Văn bản: Cảm hoài (Nỗi lòng - Đặng Dung) - Phần 1 SVIP

CẢM HOÀI

(NỖI LÒNG)

Đặng Dung

I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG:

1. Đọc:

2. Tìm hiểu chung:

a. Tác giả:

- Đặng Dung (? - 1414) quê ở huyện Thiên Lộc, nay là huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.

- Dưới triều nhà Hồ, ông giúp cha là Đặng Tất cai quản đất Thuận Hóa. Khi quân Minh xâm lược nước ta, ông cùng cha tham gia cuộc khởi nghĩa của Trần Ngỗi, lập nhiều công lớn, trong đó có trận thắng Bô Cô hiển hách. Đáng tiếc là Trần Ngỗi nghe lời gièm pha, nghi kị và giết Đặng Tất. Đặng Dung bỏ Trần Ngỗi, tôn Trần Qúy Khoáng làm minh chủ, chỉ huy nghĩa quân giao chiến với quân Minh hàng trăm trận. Năm 1414, khi thua trận, bị giặc Minh bắt giải sang Trung Quốc, ông đã nhảy xuống sông tuẫn tiết trên đường đi.

=> Đặng Dung là một vị anh hùng tài trí, có chí khí, khí tiết và sự can trường. 

b. Tác phẩm:

- Cảm hoài là bài thơ duy nhất còn lại của Đặng Dung, được đời sau ca tụng là "phi hào kiệt chi sĩ bất năng" (Không phải kẻ sĩ hào kiệt thì không làm nổi - Lý Tử Tấn).

- Hoàn cảnh sáng tác: Cuối thế kỉ XIV, nhà Trần suy vong, Hồ Qúy Ly đảo chính rồi đánh mất nước vào tay giặc Minh. Hồ Qúy Ly bị bắt đưa về Trung Quốc, nhiều cuộc kháng chiến diễn ra không thành.

- Bài thơ được viết bằng chữ Hán.

- Bốn phần:

- Xuất xứ: Trích Kiến thức bổ trợ Ngữ văn 10 Nâng cao, tập một, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2008, tr 148 do Nguyễn Khắc Phi chủ biên. 

- Ý nghĩa nhan đề:

+ Đây là nhan đề thường gặp trong thơ cổ. 

+ Thường nói về sự oán hận, bi thương, giãi bày nhưng tâm sự tận sâu đáy lòng người viết. 

II. KHÁM PHÁ VĂN BẢN

1. Hai câu đề:

Thế sự du du nại lão hà,
Vô cùng thiên địa nhập hàm ca.

(Thế sự ngổn ngang đã vội già, 

Đất trời bất tận cuộc say ca.)

- "Thế sự": Chỉ tình hình nước ta những năm 1407 - 1409 khi dân chúng rơi vào lầm than vì mất nước. 

- Tình huống bi kịch của nhân vật trữ tình: "Thế sự du du nại lão hà" (Thế sự ngổn ngang đã vội già). Trách nhiệm và nghĩa vụ của người anh hùng còn rất nhiều, nhưng thời gian lại đã sắp hết. 

-> Tiếng than đau xót, bất lực. 

- Hình ảnh không gian: "Vô cùng thiên địa nhập hàm ca" (Đất trời bất tận cuộc say ca) 

-> Không gian bao trùm là một xã hội đảo điên. Người anh hùng bất lực trước thời cuộc, đành đổ nỗi uất hận vào chén rượu say và lời hát. 

=> Càng cố gắng quên đi, lại càng nhận thức rõ hơn được bi kịch của mình.