Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp SVIP

I. LÝ THUYẾT

1. Nhận diện cách dẫn trực tiếp và gián tiếp

- Đọc ví dụ sau:

Hoài Thanh nói rõ quan điểm của ông về phê bình: "Điều tôi ngại nhất là mang tên nhà phê bình. Hai chữ phê bình sao nghe nó khó chịu quá".

(Đỗ Đức Hiểu, 14 tháng Bảy 1789 và "Thi nhân Việt Nam")

Trong ví dụ trên, người viết đã dùng cách dẫn trực tiếp, đánh dấu phần dẫn bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.

- Đọc ví dụ sau:

M. Go-rơ-ki đã kể chuyện ông đọc nhiều như thế nào trước khi thành nhà văn lớn. Muốn học giỏi văn phải bắt đầu bằng đọc văn.

(Trần Đình Sử, Đọc văn - cuộc chơi tìm ý nghĩa)

Trong ví dụ trên, bộ phận in đậm là phần dẫn gián tiếp lời kể của nhà văn M. Go-rơ-ki, phần dẫn này không được đặt trong dấu ngoặc kép.

2. Chuyển đổi từ cách dẫn trực tiếp sang cách dẫn gián tiếp

- Phân tích ví dụ sau:

Hoài Thanh nói rõ quan niệm của ông về phê bình: "Điều tôi ngại nhất là mang tên nhà phê bình. Hai chữ phê bình sao nghe nó khó chịu quá".

(Đỗ Đức Hiểu, 14 tháng Bảy 1789 và "Thi nhân Việt Nam")

Có thể chuyển từ cách dẫn trực tiếp trong ví dụ trên sang cách dẫn gián tiếp như sau:

Trong "Thi nhân Việt Nam", Hoài Thanh bày tỏ sự ngại ngùng, khó chịu khi được gọi là nhà phê bình.

- Từ việc phân tích ví dụ trên, có thể thấy, khi chuyển từ cách dẫn trực tiếp sang cách dẫn gián tiếp, cần:

+ Lược bỏ dấu ngoặc kép, dấu hai chấm đánh dấu phần trích dẫn trực tiếp. 

+ Diễn đạt lại nội dung phần dẫn trực tiếp sao cho thích hợp, đảm bảo trung thành với ý được dẫn trong văn bản gốc.

II. BÀI TẬP

1. Xác định phần dẫn trong các câu sau, cho biết phần đó được dẫn theo cách trực tiếp hay gián tiếp. Những dấu hiệu nào giúp em nhận ra điều đó?

a. Khi chồng ra đi, nàng giãi bày nỗi niềm của mình: "Chàng đi chuyến này, thiếp chẳng dám mong đeo được ấn phong hầu [...], chỉ xin ngày về mang theo được hai chữ bình yên, thế là đủ rồi".

(Nguyễn Đăng Na, "Người con gái Nam Xương" - một bi kịch của con người)

Phần dẫn: "Chàng đi chuyến này, thiếp chẳng dám mong đeo được ấn phong hầu [...], chỉ xin ngày về mang theo được hai chữ bình yên, thế là đủ rồi".

Phần trên được dẫn theo cách trực tiếp.

b. Theo như lời thầy giáo của tôi bảo, người La Mã xưa kia nuôi ong trong những cái tổ bằng đồng hình chiếc vại, có đục thủng nhiều hàng lỗ con vòng quanh miệng, quanh đáy.

(Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)

Phần dẫn: người La Mã xưa kia nuôi ong trong những cái tổ bằng đồng hình chiếc vại, có đục thủng nhiều hàng lỗ con vòng quanh miệng, quanh đáy.

Phần trên được dẫn theo cách gián tiếp.

2. Hãy chuyển cách dẫn trực tiếp trong các câu dưới đây sang cách dẫn gián tiếp.

a. Nỗi oan của Vũ Nương sẽ còn đeo đẳng mãi lấy nàng, nếu như không có một đêm tình cờ đứa bé nói: "Cha Đản lại đến kìa!".

(Nguyễn Đăng Na, "Người con gái Nam Xương" - một bi kịch của con người)

b. Thủ lĩnh da đỏ Xi-át-tơn đã khẳng định: "Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương long lanh trong những cánh rừng rậm rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong kí ức và kinh nghiệm của đồng bào tôi".

(Theo Hoàng Vĩnh, Con người đã làm gì với tự nhiên?)

c. Trong "Thi nhân Việt Nam", Hoài Thanh đã bộc lộ thành thực một tâm trạng:

   "Dẫu có ưa thơ người này người khác, mỗi lúc buồn đến, tôi lại trở về với Lưu Trọng Lư. Có những bài thơ cứ vương vấn trong trí tôi hàng tháng, lúc nào cũng như văng vẳng bên tai. Bởi vì thơ Lư nhiều bài thực không phải là thơ, nghĩa là những công trình nghệ thuật, mà chính là tiếng lòng thổn thức cùng hòa theo tiếng thổn thức của lòng ta".

(Lê Quang Hưng, "Nắng mới" - sự thành thực của một tâm hồn giàu mơ mộng)

3. Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 5 - 7 câu) có nội dung liên quan đến ý kiến dưới đây, trích dẫn ý kiến đó theo cách trực tiếp hoặc gián tiếp.

   Cái tài của Nguyễn Dữ là ông đã dung hòa được hiện thực với ước mơ, giữa cái tồn tại với cái ảo ảnh.

(Nguyễn Đăng Na, "Người con gái Nam Xương" - một bi kịch của con người)

Gợi ý: Học sinh cần căn cứ vào văn bản "Người con gái Nam Xương" - một bi kịch của con người để viết đoạn văn có nội dung liên quan đến tài năng của Nguyễn Dữ trong việc dung hòa yếu tố hiện thực với ước mơ, thực tại với ảo ảnh. Trong đoạn, cần trích dẫn được ý kiến đã cho trong đề bài theo cách trực tiếp hoặc gián tiếp.