Lý thuyết SVIP

I. Những nét chung

1. Khái quát về khu vực Mĩ La-tinh

- Mĩ La-tinh là một khu vực rộng lớn trải dài từ Mê-hi-cô (ở Bắc Mĩ) toàn bộ Trung và Nam Mĩ. Bao gồm 20 nước cộng hòa với số dân khoảng 600 triệu. Đây là vùng đất mới được phát hiện từ cuối thế kỉ XV, rất giàu về nông sản và khoáng sản.

- Thành phần dân cư ở Mĩ La-tinh rất đa dạng, bao gồm người di cư từ châu Âu tới, thổ dân da đỏ, những người từng là nô lệ được đưa đến từ châu Phi.

- Đa số nhân dân Mĩ La-tinh nói tiếng Tây Ban Nha, trừ Bra-xin nói tiếng Bồ Đầu Nha. Chịu ảnh hưởng văn hóa Tây Ban Nha và nhiều nước châu Âu khác, cùng với sự hòa nhập các nền văn hóa châu Phi và thổ dân da đỏ. Tôn giáo ở Mĩ La-tinh chủ yếu là Thiên chúa giáo.

- Đầu thế kỉ XIX: nhân dân các nước Mĩ La-tinh đã đứng lên đấu tranh chống lại ách thống trị của Tây Ban Nha và giành được độc lập.

- Trước Chiến tranh thế giới thứ hai: phong trào giải phóng dân tộc ở Mĩ La-tinh lại trở thành thuộc địa kiểu mới hoặc phụ thuộc vào Mĩ.

- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai: phong trào giải phóng dân tộc ở Mĩ La-tinh phát triển mạnh mẽ (được gọi là “Lục địa bùng cháy” mở đầu bằng cuộc cách mạng Cuba 1959).

2. Các giai đoạn phát triển của phong trào đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc

a. Giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1959

Phong trào đấu tranh nổ ra hầu hết các nước trong khu vực, dưới nhiều hình thức:

- Bãi công của công nhân (Chi-lê).

- Nổi dậy của nông dân (Pê-ru, Ê-cua-đo, Bra-xin).

- Khởi nghĩa vũ trang (Pa-na-ma, Bô-li-vi-a).

- Đấu tranh nghị viện (Goa-tê-ma-la, Ác-hen-ti-na).

b. Giai đoạn từ năm 1959 đến cuối thập kỉ 80

- Cách mạng Cu-ba thắng lợi đánh dấu bước phát triển mới của phong trào giải phóng dân tộc ở Mĩ La-tinh. Từ đó khu vực Mĩ La-tinh trở thành “Lục địa bùng cháy".

- Cuối thập kỉ 80, chế độ độc tài thân Mĩ ở nhiều nước đã bị lật đổ, các chính phủ dân tộc dân chủ được thiết lập.

c. Giai đoạn từ cuối thập kỉ 80 đến năm 2000

- Các nước bước vào thời kì xây dựng, phát triển đất nước và đạt nhiều thành tựu.

- Tuy nhiên, các nước Mĩ La-tinh vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn:

+ Mĩ cấm vận, chống phá.

+ Nạn tham nhũng, lạm phát, nợ nước ngoài...

II. Cu-ba - hòn đảo anh hùng

1. Nguyên nhân bùng nổ

- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Mĩ đã thiết lập ở Cu-ba chế độ độc tài quân sự do Ba-ti-xta đứng đầu làm tay sai cho Mĩ.

- Chính quyền Ba-ti-xta đã xóa bỏ hiến pháp tiến bộ, cấm các đảng phái chính trị hoạt động, giết hại, giam cầm hàng chục vạn người yêu nước. Không cam chịu ách thống trị của bọn độc tài, nhân dân Cu-ba đã vùng dậy đấu tranh.

2. Diễn biến cách mạng

- Ngày 26/7/1953, dưới sự chỉ huy của Phi-đen Cát-xtơ-rô, các thanh niên Cu-ba yêu nước đã tấn công vào pháo đài Môn-ca-đa. Cuộc tấn công không giành được thắng lợi, nhưng mở đầu giai đoạn đấu tranh vũ trang để giải phóng đất nước.

- Ngày 25/11/1956, Phi-đen Cát-xtơ-rô cùng với 81 chiến sĩ yêu nước từ Mê-hi-cô trở về xây dựng căn cứ cách mạng ở vùng rừng núi phía Tây của Cu-ba.

- Dưới sự ủng hộ, giúp đỡ của nhân dân, lực lượng cách mạng đã lớn mạnh và phong trào lan rộng ra cả nước.

- Ngày 1/1/1959, chế độ độc tài Ba-ti-xta bị lật đổ, cách mạng Cu-ba giành được thắng lợi hoàn toàn.

3. Công cuộc xây dựng đất nước

- Chính phủ cách mạng Cu-ba do Phi-đen Ca-xtơ-rô đứng đầu đã tiến hành cải cách dân chủ.

- Tháng 4/1961, quân nhân Cu-ba đã đánh thắng đội quân đánh thuê của Mĩ đổ bộ vào bãi biển Hi-rôn, Chính phủ Cu-ba tuyên bố: Cu-ba tiến lên chủ nghĩa xã hội. Năm 1965, Đảng Cộng sản Cu-ba ra đời.

- Trong cuộc đấu tranh chống chế độ độc tài, giành chính quyền về tay nhân dân cũng như xây dựng đất nước (nhất là sau khi Liên Xô tan rã), nhân dân Cu-ba đã gặp vô vàn khó khăn, kể cả những thất bại ban đầu. Với khí phách hiên ngang của một dân tộc anh hùng, nhân dân Cu-ba dưới sự lãnh đạo của lãnh tụ Phi-đen Ca-xtơ-rô đã vượt qua mọi khó khăn, vững bước tiến lên.

- Sau hơn 40 năm xây dựng chủ nghĩa xã hội, mặc dù bị Mĩ bao vây cấm vận, nhân dân Cu-ba vẫn giành được nhiều thắng lợi to lớn: kinh tế phát triển, trình độ văn hóa, giáo dục, y tế… được nâng cao.