I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Si-le
– Sinh năm 1759, mất năm 1805.
– Là một nhà thơ, nhà viết bi kịch và triết gia người Đức, còn được biết đến với biệt danh là Sếch-xpia của văn học Đức.
– Là người đã đem kịch trường để nâng cao trình độ dân trí, óc thẩm mỹ và nhân sinh quan của dân chúng, cho người Đức có một tinh thần quốc gia mạnh mẽ. Quan niệm của ông là: sự "vĩ đại" của nước Đức không nằm trong "quyền lực chính trị", mà chính là ở "sức mạnh văn hóa".
– Tác phẩm tiêu biểu: Những tên cướp, Nàng dâu ở Messina, Trinh nữ ở phố Orleans, Âm mưu và tình yêu,...
2. Vở kịch Âm mưu và tình yêu
– Thể loại:
– Tóm tắt:
+ Âm mưu và tình yêu xoay quanh chuyện tình của Thiếu tá Phéc-đi-năng, con trai Tể tướng Phôn Van-tê, và cô gái Luy-dơ, con nhạc công Min-le. Dù cách biệt giai cấp và địa vị xã hội, Phéc-đi-năng vẫn kiên quyết cưới Luy-dơ làm vợ. Tuy nhiên, Luy-dơ lại cảm thấy tình yêu ấy sẽ vấp phải nhiều trở ngại (Hồi I – Cảnh 1). Phôn Van-tê là một quý tộc gian ác, từng sát hại Tể tướng tiền nhiệm để chiếm quyền. Biết con trai mình yêu Luy-dơ, ông lập tức phản đối và ép chàng cưới Min-pho, một ái phi bị Công tước bỏ rơi, nhằm củng cố địa vị chính trị. Nhưng Phéc-đi-năng cương quyết bảo vệ tình yêu với Luy-dơ và dọa sẽ tố giác cha về tội giết người (Hồi II – Cảnh 2). Sợ bí mật bị bại lộ, Phôn Van-tê tạm gác việc ép hôn. Cùng lúc đó, Vuôm – tên thư kí riêng nham hiểm của Tể tướng, cũng đang say mê Luy-dơ – bàn mưu với Phôn Van-tê để chia rẽ đôi trẻ. Vuôm bắt giam vợ chồng Min-le, rồi buộc Luy-dơ viết một lá thư tình gửi cho Phôn Ca-bơ, người mà nàng chưa từng quen biết. Luy-dơ, vốn là một cô gái hiếu thảo và sùng đạo, đành làm theo để cứu cha mẹ, đồng thời phải thề trước Chúa rằng sẽ không tiết lộ bí mật với bất kì ai. Bức thư sau đó được Vuôm sắp đặt để rơi vào tay Phéc-đi-năng. Chàng tưởng rằng mình bị phản bội, liền tìm gặp Luy-dơ hỏi cho ra lẽ. Vì lời thề, Luy-dơ không thể nói ra sự thật. Trong cơn tuyệt vọng, Phéc-đi-năng bí mật bỏ thuốc độc vào nước và ép Luy-dơ cùng uống. Khi biết cả hai sắp chết, Luy-dơ kể lại toàn bộ sự thật nhưng đã quá muộn. Các hồi tiếp theo khép lại toàn bộ bi kịch.
II. Đọc hiểu văn bản
1. Hành động kịch
a. Những hành động giãi bày, khẳng định tình yêu của Luy-dơ trong Hồi I – Cảnh 1
b. Những hành động đấu tranh và bảo vệ tình yêu của Phéc-đi-năng trong Hồi II – Cảnh 2
– Khi Luy-dơ bị đau đớn, ngã ngất bởi sự nhục mạ của Van-te, Phéc-đi-năng đã lao đến để che chở cho người yêu và bày tỏ sự phẫn nộ với cha của mình. => Hành động của Phéc-đi-năng thể hiện sự trân trọng, yêu thương và nâng niu người yêu.
– Chứng kiến cảnh Luy-dơ và gia đình bị Tể tướng Van-te uy hiếp, nhục mạ, hô hào nhân viên pháp đình bắt trói, Phéc-đi-năng đã kháng cự lệnh của Tể tướng, quyết định đâm nhiên viên pháp đình bị thương. => Hành động này không phải sự bồng bột mà là một tuyên bố kháng cự đến cùng để bảo vệ người yêu.
– Trước sự kiên quyết của Van-te, Phéc-đi-năng tuyên bố sẽ dùng phương kế của loài ma quỷ là tố giác bí mật của Tể tướng cho toàn thành phố. => Phéc-đi-năng phải tìm mọi cách để bảo vệ người yêu và gia đình mình, thậm chí là đe doạ cha mình vì sự an toàn của người yêu.
2. Nhân vật kịch
– Thiếu tá Phéc-đi-năng là người có tình yêu mãnh liệt, chân thành, trọng danh dự và luôn có ý thức đấu tranh, quyết liệt bảo vệ tình yêu, sự công bằng.
– Tể tướng Phôn Van-te lại là người đê hèn, ích kỉ, luôn âm mưu, thủ đoạn để đạt lợi ích. Các hành động của Van-te đều ngang ngược, ngạo mạn và để đạt được mục đích, ông sẵn sàng chà đạp, xúc phạm lên nhân cách của người khác.
=> Tính cách của Phéc-đi-năng và Van-te có sự xung khắc mạnh mẽ.
– Nhân vật Luy-dơ là người yêu chân thành, có niềm tin mãnh liệt vào tình yêu, luôn giữ cho mình tâm hồn thánh thiện.
3. Ngôn ngữ kịch
– Hồi I – Cảnh 1: Xuất hiện chủ yếu đối thoại xung đột giữa hai cha con. Trong đó, lời thoại của ông Mi-le ngắn và có vai trò tạo cơ hội để Luy-dơ bày tỏ tâm tình sâu kín của bản thân về tình yêu.
– Hồi II – Cảnh 2: Ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật là cuộc đấu khẩu với những va đập trong tính cách của hai cha con Phéc-đi-năng và Van-te.
III. Tổng kết
1. Nội dung
– Vở kịch phơi bày mâu thuẫn gay gắt giữa tình yêu chân chính và quyền lực chính trị đầy mưu mô, giữa nhân phẩm cá nhân và tham vọng tàn nhẫn của tầng lớp quý tộc.
– Tình yêu của Phéc-đi-năng và Luy-dơ là một tình yêu lí tưởng, vượt qua ranh giới giai cấp, bị chia cắt bởi âm mưu, thủ đoạn của những kẻ đầy quyền lực.
2. Nghệ thuật
– Tình huống kịch gay cấn, giàu kịch tính, đẩy nhân vật vào hoàn cảnh xung đột gay gắt.
– Ngôn ngữ đối thoại sinh động, giàu sắc thái biểu cảm, thể hiện rõ tính cách nhân vật.
– Xây dựng nhân vật điển hình: Phéc-đi-năng – người trẻ lí tưởng, dám yêu, dám chống lại quyền lực vì chính nghĩa; Van-te – hiện thân của cường quyền và âm mưu chính trị; Luy-dơ – mẫu người con gái trong sáng, hiếu thảo, vị tha.
