Lý thuyết SVIP

1. Những vấn đề đạo đức, pháp luật và văn hóa

Những hành vi vi phạm đạo đức, pháp luật và văn hóa khi sử dụng mạng:

- Đưa thông tin không phù hợp lên mạng.

- Công bố thông tin cá nhân hay tổ chức mà không cho phép.

- Gửi thư rác hay tin nhắn rác.

 - Vi phạm bản quyền khi sử dụng dữ liệu và phần mềm.

- Bắt nạt qua mạng.

- Lừa đảo qua mạng.

 - Ứng xử thiếu văn hóa.

2. Một số quy định pháp lí đối với người dùng trên mạng

a) Các văn bản quy phạm pháp luật

Quốc hội Việt Nam ban hành nhiều luật liên quan đến Công nghệ Thông tin (CNTT): Luật giao dịch điện tử (2005), Luật Công nghệ Thông tin (2006) và Luật an ninh mạng (2018).

Các bộ luật, nghị định đề cập đến các hành vi giao dịch trên mạng:

- Nghị định 90/2008/NĐ-CP ban hành ngày 13/8/2008 về chống thư rác.

- Nghị định 72/2013/NĐ-CP ban hành 15/7/2013 về quản lí, cung cấp và sử dụng dịch vụ Internet.

- Nghị định 15/2020/NĐ-CP ban hành ngày 3/2/2020 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính viễn thông, tần số vô tuyến điện, CNTT và giao dịch điện tử.

- Tháng 6/2021, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội theo Quy định số 874/QĐ-BTTTT ban hành ngày 17/6/2021.

b) Các quy định của pháp luật đối với người dùng trên không gian mạng

Điều 12 khoản 2 của Luật công nghệ thông tin quy định cấm “Cung cấp, trao đổi, truyền đưa, lưu trữ, sử dụng thông tin số” nhằm mục đích sau:

a) Chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩ Việt Nam, phá hoại khối đoàn kết toàn dân.

b) Kích động bạo lực, tuyên truyền chiến tranh xâm lược, gây hận thù giữa các dân tộc, tệ nạn xã hội, phá hoại thuần phong mĩ tục của dân tộc.

c) Tiết lộ bí mật nhà nước, bí mật quân sự, an ninh và những bí mật khác được pháp luật quy định.

d) Xuyên tác, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự của công dân.

e) Quảng cáo, tuyên truyền hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục cấm mà pháp luật quy định.

Điều 8 khoản 1 trong Luật an ninh mạng cấm sử dụng không gian mạng để thực hiện hành vi sau đây:

a) Hành vị quy định tại khoản 1 Điều 18 của Luật này.

b) Tổ chức, hoạt động, cấu kết, xúi giục, huấn luyện người chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

c) Xuyên tạc lịch sử, phủ nhận thành tựu cách mạng, xúc phạm tôn giáo, phân biệt chủng tộc.

d) Thông tin sai sự thật gây hoang mang trong Nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế - xã hội, gây khó khăn cho hoạt động cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền lợi và lợi ích hợp pháp của cơ quan, cá nhân.

e) Hoạt động mại dâm, tệ nạn xã hội, mua bán người, đăng tải thông tin dâm ô; phá hoại thuần phong, mĩ tục, sức khỏe của cộng đồng.

f) Xúi giục, lôi kéo, kích động người khác phạm tội.

Một số hành vi vi phạm pháp luật về đưa tin trên mạng xã hội được cụ thể hóa kèm mức phạt theo Điều 101, khoản 1 của Nghị định 15/2020/NĐ-CP gồm:

a) Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, xuyên tác, vu khống, xúc phạm uy tín cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân.

b) Cung cấp, chia sẻ thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan, không phù hợp thuần phong, mĩ tục của dân tộc.

c) Cung cấp, chia sẻ thông tin miêu tả hành động chém, giết, tai nạn, kinh dị.

d) Cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt, gây hoang mạng trong Nhân dân, kích động bạo lực, đánh bạc hoặc phục vụ đánh bạc.

e) Cung cấp, chia sẻ các tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật mà chưa được sự đồng ý của chủ thể sở hữu trí tuệ hoặc chưa được phép lưu hành hoặc đã có quyết định cấm lưu hành.

f) Quảng cáo, tuyên truyền chia sẻ thông tin về hàng hóa, dịch vụ bị cấm.

g) Cung cấp, chia sẻ hình ảnh bản đồ Việt Nam nhưng không thể hiện hoặc thể hiện không đúng chủ quyền quốc gia.

h) Cung cấp, chia sẻ đường dẫn đến thông tin trên mạng có nội dung bị cấm.

Bộ thông tin và Truyền thông đã ban hành Quyết định 874/QĐ-BTTTT (2021) về bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội.

- Các khuyến cáo về việc tuân thủ các quy định của nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội, khuyến khích dùng tên thật và đang tin quảng bá hình ảnh đất nước.

- Chia sẻ thông tin tích cực, những tấm gương người tố, việc tốt.

Các nguyên tác để nâng cao tính an toàn khi chia sẻ thông tin trên môi trường số:

- Trước khi đăng tin, hãy kiểm tra tin bài có vi phạm pháp luật hay không.

- Không chia sẻ tin bài vi phạm pháp luật, cần phải biết tin tức có chính xác hay không.

- Trong trường hợp đưa tin không vi phạm pháp luật cần cân nhắc đến hậu quả, khía cạnh đạo đức.

3. Quyền tác giả và bản quyền

a) Quyền tác giả

- Quyền tác giả là quyền tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.

- Trong Luật Sở hữu trí tuệ được Quốc hội ban hành 25/6/2019, quy định quyền tác giả với tác phẩm gồm quyền nhân thân và quyền tài sản.

+ Quyền nhân thân gồm các quyền: Đặt tên cho tác phẩm; Đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữ, cắt xén gây phương hại đến danh dự của tác giả, …

+ Quyền tài sản gồm quyền: Làm tác phẩm phái sinh; Sao chép tác phẩm; Cho thuê bản gốc hoặc bản sao, chương trình máy tính, …

b) Vi phạm bản quyền đối với tác phẩm tin học

Vi phạm quyền tài sản hay quyền nhân thân đều là vi phạm bản quyền. Sau đây là một số hành vi vi phạm bản quyền đối với tác phẩm số.

- Mạo danh tác giả.

- Công bố mà không được phép.

- Sửa chữa, chuyển thể phần mềm, dữ liệu mà không được phép của tác giả.

- Sử dụng phần mềm lậu, không mua quyền sử dụng phần mềm đối với các phần mềm phải trả tiền.

- Phá khóa phần mềm, vô hiệu quá các biện pháp kĩ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thiết lập.

- Làm bản phái sinh, phân phối phần mềm, kể cả bản phái sinh mà không được phép.

- Chiếm đoạt mã phần mềm.

- Đăng tải các tác phẩm, kể cả bản phái sinh không được phép của chủ sở hữu.

c) Tôn trọng bản quyền trong tin học

- Vi phạm quyền tài sản sẽ gây thiệt hại trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các chủ sở hữu và gián tiếp đến toàn bộ ngành hoạt động đó.

- Trong lĩnh vực tin học, vi phạm bản quyền có thể gây thiệt hại rất lớn cho người đầu tư vì sản phẩm số có đặc tính:

+ Dễ sao chép với chi phí rất thấp. Một công ty mất rất nhiều thời gian, tiền bạc, công

sức để làm ra một phần mềm nhưng kẻ cắp thì chỉ mất một vài phút để sao chép.

+ Dễ phát tán trên quy mô lớn. Nếu phần mềm bị phát tán thì Công ty không thể bản được và có thể mất hết đầu tư.

- Nhà nước Việt Nam đã có các quy định rất rõ ràng về những hành vi vi phạm quyền tác giả.