Bài 2. Cây trồng và các yếu tố chính trong trồng trọt SVIP

I. PHÂN LOẠI CÂY TRỒNG

- Cây trồng là cây được thuần hóa, chọn lọc để trồng trọt và sản xuất nông nghiệp.

- Cây trồng cung cấp lương thực, thực phẩm, thức ăn chăn nuôi, nguyên liệu chế biến, xuất khẩu,...

1. Phân loại theo nguồn gốc

- Ba nhóm chính:

+ Cây ôn đới: Nguồn gốc từ vùng khí hậu ôn đới, ưa lạnh, thường trồng ở vùng có khí hậu mát

• Ví dụ: Bắc Bộ, Lâm Đồng,...

+ Cây nhiệt đới: Nguồn gốc từ vùng khí hậu nhiệt đới, phát triển tốt ở điều kiện nóng ẩm

• Ví dụ: xoài, mít, vải,...

+ Cây cận nhiệt đới: Giữa hai nhóm trên, thích nghi với môi trường khí hậu lạnh nhẹ.

- Ý nghĩa phân loại: Giúp chọn giống cây phù hợp với điều kiện khí hậu, nâng cao hiệu quả canh tác.

+ Nhóm cây á nhiệt đới: Là cây có khả năng sinh trưởng trong điều kiện khí hậu giống cây nhiệt đới.

• Tuy nhiên, để ra hoa, kết quả cần có nhiệt độ lạnh nhất định.
• Thường được trồng ở nơi mùa đông lạnh, mùa hè nóng ẩm.
• Ví dụ: Cây bơ, cherry,...

2. Phân loại theo đặc tính sinh vật học

- Cây trồng được chia thành nhiều nhóm dựa trên đặc tính sinh học, như:

+ Cây hằng năm và cây lâu năm.

+ Cây thân thảo và cây thân gỗ.

+ Cây một lá mầm và cây hai lá mầm,...

3. Phân loại theo mục đích sử dụng

- Cây trồng được chia thành các nhóm như:

+ Cây lương thực, cây ăn quả, cây rau.

+ Cây dược liệu, cây lấy gỗ, cây hoa.

- Nhiều cây có thể được dùng cho nhiều mục đích: làm thực phẩm, làm thuốc, làm cảnh,...

- Lưu ý: Việc phân loại cây trồng chỉ mang tính tương đối.

II. MỘT SỐ YẾU TỐ CHÍNH TRONG TRỒNG TRỌT

1. Giống cây trồng

- Là yếu tố quan trọng hàng đầu trong quy trình trồng trọt.

- Giống quyết định:

+ Năng suất, chất lượng nông sản.

+ Khả năng chống sâu bệnh và thích nghi với ngoại cảnh.

- Cùng điều kiện canh tác, nhưng giống khác nhau sẽ cho kết quả sinh trưởng và chất lượng khác nhau.

2. Ánh sáng

- Ánh sáng là yếu tố thiết yếu giúp cây thực hiện quang hợp và tạo chất hữu cơ để sinh trưởng, phát triển.

- Thiếu ánh sáng sẽ làm cây chậm phát triển.

- Nhu cầu ánh sáng tùy loại cây:

+ Có cây ưa ánh sáng mạnh.

+ Có cây ưa ánh sáng yếu.

- Quang chu kì (độ dài chiếu sáng mỗi ngày) ảnh hưởng đến khả năng ra hoa của cây.

- Cần xác định đúng nhu cầu ánh sáng của từng loại cây để áp dụng kĩ thuật phù hợp.

3. Nhiệt độ

- Nhiệt độ ảnh hưởng trực tiếp đến hô hấp, quang hợp, hấp thu nước và dinh dưỡng của cây trồng.

- Tác động đến sinh trưởng, năng suất và chất lượng nông sản.

- Khoảng nhiệt độ thích hợp cho cây trồng: từ 15°C đến 40°C.

- Mỗi loại cây có yêu cầu nhiệt độ khác nhau, từng giai đoạn sinh trưởng cũng cần nhiệt độ khác nhau.

- Cần xác định nhiệt độ phù hợp theo mùa vụ, vùng miền để cây sinh trưởng tốt, năng suất cao.

4. Nước và độ ẩm

- Nước tham gia vào quang hợp, hòa tan muối khoáng và chất dinh dưỡng trong đất để nuôi cây.

- Giúp điều hòa nhiệt độ qua quá trình thoát hơi nước.

- Độ ẩm đất quá thấp hoặc quá cao sẽ:

+ Ức chế hoạt động vi sinh vật và phân giải chất hữu cơ.

+ Làm cây thiếu dinh dưỡng, chậm phát triển.

+ Giảm năng suất và chất lượng nông sản.

- Thiếu hoặc thừa nước lâu ngày có thể khiến cây chết.

5. Đất trồng

- Vai trò: Dự trữ và cung cấp dinh dưỡng, nước, không khí; giúp cây đứng vững.

- Mỗi loại cây trồng phù hợp với một hoặc vài loại đất nhất định.

- Cần lựa chọn cây phù hợp với loại đất để nâng cao hiệu quả trồng trọt.

6. Dinh dưỡng

- Cây trồng cần dinh dưỡng đầy đủ để sinh trưởng, phát triển, cho năng suất cao.

- Thiếu dinh dưỡng:

+ Cây còi cọc, chậm lớn, giảm năng suất.

+ Nông sản kém chất lượng.

- Thừa dinh dưỡng:

+ Gây rối loạn sinh trưởng, phát triển.

+ Có thể gây ngộ độc cho cây.

- Mỗi loại cây có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau, cần cung cấp phù hợp để đạt hiệu quả trồng trọt cao.

7. Kĩ thuật canh tác

- Là chuỗi tác động của con người trong trồng trọt như: làm đất, bón phân, luân canh, bố trí thời vụ, mật độ gieo trồng,...

- Mục đích:

+ Tạo điều kiện sinh thái thuận lợi để cây phát triển tốt.

+ Ngăn ngừa sâu bệnh, dịch hại lây lan.

- Mỗi loại cây có nhu cầu sinh thái riêng, cần chọn kĩ thuật canh tác phù hợp để đạt hiệu quả cao.