I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Nguyễn Quang Thiều
- Sinh năm 1957.
- Sáng tác nhiều thể loại, gồm thơ ca, tiểu thuyết, truyện, kí và viết báo,...
- Hiện đang là Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam.
2. Văn bản
- Bài thơ Sông Đáy được sáng tác vào năm 1991.
- Chủ thể trữ tình:
II. Đọc – tìm hiểu chi tiết
1. Các đặc điểm hình thức của bài thơ
- Thể thơ:
- Các kết hợp từ mới lạ: Sông Đáy chảy vào đời tôi; lưng người (mẹ) đẫm mồ hôi mát một mảnh sông đêm;...
- Hình ảnh thơ giàu sự liên tưởng: Năm tháng sống xa quê tôi như người bước hụt / Cơn mơ vang lên tiếng cá quẫy tuột câu như một tiếng nấc / Âm thầm vỡ trong tôi, âm thầm vỡ cuối nguồn / Cho đôi mắt nhớ thương của tôi như hai hốc đất ven bờ, nơi những chú bống đến làm tổ được giàn giụa nước mưa sông...
2. Hình ảnh con sông Đáy và tình cảm, cảm xúc của người viết
- Hình ảnh con sông Đáy trong bài được gợi tả sinh động, cụ thể.
- Tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình dành cho dòng sống quê hương là những ân nghĩa sâu xa. Đó vừa là ân nghĩa với dòng sông, vừa là ân nghĩa với người mẹ đã vất vả chăm sóc, yêu thương và nuôi con lớn khôn.
- Mối liên hệ giữa hình ảnh dòng sông và mẹ:
3. Chủ đề và thông điệp
- Chủ đề: Bài thơ cho thấy những tình cảm, cảm xúc của người con dành cho dòng sông quê hương và người mẹ.
- Thông điệp: Bài thơ gợi nhắc thông điệp hãy trân trọng kí ức tuổi thơ, nhất là khi kí ức ấy gắn với quê hương và người mẹ đã sinh thành ra ta.
III. Tổng kết
1. Nội dung
- Bài thơ là những dòng cảm xúc nghẹn ngào, xúc động của chủ thể trữ tình với dòng sông Đáy – dòng sông quê hương và người mẹ của mình. Qua đó, tác giả bộc lộ tình yêu, sự trân trọng với quê hương và người mẹ.
2. Nghệ thuật
- Sử dụng nhiều hình ảnh giàu liên tưởng, tưởng tượng.
- Ngắt nhịp linh hoạt.
- Đan xen các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ,...
