Question

[Lê Viết Tiến]

Câu 1: Xác định thể thơ, nội dung chính của bài thơ.

• Thể thơ: Bài thơ được viết theo thể thơ tự do.
• Nội dung chính: Bài thơ "Tự sự" tập trung vào những triết lý nhân sinh sâu sắc về cuộc đời và cách sống. Tác giả khẳng định những quy luật tự nhiên vốn có, nhắc nhở con người chấp nhận những điều không hoàn hảo của cuộc sống. Đồng thời, bài thơ đề cao tinh thần tự lực, ý chí vươn lên, và quan niệm về hạnh phúc bình dị, dành cho tất cả mọi người.

Câu 2: Phân tích hiệu quả nghệ thuật của việc sử dụng chủ thể “ta” trong bài thơ.

Việc sử dụng chủ thể "ta" mang lại nhiều hiệu quả nghệ thuật đặc sắc:

• Tạo tính tự vấn, suy tư: "Ta" ở đây không chỉ là cái tôi cá nhân của tác giả mà còn mang tính đại diện cho mỗi người. Việc sử dụng "ta" giúp tác giả tự vấn, suy ngẫm về những điều trong cuộc sống, đồng thời khơi gợi sự suy tư, đồng cảm từ phía người đọc. Chúng ta như thấy chính mình trong những trăn trở, nhận xét của "ta".
• Tăng tính chân thực, gần gũi: Cách xưng "ta" tạo cảm giác như một lời tâm sự, giãi bày chân thành từ đáy lòng. Nó xóa đi khoảng cách giữa tác giả và độc giả, khiến những triết lý trở nên gần gũi, dễ tiếp nhận hơn.
• Khẳng định trách nhiệm cá nhân: Khi "ta" chê cuộc đời méo mó, câu hỏi "Sao ta không tròn ngay tự trong tâm" hướng sự phê phán vào chính bản thân mỗi người. Điều này nhấn mạnh vai trò chủ động của mỗi cá nhân trong việc thay đổi cách nhìn nhận và thái độ đối với cuộc sống.

Câu 3: Chỉ ra và nêu tác dụng của phép lặp cấu trúc trong khổ thơ thứ nhất.

Trong khổ thơ thứ nhất, phép lặp cấu trúc "Dù ... vẫn ..." được sử dụng một cách hiệu quả:

Dù đục dù trong, con sông vẫn chảy

Dù cao dù thấp, cây lá vẫn xanh

Dù người phàm tục hay kẻ tu hành

Vẫn phải sống từ những điều rất nhỏ.

• Tác dụng:
• • Nhấn mạnh quy luật tất yếu của tự nhiên và cuộc sống: Phép lặp này cho thấy những sự đối lập (đục - trong, cao - thấp, phàm tục - tu hành) không làm thay đổi những quy luật cơ bản. Con sông cứ chảy, cây lá cứ xanh, và mọi người đều phải bắt đầu từ những điều nhỏ bé.
  • Tạo nhịp điệu, sự liền mạch cho khổ thơ: Cấu trúc lặp đi lặp lại tạo ra một âm hưởng nhịp nhàng, giúp khổ thơ trở nên cân đối, hài hòa và dễ đi vào lòng người.
  • Gợi mở sự tương đồng giữa những điều tưởng chừng khác biệt: Dù có sự khác biệt về trạng thái, vị trí hay tầng lớp xã hội, tất cả đều tuân theo những quy luật chung của tự nhiên và cuộc sống.

Câu 4: Anh/ chị hiểu thế nào về chi tiết “cuộc đời méo mó” được nhắc đến trong bài thơ?

Chi tiết "cuộc đời méo mó" theo tôi hiểu không phải là sự phủ nhận hoàn toàn vẻ đẹp hay những điều tốt đẹp của cuộc sống. Thay vào đó, nó thể hiện một cái nhìn thực tế, chấp nhận những khía cạnh không hoàn hảo, những khó khăn, thử thách, những bất công, những điều ngang trái mà con người phải đối mặt trong cuộc sống.

"Méo mó" gợi lên sự không tròn trịa, không như ý muốn, không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Tác giả không né tránh những điều này mà trực tiếp đề cập đến nó. Tuy nhiên, điều quan trọng là tác giả đặt ra câu hỏi "Sao ta không tròn ngay tự trong tâm?", hướng người đọc đến việc thay đổi góc nhìn, điều chỉnh thái độ bên trong để đối diện với những "méo mó" bên ngoài.

Câu 5: Chỉ ra và nêu tác dụng của phép nhân hoá, ẩn dụ trong câu thơ:

Đất ấp ôm cho hạt nảy mầm

Những chồi non tự vươn lên tìm ánh sáng.

• Phép nhân hoá:
• • "Đất ấp ôm": Gán cho đất hành động "ấp ôm" vốn là hành động của con người, thể hiện sự bao bọc, chở che, nuôi dưỡng của đất đối với hạt mầm.
  • "Những chồi non tự vươn lên tìm ánh sáng": "Tự vươn lên" và "tìm ánh sáng" là những hành động mang tính ý chí, khát vọng của sinh vật, được gán cho "những chồi non", gợi sự mạnh mẽ, sức sống tiềm tàng.
• Phép ẩn dụ:
• • "Đất ấp ôm cho hạt nảy mầm": Hình ảnh đất ôm ấp hạt mầm có thể ẩn dụ cho sự nuôi dưỡng, tạo điều kiện của môi trường sống, gia đình, xã hội đối với sự phát triển của mỗi cá nhân. "Hạt nảy mầm" có thể tượng trưng cho những tiềm năng, khát vọng, sự khởi đầu của cuộc đời.
  • "Những chồi non tự vươn lên tìm ánh sáng": Hình ảnh chồi non vươn lên tìm ánh sáng ẩn dụ cho sự nỗ lực, ý chí vươn lên, vượt qua khó khăn để đạt được những mục tiêu, những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống. "Ánh sáng" có thể tượng trưng cho tri thức, thành công, hạnh phúc.
• Tác dụng: Việc kết hợp nhân hóa và ẩn dụ làm cho câu thơ trở nên sinh động, gợi cảm, giàu hình ảnh và ý nghĩa. Nó không chỉ miêu tả quá trình phát triển tự nhiên mà còn truyền tải những triết lý sâu sắc về sự nuôi dưỡng, tiềm năng và ý chí vươn lên của con người.

Câu 6: Phân tích nghệ thuật lập luận của tác giả qua việc sử dụng các quan hệ từ.

Tác giả sử dụng các quan hệ từ một cách khéo léo để xây dựng hệ thống lập luận chặt chẽ:

• "Dù ... vẫn ..." (khổ 1): Thể hiện sự nhượng bộ, khẳng định một quy luật không thay đổi bất chấp những yếu tố đối lập.
• "Sao ... không ..." (khổ 2): Đặt ra một câu hỏi mang tính phản biện, khơi gợi sự tự vấn và trách nhiệm cá nhân. Quan hệ từ này tạo ra một bước ngoặt trong mạch cảm xúc của bài thơ, chuyển từ việc quan sát thế giới bên ngoài sang suy ngẫm về nội tâm.
• "Nếu ... chắc gì ..." (khổ 4): Sử dụng giả thiết để khẳng định vai trò của khó khăn, thử thách trong việc giúp con người nhận ra giá trị bản thân và trưởng thành.
• "Cũng như ..." (khổ 5): Sử dụng phép so sánh để làm rõ quan niệm về hạnh phúc, khẳng định tính phổ quát, không giới hạn của nó.

Việc sử dụng linh hoạt các quan hệ từ giúp các ý thơ liên kết chặt chẽ, tạo thành một dòng chảy mạch lạc của tư tưởng. Tác giả không chỉ đưa ra những nhận xét mà còn sử dụng các mối quan hệ logic để dẫn dắt người đọc đến những suy ngẫm sâu sắc hơn về cuộc đời.

Câu 7: Thông điệp mà anh/ chị tâm đắc nhất trong bài thơ là gì? Tại sao?

Thông điệp mà tôi tâm đắc nhất trong bài thơ là "Sao ta không tròn ngay tự trong tâm".

• Lý do: Thông điệp này mang tính chủ động và tích cực cao. Thay vì than vãn về những điều không hoàn hảo, "méo mó" của cuộc đời, nó hướng chúng ta vào bên trong, khuyến khích mỗi người tự điều chỉnh tâm thế, cách nhìn nhận và thái độ sống của chính mình.
  Khi tâm hồn ta "tròn đầy", tức là khi chúng ta có một cái nhìn bao dung, lạc quan, biết chấp nhận và vượt qua những khó khăn, thì cuộc đời dù có "méo mó" đến đâu cũng không thể làm ta gục ngã. Thông điệp này trao cho chúng ta sức mạnh nội tại để đối diện với mọi thử thách và tìm thấy sự bình an, hạnh phúc ngay trong chính mình. Nó nhắc nhở rằng, sự thay đổi thực sự bắt nguồn từ bên trong mỗi chúng ta chứ không phải từ những yếu tố bên ngoài.
• Câu 8:
• Mỗi cá nhân khi bước chân vào cuộc sống này, đều mang theo một ý nghĩa đặc biệt, một câu chuyện riêng của họ. Trên hành trình đó, có những người bị cuốn theo vẻ ngoại lấp lánh của thế giới bên ngoài, đánh mất đi sự quý báu của hạnh phúc. Nhưng đến cuối cùng, họ nhận ra rằng giá trị thực sự trong cuộc sống là hạnh phúc - một hạnh phúc nhỏ bé, nhưng mang sức mạnh khích lệ để chúng ta cố gắng mỗi ngày. Có lẽ vì vậy mà có người đã nói: "Hạnh phúc như bầu trời, không chỉ dành riêng cho một ai."

"Hạnh phúc" không chỉ đơn giản là cảm giác vui sướng và hài lòng trước cuộc sống và những gì mình đang có. Nó giống như bầu trời, mở rộng ra khi mọi người trải đắp hạnh phúc. Câu nói này không chỉ thể hiện tầm quan trọng của hạnh phúc, mà còn khuyên rằng mỗi người đều có thể tìm thấy hạnh phúc theo cách riêng của họ. Với mỗi người, hạnh phúc có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau.

Đó có thể là cảm giác khi đoàn tụ với gia đình sau bao năm xa cách, khi nhận được tấm bằng đại học, hoặc đơn giản chỉ là những cái nhìn đầy tình thương và nụ cười từ những người yêu thương. Khi nói về hạnh phúc, chúng ta thấy những hình ảnh cao đẹp về lòng nhân ái và sự đoàn kết trong xã hội. Chẳng hạn như hình ảnh của vợ chồng Thủy Tiên và Công Vinh giúp đỡ những người dân miền Trung trong mùa bão.

Những người hạnh phúc thường sống vui vẻ và lạc quan, mang lại năng lượng tích cực cho mọi người xung quanh. Tại sao vậy? Bởi vì hạnh phúc thực sự không nằm trong tài sản vật chất kéo dài mãi mãi. Nó tồn tại bền vững trong lòng những người biết sẻ chia, thông cảm và yêu thương người khác, đặc biệt là những người bất hạnh và nghèo khó. Khi chúng ta cho đi mà không mong nhận lại, hạnh phúc tự nảy sinh. Hạnh phúc là nguồn động viên giúp con người tìm thấy niềm vui trong cuộc sống, cảm thấy động viên để nỗ lực trong học tập và công việc, và nó còn là một liều thuốc giúp con người quên đi những nỗi buồn trong quá khứ, tận hưởng hiện tại. Hơn hết, hạnh phúc giúp chúng ta trân trọng cuộc sống hơn, quý trọng mỗi khoảnh khắc và sống một cuộc đời đáng giá.

Tuy nhiên, trong thời đại hiện nay, có một số người không quan tâm, thậm chí lạm dụng quyền lợi của họ để bóc lột người khác, ví dụ như nhận hối lộ. Trước những hành động vô nhân đạo như vậy, chúng ta cần lên án và đánh giá nghiêm khắc lối sống ích kỷ và tội ác đó. Chỉ khi đó, xã hội mới có cơ hội trở nên đẹp hơn.

Mọi người đều có quyền tìm kiếm hạnh phúc, không phụ thuộc vào tài chính. Hạnh phúc không phải là thứ xa xỉ và khó tìm, mà thường tồn tại trong những điều giản dị nhất của cuộc sống. Vậy nên, thay vì đua đòi với thời gian, hãy chậm lại và cảm nhận hạnh phúc trong cuộc sống, để trân trọng yêu thương cuộc sống và góp phần làm cho xã hội tốt đẹp hơn. Đó mới chính là hạnh phúc mà bạn đang tìm kiếm.

Answer 1

[Nguyễn Phúc Thành]

Câu 1: Xác định thể thơ, nội dung chính của bài thơ.

• Thể thơ: Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, không tuân theo quy tắc về số chữ hay vần điệu cố định.​
• Nội dung chính: Bài thơ phản ánh triết lý sống sâu sắc của tác giả, khuyên con người hãy sống chân thành, biết nhìn nhận và cải thiện bản thân từ bên trong, thay vì chỉ trích ngoại cảnh. Thông qua những hình ảnh gần gũi như con sông, cây cối, hạt giống, tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của sự nỗ lực cá nhân và thái độ sống tích cực.​

---

Câu 2: Phân tích hiệu quả nghệ thuật của việc sử dụng chủ thể “ta” trong bài thơ.

• Chủ thể “ta”: Việc sử dụng đại từ “ta” tạo nên sự gần gũi, thân mật, như một lời tự nhủ, khuyên răn từ chính tác giả đến người đọc.​
• Hiệu quả nghệ thuật: “Ta” không chỉ đại diện cho tác giả mà còn cho mỗi cá nhân, tạo sự đồng cảm và khích lệ người đọc tự nhìn nhận, cải thiện bản thân.​

---

Câu 3: Chỉ ra và nêu tác dụng của phép lặp cấu trúc trong khổ thơ thứ nhất.

• Phép lặp cấu trúc: Cấu trúc “Dù… dù…” được lặp lại trong ba câu thơ đầu.​
• Tác dụng: Nhấn mạnh sự bất biến của tự nhiên và cuộc sống, dù có bao nhiêu thử thách, con sông vẫn chảy, cây lá vẫn xanh, khẳng định sự kiên trì và bền bỉ của cuộc sống.​

---

Câu 4: Anh/chị hiểu thế nào về chi tiết “cuộc đời méo mó” được nhắc đến trong bài thơ?

• Ý nghĩa: “Cuộc đời méo mó” phản ánh cái nhìn bi quan, tiêu cực của con người về cuộc sống.​
• Thông điệp: Tác giả khuyên chúng ta không nên chỉ trích ngoại cảnh mà hãy tự nhìn nhận lại bản thân, hoàn thiện nội tâm để có cái nhìn tích cực hơn về cuộc sống.​

---

Câu 5: Chỉ ra và nêu tác dụng của phép nhân hoá, ẩn dụ trong câu thơ:

Đất ấp ôm cho hạt nảy mầm
Những chồi non tự vươn lên tìm ánh sáng.​

• Phép nhân hoá: “Đất ấp ôm” – nhân hoá hành động của đất như một người mẹ chăm sóc con.​
• Phép ẩn dụ: “Những chồi non tự vươn lên tìm ánh sáng” – ẩn dụ cho sự nỗ lực vươn lên, tìm kiếm cơ hội và sự phát triển cá nhân.​
• Tác dụng: Tạo hình ảnh sinh động, dễ hiểu, nhấn mạnh vai trò của môi trường và sự nỗ lực cá nhân trong quá trình phát triển và trưởng thành.​

---

Câu 6: Phân tích nghệ thuật lập luận của tác giả qua việc sử dụng các quan hệ từ.

Nghệ thuật lập luận: Việc sử dụng các quan hệ từ giúp tác giả xây dựng luận điểm chặt chẽ, dẫn dắt người đọc từ nhận thức này sang nhận thức khác một cách logic và thuyết phục.​

• Quan hệ từ: Tác giả sử dụng các quan hệ từ như “dù… dù…”, “nếu… thì…”, “ai… cũng…” để liên kết các ý tưởng, tạo mạch lạc cho bài thơ.​

---

Câu 7: Thông điệp mà anh/chị tâm đắc nhất trong bài thơ là gì? Tại sao?

• Thông điệp tâm đắc: “Ai trong đời cũng có thể tiến xa / Nếu có khả năng tự mình đứng dậy.”​
• Lý do: Thông điệp này khẳng định sức mạnh nội tại của con người, nhấn mạnh vai trò của sự tự lập, nỗ lực cá nhân trong việc vượt qua khó khăn và đạt được thành công.

VẺ ĐẸP TRIẾT LÍ SỐNG TRONG BÀI THƠ “TỰ SỰ” CỦA NGUYỄN QUANG VŨ

Cuộc sống không bao giờ bằng phẳng. Mỗi con người đều phải đối mặt với những gian nan, thử thách, những khoảnh khắc mà ta cảm thấy mất niềm tin, chông chênh giữa lằn ranh của thất bại và hy vọng. Trong bối cảnh ấy, thơ ca – bằng tiếng nói chân thành và sâu lắng – luôn là người bạn đồng hành giúp ta soi rọi lại chính mình. Bài thơ “Tự sự” của Nguyễn Quang Vũ là một tiếng nói như thế – nhẹ nhàng, sâu sắc, thấm đẫm triết lí sống nhân văn: muốn thay đổi cuộc đời, trước tiên con người cần thay đổi chính bản thân mình.

Bài thơ mở ra bằng hình ảnh quen thuộc và gần gũi:

Dù ai nói ngả nói nghiêng
Dù ai nghiêng ngả bên đường
Dù đời méo mó trăm phương
Dòng sông vẫn chảy một đường mà thôi.

Khổ thơ sử dụng phép lặp cấu trúc “dù…” tạo nên nhịp điệu đều đặn, như nhấn mạnh sự kiên định, bất biến giữa muôn vàn đổi thay. Dòng sông - hình ảnh ẩn dụ cho con người - vẫn “chảy một đường mà thôi”, bất chấp “đời méo mó trăm phương”. Hình ảnh ấy mang đậm tinh thần sống chủ động, mạnh mẽ, kiên cường. Đây cũng là tinh thần xuyên suốt bài thơ – một triết lí sống tích cực: hãy như dòng sông, kiên định đi về phía trước, dù thế giới có đảo điên.

Không dừng lại ở hình ảnh ẩn dụ dòng sông, Nguyễn Quang Vũ còn sử dụng những hình ảnh thiên nhiên giàu tính biểu tượng như:

Đất ấp ôm cho hạt nảy mầm
Những chồi non tự vươn lên tìm ánh sáng.

Trong hai câu thơ này, nghệ thuật nhân hoá và ẩn dụ được vận dụng tinh tế. Đất “ấp ôm” như người mẹ hiền nuôi dưỡng sự sống, hạt giống là ẩn dụ cho con người, cho tâm hồn đang trong hành trình vươn lên. “Chồi non” tượng trưng cho những khởi đầu, cho ước mơ và sự sống mãnh liệt. Chính sự “tự vươn lên” ấy mới giúp con người thoát khỏi bóng tối, chạm đến ánh sáng – tượng trưng cho thành công, cho sự hoàn thiện.

Một điểm nổi bật khác trong bài thơ là cách tác giả sử dụng đại từ “ta” để thể hiện chủ thể trữ tình. “Ta” ở đây không chỉ là tiếng nói cá nhân của người viết, mà còn là lời tự sự, là sự nhắn nhủ, chia sẻ với người đọc. Việc sử dụng đại từ này làm tăng tính tự soi, tự tỉnh, biến bài thơ trở thành một lời tự nhủ đầy sức mạnh:

Ta chẳng thể thay cuộc đời méo mó
Hãy tự mình sống thẳng cho vuông.

Câu thơ mang tính châm ngôn, khắc sâu trong tâm trí người đọc. Thay vì trách cứ hoàn cảnh, ta hãy tự soi mình, thay đổi bản thân, sống chân thành và ngay thẳng – đó mới là con đường dẫn đến an yên.

Bài thơ khép lại với một thông điệp giàu tính nhân văn:

Ai trong đời cũng có thể tiến xa
Nếu có khả năng tự mình đứng dậy.

Một lần nữa, Nguyễn Quang Vũ khẳng định sức mạnh nội tại của con người. Không ai sinh ra là hoàn hảo, nhưng nếu biết tự mình vươn lên, dám đối diện và vượt qua khó khăn, thì nhất định sẽ đến được nơi mình mong muốn. Đây chính là vẻ đẹp lớn nhất của triết lí sống mà bài thơ gửi gắm.

Có thể nói, “Tự sự” không chỉ là một bài thơ – nó là một bài học sống. Với ngôn ngữ giản dị, hình ảnh gần gũi, và cách lập luận tự nhiên thông qua hệ thống quan hệ từ chặt chẽ, tác phẩm không mang tính giáo huấn khô khan mà như một người bạn tâm tình, chia sẻ những trải nghiệm sống rất thật.

Trong nhịp sống hiện đại, nơi con người đôi khi bị cuốn vào những giá trị vật chất, dễ lạc lối trong chính mình, thì triết lí sống của Nguyễn Quang Vũ lại càng trở nên quý giá. Nó nhắc nhở chúng ta rằng: Hạnh phúc không đến từ việc thay đổi thế giới bên ngoài, mà bắt đầu từ sự thay đổi bên trong mỗi người.