Lý thuyết Bài 12. Vùng Đồng bằng sông Hồng (phần 3) SVIP

V. SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ KINH TẾ

1. Khái quát chung

- Là địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng của cả nước về chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại.

- Năm 2021, GRDP chiếm khoảng 30% GDP cả nước.

- Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực: Công nghiệp – xây dựng và dịch vụ chiếm tỉ trọng cao, nông – lâm – thủy sản giảm dần.

2. Nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản

a. Nông nghiệp

* Trồng trọt:

- Là vùng sản xuất cây lương thực lớn thứ hai cả nước, sau Đồng bằng sông Cửu Long.

- Cây trồng chủ lực: Lúa, tuy nhiên diện tích và sản lượng đang giảm do chuyển mục đích sử dụng đất.

- Năng suất lúa cao nhờ thâm canh và ứng dụng khoa học – công nghệ.

- Các tỉnh tiêu biểu: Hà Nội, Thái Bình, Nam Định, Hải Dương.

- Cây thực phẩm vụ đông (khoai tây, su hào, cải bắp, cà chua, cà rốt…) phát triển mạnh, hiệu quả kinh tế cao.

- Cây ăn quả mở rộng diện tích, có vùng chuyên canh: Nhãn Hưng Yên, vải thiều Hải Dương.

Quy hoạch vùng trồng vải ở Thanh Hà (Hải Dương)

* Chăn nuôi:

- Phát triển hiện đại, quy mô lớn, phổ biến các mô hình trang trại.

- Vật nuôi chính: Lợn và gia cầm.

+ Đàn lợn chiếm 1/5 tổng cả nước.

+ Đàn gia cầm chiếm 1/4 tổng cả nước.

- Tỉnh nuôi nhiều: Hà Nội, Hải Dương, Thái Bình, Nam Định.

b. Thủy sản

- Khai thác và nuôi trồng thủy sản được đẩy mạnh.

- Phương tiện hiện đại, nuôi trồng công nghiệp phổ biến.

- Các tỉnh mạnh về thủy sản: Quảng Ninh, Thái Bình, Nam Định, Hải Phòng.

c. Lâm nghiệp

- Diện tích rừng và sản lượng gỗ khai thác còn hạn chế.

- Quảng Ninh có diện tích và sản lượng gỗ lớn nhất vùng.

- Rừng chủ yếu phục vụ khai thác mỏ và được chú trọng bảo vệ (vườn quốc gia, khu sinh quyển).

- Rừng phòng hộ ven biển và rừng sản xuất được mở rộng.

- Nghề trồng dược liệu ngày càng phát triển (các cây như ba kích, trà hoa vàng) → tạo thu nhập cho người dân vùng đồi núi.

3. Công nghiệp

* Quá trình phát triển:

- Hình thành sớm nhất cả nước.

- Phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

- Năm 2021, ngành công nghiệp đóng góp khoảng 35% vào GRDP toàn vùng.

* Cơ cấu ngành công nghiệp:

Nhà máy lắp ráp ô tô Vinfast (Hải Phòng)

* Đặc điểm nổi bật:

- Vùng có mức độ tập trung công nghiệp cao nhất cả nước.

- Thu hút vốn đầu tư nước ngoài nhờ các thương hiệu nổi tiếng toàn cầu trong:

+ Điện tử.

+ Phương tiện vận tải.

* Tác động:

- Tích cực: Góp phần làm thay đổi diện mạo kinh tế vùng theo hướng hiện đại.

- Tiêu cực:

+ Suy giảm tài nguyên, ô nhiễm môi trường.

+ Cản trở phát triển bền vững.

Nước thải công nghiệp gây ô nhiễm môi trường nước

* Định hướng phát triển:

- Phát triển công nghiệp hiện đại, công nghệ cao.

- Hạn chế phát thải khí nhà kính.

- Tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

4. Dịch vụ

a. Khái quát chung

- Năm 2021, dịch vụ đóng góp 42,1% GRDP của vùng Đồng bằng sông Hồng.

- Hoạt động dịch vụ đa dạng và phát triển mạnh ở nhiều lĩnh vực.

b. Các hoạt động dịch vụ tiêu biểu

* Thương mại:

- Nội thương:

+ Phát triển rộng khắp các địa phương.

+ Hàng hóa phong phú, hình thức mua bán hiện đại (chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, thương mại điện tử).

+ Tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng nhanh, tỷ trọng cao so với cả nước.

+ Hà Nội là trung tâm thương mại lớn nhất của vùng.

- Ngoại thương:

+ Xuất khẩu chiếm khoảng 35% trị giá xuất khẩu của cả nước (năm 2021).

+ Các địa phương xuất khẩu mạnh: Bắc Ninh, Hải Phòng, Hà Nội, Hải Dương.

+ Cảng biển Hải Phòng, Quảng Ninh và cửa khẩu Móng Cái là điểm xuất – nhập khẩu chủ yếu.

Cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Quảng Ninh)

* Giao thông vận tải:

- Ngày càng hiện đại, với nhiều loại hình.

- Kết nối thuận lợi giữa các địa phương, trong nước và quốc tế.

- Hạ tầng phát triển:

+ Đường bộ: Quốc lộ 1, 5, 18, cao tốc Hà Nội – Hải Phòng,...

+ Đường sắt: Thống Nhất, Hà Nội – Hải Phòng.

+ Đường hàng không: Các cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Cát Bi, Vân Đồn.

Cảng hàng không quốc tế Nội Bài

+ Đường biển: Cảng Hải Phòng, cảng Quảng Ninh.

- Hà Nội và Hải Phòng là đầu mối giao thông quan trọng nhất của vùng.

* Tài chính ngân hàng:

- Dân số đông, kinh tế phát triển → nhu cầu tài chính lớn.

- Ngân hàng phát triển rộng khắp để hỗ trợ sản xuất và kinh doanh.

- Hà Nội là một trong hai trung tâm tài chính – ngân hàng lớn nhất cả nước.

* Du lịch:

- Có tiềm năng lớn, đang trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

- Chiếm hơn 51% tổng doanh thu du lịch cả nước (năm 2021).

- Các điểm du lịch nổi tiếng:

+ Thiên nhiên: Vịnh Hạ Long, Cát Bà, Tràng An, Tam Đảo, Cúc Phương,...

Quần thể danh thắng Tràng An (Ninh Bình)

+ Trung tâm du lịch lớn: Hà Nội, Hải Phòng, Hạ Long, Ninh Bình.

* Các dịch vụ khác: Bưu chính, viễn thông, logistics, giáo dục, y tế phát triển mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu dân sinh và sản xuất.

c. Định hướng phát triển

- Trở thành trung tâm dịch vụ hiện đại của Đông Nam Á.

- Hà Nội: Trung tâm tài chính – thương mại – du lịch tầm khu vực và quốc tế.

- Hải Phòng: Trung tâm logistics quốc tế hiện đại.