắm vô ngần
Anh nhớ em mỗi bước đường anh bước
Mỗi tối anh nằm mỗi miếng anh ăn

(Nhớ, Tuyển tập Nguyễn Đình Thi, Tập 3, NXB Văn học, 1997, tr.67)

Câu 2. (4,0 điểm)

Trong cuốn sách Đủ nắng thì hoa nở, tác giả Ba Gàn viết: “Đừng tìm bình an, mà hãy chủ động an bình trước mọi hoàn cảnh.”.

Từ câu nói trên, hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về cách sống chủ động của tuổi trẻ trong xã hội hiện đại.

(4,0 điểm) Đọc văn bản và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 5:

Ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh
Soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây
Ngọn lửa nhớ ai mà hồng đêm lạnh
Sưởi ấm lòng chiến sĩ ngàn cây

Anh yêu em như anh yêu đất nước
Vất vả đau thương tươi thắm vô ngần
Anh nhớ em mỗi bước đường anh bước
Mỗi tối anh nằm mỗi miếng anh ăn

Ngôi sao trong đêm không bao giờ tắt
Chúng ta yêu nhau chiến đấu suốt đời
Ngọn lửa trong rừng bập bùng đỏ rực
Chúng ta yêu nhau kiêu hãnh làm người

(Nhớ, Tuyển tập Nguyễn Đình Thi, Tập 3, NXB Văn học, 1997, tr.67)

Câu 1. (0,5 điểm) Xác định thể thơ của văn bản trên.

Câu 2. (0,5 điểm) Chỉ ra những từ ngữ miêu tả hình ảnh ngọn lửa trong văn bản.

Câu 3. (1,0 điểm) Phân tích hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong hai dòng thơ sau:

Anh yêu em như anh yêu đất nước
Vất vả đau thương tươi thắm vô ngần.

Câu 4. (1,0 điểm) Anh/Chị cho biết ý nghĩa của hình ảnh “ngôi sao”, “ngọn lửa” trong văn bản.  

Câu 5. (1,0 điểm) Từ văn bản, anh/chị suy nghĩ gì về trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay đối với đất nước (trình bày khoảng 5 – 7 dòng).