Bài soạn SVIP

I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ DỰA THEO NHÂN VẬT CHÍNH

- Nhân vật trong tác phẩm văn học là người có tên tuổi, lai lịch, ngoại hình, hành động, lời nói,... Và có mối quan hệ với nhiều nhân vật khác, có mối liên hệ mật thiết với cốt truyện.

- Tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính nhằm kể lại ngắn gọn những sự việc cơ bản xảy ra với nhân vật đó. Nhằm giúp người đọc nắm vững tính cách, số phận của nhân vật, đánh giá tác phẩm. 

- Yêu cầu: Khi tóm tắt cầu trung thành với bản gốc và nêu được những đặc điểm, sự việc xảy ra với nhân vật chính.

II. CÁCH TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ DỰA THEO NHÂN VẬT CHÍNH

Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

a. Nhân vật chính của truyện: An Dương Vương, Mị Châu, Trọng Thủy.

b. Tóm tắt truyện dựa theo nhân vật An Dương Vương:

  An Dương Vương, vua nước Âu Lạc, đóng đô ở đất Việt Thường cứ hễ xây thành lại đổ. Một hôm có cụ già từ phương Đông tới nói: Sẽ có sứ Thanh Giang đến giúp.

  Sứ Thanh Giang là con Rùa Vàng, vua cho đón tiếp rất hậu.

  Thành xây nửa tháng thì xong, vững chãi và kiên cố. Trước khi về, Rùa Vàng còn tháo vuốt cho nhà vua làm lẫy nỏ thần để chống giặc. Thành cao, hào sâu, lại có nỏ thần nên Triệu Đà mấy lần cho xâm lược đều đại bại.

  Đà bèn cho Trọng Thủy sang cầu hôn làm hòa. Vua đồng ý gả Mị Châu và còn cho Trọng Thủy ở rể. Trọng Thủy nhân cơ hội này dụ dỗ Mị Châu cho xem nỏ thần. Đánh tráo nỏ và về nước.

  Triệu Đà đem quân đánh, An Dương Vương vẫn điềm nhiên đánh cờ không lo phòng bố. Loa Thành vỡ, Thục Phán mới biết nỏ thần là giả. Bèn mang theo con gái rút xuống phía Nam. Mị Châu rứt áo lông ngỗng làm dấu theo lời hẹn ước với Trọng Thủy. Giặc đuổi tới nơi, xứ Thanh Giang chỉ, vua tuốt gươm chém con gái rồi cầm sừng tê bảy tấc rẽ xuống biển.

c. Tóm tắt truyện dựa theo nhân vật Mị Châu:

  Mị Châu là con gái vua nước Âu Lạc - An Dương Vương. Triệu Đà năm lần bảy lượt đem quân tiến đánh nhưng đều đại bại vì có Rùa Vàng giúp sức xây thành và tặng cho nỏ thần để giữ nước. Bởi vậy, Triệu Đà cho con trai Trọng Thủy sang cầu hôn làm hòa, được An Dương Vương ưng thuận gả Mị Châu cho.

  Mị Châu rất mực yêu chồng và nhẹ dạ tin vào lời dụ dỗ của Trọng Thủy nên đã cho chàng xem bí mật quốc gia. Trọng Thủy nhân cơ hội đó đánh tráo nỏ thần và lấy cớ về thăm cha. Trước khi Trọng Thủy về, Mị Châu còn dặn: Nếu có gặp cảnh li biệt thì cứ theo dấu chiếc áo lông ngỗng mà tìm thiếp.

  Trọng Thủy về và nghe cha đem quân trở lại đánh Loa Thành. Vua bất cẩn không phòng bị, không biết nỏ thần bị đánh tráo nên thành mất. Mị Châu theo cha chạy xuống phương Nam, vừa đi, nàng vừa bứt áo lông ngỗng làm dấu cho Trọng Thủy. Chạy đến bờ biển, xứ Thanh Giang chỉ kẻ ngồi sau chính là địch. Vua cha tuốt gươm chém Mị Châu. Trước khi chết, nàng khấn: Nếu thiếp có lòng phản nghịch chết đi sẽ hóa thành cát bụi, nếu trong sạch chết đi sẽ biến thành châu ngọc để rửa sạch mối nhục thù. Mị Châu chết, máu nàng chảy xuống biển, trai sò ăn phải đều biến thành hạt châu. Xác nàng được Trọng Thủy mang về mai táng ở Loa Thành. Vì thương nhớ mà tưởng thấy bóng Mị Châu dưới giếng, Thủy lao đầu xuống giếng mà chết. Người đời sau lấy trai mò được đem rửa với nước giếng thì ngọc càng thêm sáng, thêm đẹp.

d. Cách tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính:

- Đọc kĩ văn bản, xác định nhân vật chính.

- Chọn các sự việc cơ bản xảy ra với nhân vật chính và diễn biến của các sự việc đó.

- Tóm tắt hành động, lời nói, tâm trạng của nhân vật theo diễn biến của các sự việc trong truyện.

III. LUYỆN TẬP

Bài 1:

a. Xác định các phần tóm tắt trong dẫn chứng (1), (2):

- Bản tóm tắt (1) tóm tắt toàn bộ câu chuyện Tiễn dặn người yêu để người đọc nắm bắt và nhớ được cốt truyện.

- Bản tóm tắt (2) tóm tắt một phần của tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương. Bắt đầu từ đoạn Trương đi đánh giặc trở về và kết thúc ở đoạn Trương gặp lại vợ một lần nữa.

b. Cách tóm tắt (1) và (2) khác nhau như thế nào, vì sao?

- Bản tóm tắt (1) nhằm tóm tắt lại toàn bộ tác phẩm.

- Bản tóm tắt (2) nhằm tóm tắt một phần tác phẩm.

Bài 2. Tóm tắt truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy dựa theo nhân vật Trọng Thủy:

  Triệu Đà nhiều lần đem quân sang xâm lược Âu Lạc nhưng đều đại bại vì An Dương Vương được Rùa Vàng giúp xây thành và tặng nỏ thần để giữ nước. Triệu Đà bèn cho con là Trọng Thủy sang cầu hôn Mị Châu, xin ở rể và được An Dương Vương ưng thuận.

  Trọng Thủy dỗ Mị Châu cho xem nỏ thần hòng đánh tráo bí mật quốc gia. Xem xong, Thủy lấy cớ về thăm cha hứa hẹn với Mị Châu là sẽ trở lại. Trọng Thủy và Mị Châu còn giao ước nếu gặp buổi loạn li sẽ theo dấu lông ngỗng mà tìm nàng.

  Trọng Thủy về và đem quân sang đánh Âu Lạc. Vì nỏ thần bị đánh tráo, vua chủ quan không phòng bị nên Thủy đã chiếm được Loa Thành. Khi vua mang Mị Châu rút chạy xuống phương Nam, Thủy nhờ dấu lông ngỗng mà đuổi theo. Tới nơi thì Mị Châu đã chết. Chàng đem xác nàng về Loa Thành an táng. Vì quá thương nhớ, Trọng Thủy tưởng thấy bóng nàng dưới giếng mà lao đầu xuống giếng rồi chết. Người đời sau lấy nước giếng mà rửa trai mò được dưới biển (con trai ăn máu của Mị Châu) thì ngọc càng thêm sáng.

Bài 3: Tóm tắt truyện Tấm Cám dựa theo nhân vật Tấm.

   Tấm mồ côi cha, phải sống với mụ dì ghẻ và em Cám gian ác. Tấm luôn chịu thiệt thòi. Tấm bị Cám lừa trút mất giỏ tép, không được thưởng yếm đỏ. Tấm nuôi cá Bống, bị mẹ con Cám giết thịt. Ngày hội, Tấm bị mụ dì ghẻ trộn thóc với gạo, nhặt xong mới được đi xem hội. Mỗi lần như vậy, Tấm đều được Bụt giúp đỡ. Đi hội, Tấm sơ ý đánh rơi giày; vua nhặt được chiếc giày xinh xẻo bèn mở cuộc thi. Tấm xỏ vừa giày và trở thành hoàng hậu.

   Tấm nhân giỗ cha trèo cây hái cau, bị mẹ con Cám chặt cây, Tấm ngã mà chết. Cám vào cung thay Tấm. Tấm chết hóa thành chim vàng anh, cây xoan đào, chiếc khung cửi, quả thị. Trong mỗi lần hóa thân ấy, mẹ con Cám đều tìm cách hãm hại Tấm. Nhưng khi Tấm hóa thân thành quả thị, nhờ miếng trầu têm cánh phượng của cô Tấm thảo hiền ở nhà bà cụ hàng nước bên ngoài cung mà vua nhận ra. Tấm trở về, thẳng tay trừng trị mẹ con Cám và sống hạnh phúc bên nhà vua.