Bài 4. Quy trình lựa chọn nghề nghiệp SVIP

I. MỘT SỐ LÍ THUYẾT CƠ BẢN VỀ LỰA CHỌN NGHỀ NGHIỆP

1. Lí thuyết mật mã Holland

- Người sáng lập: John Lewis Holland.

- Ý chính: Chọn nghề hợp tính cách giúp dễ thích nghi, làm việc tốt, đạt thành công và hài lòng.

- Mối liên hệ tính cách - nghề nghiệp:

+ Xu hướng nghề nghiệp của một người chính là biểu hiện của tính cách họ.

+ Có 6 kiểu tính cách và 6 nhóm nghề nghiệp tương ứng:

+ Nhóm kĩ thuật.

+ Nhóm nghiên cứu.

+ Nhóm nghệ thuật.

+ Nhóm xã hội.

+ Nhóm quản lí.

+ Nhóm nghiệp vụ.

- Một người không nhất thiết chỉ thuộc một kiểu tính cách mà có thể là sự kết hợp của hai hoặc ba kiểu khác nhau.

- Ý nghĩa: Giúp định hướng chọn nghề nghiệp, ngành học phù hợp.

- Cách áp dụng:

+ Tìm hiểu rõ tính cách của bản thân (thuộc nhóm nào).

+ Đối chiếu với các môi trường làm việc tương ứng.

2. Lí thuyết cây nghề nghiệp

* Mục đích: Giúp học sinh định hướng nghề.

* Ý chính: Thành công nghề nghiệp liên quan đến năng lực, tính cách, giá trị bản thân.

* Nội dung:

- Hai phần của "Cây nghề nghiệp":

+ "Gốc rễ": Là nội lực của bản thân (cá tính, sở thích, khả năng, giá trị).

+ "Quả": Là mong muốn từ nghề (cơ hội, lương cao, ổn định, được tôn trọng).

- Nguyên tắc chọn nghề: Phải dựa vào "gốc rễ" của mình.

- Lợi ích:

+ Giúp đạt "quả ngọt" (thành công, hài lòng).

+ Tránh sai lầm khi chỉ nhìn "quả" mà không hợp "gốc rễ".

II. CÁC BƯỚC TRONG QUY TRÌNH LỰA CHỌN NGHỀ

1. Bước 1: Đánh giá bản thân

- Nội dung: Tìm hiểu:

+ Sở thích, năng lực, tính cách, sức khỏe, hoàn cảnh gia đình.

+ Điều mong muốn ở nghề nghiệp.

- Cách làm: 

• Làm trắc nghiệm.
• Hỏi ý kiến (thầy cô, người thân).
• Thử trải nghiệm các công việc

2. Bước 2: Tìm hiểu thị trường lao động

- Nội dung: Lập danh sách nghề quan tâm.

- Tìm hiểu: 

+ Nhu cầu xã hội với nghề đó. 

+ Thông tin cụ thể: vị trí, nhiệm vụ, yêu cầu, môi trường, lương, cơ hội phát triển.

3. Bước 3: Ra quyết định

- Nội dung: So sánh kết quả Bước 1 và Bước 2.

- Mục tiêu: Chọn lĩnh vực nghề nghiệp phù hợp nhất để theo đuổi, cống hiến.

III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI QUYẾT ĐỊNH LỰA CHỌN NGHỀ NGHIỆP CỦA BẢN THÂN TRONG LĨNH VỰC KĨ THUẬT, CÔNG NGHỆ

1. Yếu tố chủ quan

a. Năng lực

- Ảnh hưởng đến khả năng làm việc.

- Cần xem xét sức khỏe, năng lực có phù hợp với nghề kĩ thuật/công nghệ không.

b. Sở thích

- Tạo động lực học tập, làm việc.

- Không thích dễ chán nản.

- Nghề kĩ thuật/công nghệ hợp người thích khám phá, máy móc, tư duy logic.

c. Cá tính

- Ảnh hưởng đến việc thích ứng với môi trường làm việc.

- Nghề nghiệp cần có sự phù hợp với cá tính để phát huy khả năng, tránh áp lực tâm lí.

- VD: 

+ Người trầm tĩnh, độc lập hợp lập trình.

+ Người năng động hợp cơ khí, điện.

2. Yếu tố khách quan

a. Nhà trường

- Cung cấp thông tin, trải nghiệm qua các buổi hướng nghiệp, hoạt động thực tế.

b. Gia đình

- Ảnh hưởng bởi kinh tế, định hướng của cha mẹ, truyền thống nghề.

- Lưu ý: Định hướng áp đặt dễ dẫn đến chọn sai.

c. Xã hội

- Thay đổi cung cầu lao động, định kiến, trào lưu.

- Cần tìm hiểu rõ nhu cầu xã hội của nghề.

d. Nhóm bạn

- Lời khuyên và xu hướng từ bạn bè là nguồn thông tin tham khảo quan trọng.

- Lưu ý: Không nên chạy theo phong trào bạn bè, dễ chọn nhầm nghề.