Bài 18. Việt Nam từ năm 1976 đến năm 1991 (Phần 1) SVIP

1. Thống nhất đất nước về mặt Nhà nước 

* Hoàn cảnh: 

- Sau Đại thắng mùa Xuân năm 1975, đất nước thống nhất về mặt lãnh thổ, chưa thống nhất về mặt nhà nước. 

- Mỗi miền tồn tại một hình thức tổ chức nhà nước khác nhau: 

+ Miền Bắc: Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. 

+ Miền Nam: Chính phủ lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam. 

* Chủ trương của Đảng:

- Hội nghị lần thứ 21 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (9/1975) đã đề ra nhiệm vụ thống nhất đất nước về mặt Nhà nước.

- Từ ngày 15 - 21/11/1975, Hội nghị Hiệp thương chính trị thống nhất đất nước giữa hai đoàn đại biểu Nam, Bắc diễn ra tại Sài Gòn. Hội nghị nhất trí chủ trương , biện pháp thống nhất đất nước về mặt Nhà nước.

* Quá trình thống nhất: 

- Ngày 25/4/1976: Tổng tuyển cử bầu Quốc hội chung (khoá VI) được tiến hành trong cả nước. 

- Từ ngày 24/6 đến ngày 3/7/1976, Quốc hội họp kì họp thứ nhất và thống nhất các nội dung: 

+ Thông qua chính sách đối nội, đối ngoại. 

+ Quyết định tên nước là Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 

+ Quyết định Quốc huy, Quốc kì là lá "cờ đỏ sao vàng", Quốc ca là bài "Tiến quân ca". 

+ Thủ đô là Hà Nội. 

+ Thành phố Sài Gòn - Nam Định đổi tên là Thành phố Hồ Chí Minh. 

2. Đấu tranh bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ 

a. Đấu tranh bảo vệ biên giới Tây Nam 

* Hoàn cảnh: Sau năm 1975, chính quyền Pôn Pốt ở Cam-pu-chia có nhiều hành động khiêu khích, xâm phạm chủ quyền Việt Nam. 

* Diễn biến: 

- Quân Pôn Pốt đánh chiếm đảo Phú Quốc, đảo Thổ Chu, tàn sát dân thường tại Hà Tiên, An Giang, Tây Ninh,...

=> Hoạt động của Việt Nam: Việt Nam ra tuyên bố nêu rõ hành động sai trái của chính quyền Pôn Pốt, thể hiện thái độ thiện chí muốn giải quyết vấn đề biên giới bằng con đường thương lượng hoà bình. Tuy nhiên, chính quyền Pôn Pốt đều từ chối và cắt quan hệ ngoại giao với Việt Nam. 

- Tháng 12/1978, chính quyền Pôn Pốt huy động 19 sư đoàn bộ binh cùng nhiều đơn vị pháo binh, xe tăng đơn phương tấn công Tây Ninh để mở đường tiến sâu vào lãnh thổ Việt Nam. 

=> Hoạt động của Việt Nam: thực hiện quyền tự vệ chính đáng, ngày 23/12/1978, quân đội Việt Nam mở cuộc tổng phản công.

* Kết quả: 

- Việt Nam nhanh chóng đánh bại quân xâm lược, giữ vững chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc. 

- Chiến thắng biên giới Tây Nam cũng tạo thời cơ lớn cho cách mạng Cam-pu-chia giàn thắng lợi. 

b. Đấu tranh bảo vệ biên giới phía Bắc: 

* Hoàn cảnh: 

- Từ năm 1978, Trung Quốc đơn phương chấm dứt các viện trợ kinh tế, kĩ thuật và có nhiều hành động khiêu khích, xâm phạm ở khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam. 

- Quan hệ Việt Nam và Trung Quốc dần xấu đi. 

* Diễn biến: 

- Ngày 17/2/1979, khoảng 60 vạn quân Trung Quốc tấn công dọc tuyến biên giới phía Bắc, từ Móng Cái (Quảng Ninh) đến Phong Thổ (Lai Châu),...

- Quân dân các tỉnh biên giới phía Bắc kiên cường chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Nhiều trận quyết chiến quyết liệt đã diễn ra ở Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai,...

- Ngày 5/3/1979, Trung Quốc rút quân về nước trước sự chiến của quân dân Việt Nam và sự phản đối mạnh mẽ của dư luận thế giới. 

- Tình hình biên giới phía Bắc vẫn căng thẳng kéo dài tới cuối những năm 80 của thế kỉ XX, đặc biệt ở Vị Xuyên (Hà Giang). 

Hình 1. Lời thề của người lính Vị Xuyên "sống bám đá, chết hoá đá, thành bất tử" khắc tại Đền thờ các Anh hùng liệt sĩ trên Điểm cao 468 (Hà Giang)  

* Kết quả: 

- Cuộc chiến đấu chính nghĩa bảo vệ biên giới phía Bắc thắng lợi. 

- Khẳng định ý chí quyết tâm của nhân Việt Nam trong bảo vệ độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ đất nước. 

c. Đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo

- Sau năm 1975, Việt Nam tiếp quản, thực thi và bảo vệ chủ quyền, quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông.

- Hoạt động thực thi chủ quyền của Việt Nam: 

+ Thành lập các đơn vị hành chính: huyện Bạch Long Vĩ (Hải Phòng), huyện Hoàng Sa (Đà Nẵng), huyện Trường Sa (Khánh Hoà),...

+ Ban hành các văn bản pháp lí, các tuyên bố về chủ quyền biển đảo. 

- Hoạt động bảo vệ chủ quyền biển đảo: 

+ Tháng 3/1988: chiến đấu chống hành động xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc ở một số đảo chìm và bãi ngầm thuộc quân đảo Trường Sa (Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao). 

+ Chính phủ Việt Nam thông báo cho Liên hợp quốc về hành động của Trung Quốc, gửi nhiều công hàm phản đối và đề nghị hai bên Việt Nam - Trung Quốc thương lượng để giải quyết vấn đề tranh chấp bằng biện pháp hoà bình,... 

 Hình 2. Đài tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma (Khánh Hoà)