Bài 20. Nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP SVIP

I. KHÁI NIỆM VÀ LỢI ÍCH CỦA NUÔI THỦY SẢN THEO TIÊU CHUẨN VIETGAP

1. Khái niệm

- Là quy phạm thực hành áp dụng trong nuôi trồng thủy sản nhằm:

+ Đảm bảo an toàn thực phẩm.

+ Giảm thiểu dịch bệnh.

+ Giảm thiểu ô nhiễm môi trường sinh thái.

+ Đảm bảo trách nhiệm xã hội.

+ Dễ truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

+ Góp phần thúc đẩy nuôi trồng thủy sản hướng tới sự phát triển bền vững.

2. Lợi ích của nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP

- Đối với cơ sở nuôi:

+ Giảm chi phí sản xuất.

+ Sản phẩm có chất lượng ổn định.

+ Tạo động lực cho mối quan hệ tốt với:

• Người lao động.

• Cộng đồng xung quanh.

- Đối với người tiêu dùng và xã hội:

+ Biết rõ nguồn gốc thực phẩm.

+ Công bằng trong việc lựa chọn thực phẩm an toàn.

- Đối với người lao động:

+ Được làm việc trong môi trường an toàn đảm bảo vệ sinh.

+ Nâng cao kĩ năng lao động thông qua đào tạo về VietGAP.

- Đối với cơ sở chế biến thủy sản:

+ Có nguồn nguyên liệu đảm bảo.

+ Giảm chi phí ở các công đoạn kiểm tra thủy sản.

+ Tăng cơ hội xuất khẩu sản phẩm.

II. QUY TRÌNH NUÔI THỦY SẢN THEO TIÊU CHUẨN VIETGAP

1. Chuẩn bị nơi nuôi

- Lựa chọn địa điểm nuôi:

+ Địa điểm nuôi phải nằm trong vùng quy hoạch nuôi thủy sản.

+ Không có nguy cơ về:

• An toàn vệ sinh thực phẩm.

• An toàn lao động.

• Vệ sinh môi trường,...

- Cải tạo, vệ sinh nơi nuôi:

+ Trước khi thả con giống cần cải tạo.

+ Vệ sinh và xử lí mầm bệnh cư trú tại nơi nuôi như:

• Nạo vét bùn.

• Phát quang bờ.

• Dùng vôi để cải tạo đáy ao và diệt tạp.

• Phơi đáy ao.

- Cấp nước:

+ Cấp đủ lượng nước sạch phù hợp với từng loại động vật thủy sản:

• Khi cấp nước cần có lưới lọc để ngăn chặn rác và cá tạp vào nơi nuôi.

+ Kiểm tra và điều chỉnh các chỉ tiêu môi trường nước phù hợp với tiêu chuẩn VietGAP.

- Chuẩn bị các dụng cụ nuôi:

+ Chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ phục vụ nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP như:

• Máy bơm, quạt nước, xuồng.

• Dụng cụ đo kiểm môi trường nước (pH, nhiệt độ, độ trong, \(NH_3\), \(H_2S\),...).

- Nhận diện và phòng ngừa các mối nguy về:

+ An toàn thực phẩm.

+ An toàn dịch bệnh.

+ An toàn lao động.

+ Thực hiện các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn để:

• Các mối nguy không xảy ra.

• Nếu xảy ra thì ở dưới mức giới hạn cho phép.

2. Lựa chọn và thả giống

- Nguồn gốc giống:

+ Con giống phải có nguồn gốc rõ ràng.

+ Được sản xuất từ cơ sở sản xuất giống có kiểm soát chất lượng đàn bố mẹ.

+ Quy trình sản xuất theo quy định đảm bảo an toàn sinh học.

- Chất lượng con giống:

+ Con giống phải đảm bảo các tiêu chuẩn về chất lượng, phù hợp với yêu cầu của VietGAP thủy sản như:

• Cơ thể cân đối.

• Kích cỡ đồng đều.

• Phản xạ nhanh nhẹn.

• Không có dấu hiệu bệnh.

• Kiểm dịch theo quy định.

- Vận chuyển và thả con giống:

+ Vận chuyển bằng dụng cụ chuyên dụng:

+ Đánh bắt, vận chuyển nhẹ nhàng tránh xây xát.

+ Thực hiện các biện pháp khử trùng con giống trước khi thả vào nơi nuôi.

+ Mật độ và mùa vụ thả phải đúng theo quy trình.

3. Quản lí và chăm sóc

a. Thức ăn và cho ăn

- Sử dụng thức ăn có:

+ Nguồn gốc rõ ràng.

+ Đảm bảo chất lượng theo quy định.

+ Được đóng bao bì đúng quy cách.

- Kích cỡ và chất lượng thức ăn phù hợp với:

+ Từng đối tượng và giai đoạn phát triển của động vật thủy sản.

- Thức ăn được bảo quản đúng quy định, không để bị nấm mốc và biến chất.

- Kiểm tra chất lượng thức ăn trước khi sử dụng:

+ Không sử dụng thức ăn đã quá hạn, không đạt tiêu chuẩn.

- Không sử dụng hormone, chất kích thích tăng trưởng cho động vật thủy sản.

- Cho ăn vào sáng sớm hoặc chiều mát:

+ Lượng thức ăn và cách cho ăn phù hợp với từng loại động vật thủy sản.

b. Quản lí môi trường

- Thường xuyên kiểm tra, theo dõi các yếu tố môi trường để có biện pháp xử lí kịp thời.

- Định kì sử dụng các chế phẩm sinh học làm sạch môi trường ao nuôi.

- Sử dụng quạt nước để tăng lượng khí oxygen hòa tan cho ao nuôi:

+ Đặc biệt vào ban đêm.

+ Vào những ngày trời âm u.

+ Các tháng cuối của vụ nuôi.

- Hằng ngày theo dõi hoạt động của động vật thủy sản để:

+ Kịp thời phát hiện những bất thường của động vật thủy sản.

+ Có các biện pháp xử lí kịp thời.

c. Quản lí dịch bệnh

- Lập kế hoạch phòng trừ dịch bệnh cho động vật thủy sản.

- Sử dụng biện pháp phòng bệnh tổng hợp từ:

+ Khâu vệ sinh ao nuôi.

+ Lấy nước vào ao.

+ Khử trùng con giống trước khi thả.

+ Phòng bệnh trong quá trình nuôi.

- Thường xuyên theo dõi sức khỏe động vật thủy sản:

+ Có quy trình phòng bệnh phù hợp cho từng đối tượng.

+ Thực hiện phòng và trị bệnh đúng quy trình.

- Có hồ sơ theo dõi toàn bộ diễn biến về dịch bệnh:

+ Nguyên nhân phát sinh.

+ Các loại thuốc phòng.

+ Điều trị cho động vật thủy sản.

4. Thu hoạch

- Thu hoạch bằng:

+ Các dụng cụ và phương pháp phù hợp.

+ Dùng xe chuyên dụng chở động vật thủy sản tới nơi tiêu thụ.

- Các sản phẩm thủy sản được đưa ra khỏi vùng nuôi cần được:

+ Ghi chép số lượng.

+ Ngày giờ.

+ Địa chỉ chuyển đi và chuyển đến.

5. Thu gom, xử lí chất thải

- Các chất thải từ hoạt động nuôi thủy sản phải được thu gom, phân loại và xử lí theo đúng quy định như:

+ Khi động vật thủy sản bị chết phải:

• Thu gom và chôn lấp cách xa khu vực nuôi.

• Kết hợp dùng vôi, hóa chất để khử trùng.

• Tránh gây ô nhiễm môi trường và lây lan dịch bệnh.

+ Nước thải ra ngoài môi trường của các ao nuôi phải:

• Đảm bảo các chỉ tiêu về bảo vệ môi trường.

+ Các chất thải rắn (như vỏ thuốc, chai lọ, thuốc và hóa chất đã qua sử dụng hoặc quá hạn sử dụng) phải:

• Thu gom vào thùng chứa.

• Tiêu hủy theo quy định.

- Mọi hoạt động thu gom, xử lí chất thải phải được:

+ Ghi chép.

+ Lưu trữ.

→ Theo đúng quy định của VietGAP thủy sản.

6. Ghi chép, lưu trữ hồ sơ, truy xuất nguồn gốc

- Mỗi hộ nuôi cần có sổ nhật kí để ghi chép lại các thông tin kĩ thuật trong suốt quá trình nuôi:

+ Ngày tháng chuẩn bị nơi nuôi.

+ Số lượng con giống thả.

+ Nguồn gốc xuất xứ.

+ Ngày thu hoạch.

+ Sản lượng thu được.

+ Có hoạch toán kinh tế cụ thể.

- Ghi chép đầy đủ:

+ Số lượng, nguồn gốc thức ăn đã cho ăn.

+ Số lượng, nguồn gốc, cách thức sử dụng các loại thuốc, hóa chất đã dùng.

- Ghi chép sự biến động của các yếu tố môi trường, dịch bệnh.

7. Kiểm tra nội bộ

- Chủ hộ nuôi phải tổ chức tiến hành kiểm tra nội bộ ít nhất mỗi năm một lần với:

+ Nội dung cơ bản trong quy trình nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP.