Bài 7: Lưỡng Hà cổ đại SVIP

I. Điều kiện tự nhiên

- Vị trí địa lí: Lưỡng Hà nằm trên lưu vực hai con sông Ơ-phơ-rát và Ti-gơ-rơ, người Hy Lạp gọi nơi đây là "vùng đất giữa hai con sông" (Lưỡng Hà).

Toàn cảnh di tích thành cổ Ba-bi-lon (Babylon) của Lưỡng Hà cổ đại, I-rắc (Iraq)

- Điều kiện tự nhiên:

+ Là một vùng bình nguyên rộng lớn, bằng phẳng, nhận phù sa hàng năm khi nước lũ dâng cao từ sông Ti-gơ-rơ và Ơ-phơ-rát.

+ Ở đây, người ta biết làm nông nghiệp từ rất sớm. Họ trồng chà là, rau củ, ngũ cốc và thuần dưỡng động vật.

+ Không có biên giới thiên nhiên hiểm trở, đi lại dễ dàng nên hoạt động buôn bán, trao đổi hàng hóa giữa Lưỡng Hà với những vùng xung quanh rất phát triển.

=> Nhiều người Lưỡng Hà trở thành thương nhân. Họ rong ruổi khắp Tây Á thời bấy giờ với những đàn lạc đà đầy hàng hóa chất trên lưng. 

II. Nhà nước Lưỡng Hà cổ đại

- Người Xu-me (Sumer) là nhóm người đến cư trú sớm nhất ở Lưỡng Hà. Khoảng 3500 năm TCN, họ xây dựng những quốc gia thành thị. Đó là những nhà nước đầu tiên của người Lưỡng Hà.

- Mỗi quốc gia thành thị bao gồm một thành phố và vùng đất xung quanh lệ thuộc vào nổ. Vùng hạ lưu sông Ơ-phơ-rát và Ti-grợ là nơi tập trung những quốc gia thành thị của người Xu-me với những thành phố nổi tiếng như ba (Ur), U-rúc (Uruk), Um-ma (Ummar).

- Sau người Xu-me, nhiều tộc người khác thay nhau làm chủ vùng đất này và lập nên những vương quốc, những đế chế hùng mạnh. Nhiều thành thị mới tiếp tục được xây dựng,trong đó, nổi tiếng nhất là thành Ba-bi-lon. Năm 539 TCN, người Ba Tư xâm lược Lưỡng Hà. Lịch sử các vương quốc cổ đại Lưỡng Hà kết thúc.

III. Những thành tựu văn hóa tiêu biểu

- Chữ viết và văn học

+ Từ thiên niên kỉ IV TCN, Lưỡng Hà đã có chữ viết hình dạng giống những chiếc đinh hay góc nhọn nên được gọi là chữ hình nêm hay hình góc.

+ Thành tựu văn học nổi bật là: Sử thi Gin-ga-mét nói về vị anh hùng huyền thoại của Lưỡng Hà, được xây dựng trên hình tượng của một vị vua có thật của người Xu-me.

- Luật pháp

+ Năm 1750 TCN,bộ luật thành văn Ha-mu-ra-bi ra đời, quy định những nguyên tắc đời sống như quan hệ cộng đồng, buôn bán, xây dựng,…

- Toán học

+ Người Lương Hà rất giỏi về số học, họ có nhiều phương pháp đếm, trong đó nổi bật với hệ thống đếm số 60 làm cơ sở. Chúng ta sử dụng hệ đếm này để chia một giờ bằng 60 phút, một phút bằng 60 giây và chia một vòng tròn là 360 độ.

- Kiến trúc và điêu khắc

+ Người Lưỡng Hà sử dụng gạch làm vật liệu xây dựng và đất sét để tạc tượng, nặn tượng. Tuy nhiên, chiến tranh và trải qua quãng thời gian lâu đã phá hủy phần lớn các công trình, kiến trúc và nghệ thuật của người Lưỡng Hà. Nhưng, với những di tích còn xót lại cho đến nay đã cho thấy tài năng và khiếu thẩm mĩ độc đáo của người Lưỡng Hà trong lĩnh vực kiến trúc, điêu khắc.

Sư tử gầm - gạch men, cung điện vua Ba-bi-lon, thế kỉ VI TCN

Một mặt của hộp gỗ thành Ua, cách ngày nay 2500 năm

Tranh vẽ vườn treo Ba-bi-lon

+ Công trình kiến trúc nổi tiếng của người Lưỡng Hà là vườn treo Ba-bi-lon, xây dựng vào khoảng thế kỉ VI TCN. Nhà sử học Hê-rô-đốt đã mô tả vườn treo nhìn từ xa trông giống như một quả đồi xanh tươi đầy hoa, hương thơm ngào ngạt, tỏa khắp thành Ba-bi-lon.

Chúc các em học tốt !