Bài 17: Vỏ địa lí, quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí SVIP

1. Vỏ địa lí

a. Khái niệm

- Là lớp vỏ của Trái Đất có sự xâm nhập và tác động lẫn nhau giữa các lớp vỏ thành phần (thuỷ quyển, khí quyển, thạch quyển và sinh quyển) tạo nên thể tổng hợp tự nhiên thống nhất và hoàn chỉnh.

Hình 1: Sơ đồ cấu tạo vỏ địa lí của Trái Đất

b. Giới hạn của vỏ địa lí

- Vỏ địa lí bao gồm toàn bộ thủy quyển, sinh quyển và bộ phân phía trên của thạch quyển cùng với phần khí quyển bên dưới lớp ô-dôn.

- Chiều dày của vỏ địa lí khoảng 30 - 35 km.

2. Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí

a. Khái niệm

- Là quy luật về mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các thành phần và của mỗi bộ phận lãnh thổ trong lớp vỏ địa lí.

- Nguyên nhân: Do các thành phần của vỏ địa lí luôn tác động, trao đổi vật chất, năng lượng tạo thể thống nhất và hoàn chỉnh.

b. Biểu hiện của quy luật

- Trong vỏ địa lí, bất cứ một lãnh thổ nào cũng gồm nhiều thành phần ảnh hưởng qua lại phụ thuộc lẫn nhau. Nếu một thành phần thay đổi thì sẽ dẫn tới sự thay đổi của các thành phần còn lại và toàn bộ lãnh thổ.

 + Ví dụ 1. Do lượng khí cac-bo-nic tăng lên quá mức trong khí quyển làm nhiệt độ không khí trên Trái Đất tăng. Từ đó, biến đổi khí hậu diễn ra với các biểu hiện: băng ở hai cực tan, nước biển dâng cao; các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra nhiều hơn với tần suất dày hơn,...

   + Ví dụ 2. Phá rừng bừa bãi ở nhiều nơi trên Trái Đất đã làm thay đổi nhiều thành phần tự nhiên: lớp phủ thực vật bị xói mòn, động vật mất nơi cư trú, địa hình khu vực biến đổi,...

Hình 2: Thực vật xuất hiện ở một phần hoang mạc khi có mưa

c. Ý nghĩa thực tiễn của quy luật

- Do vỏ địa lí mang tính thống nhất và hoàn chỉnh nên chúng ta có thể dự báo trước về sự thay đổi của các thành phần tự nhiên khi sử dụng chúng.

- Cần phải nghiên cứu tỉ mỉ, chính xác tất cả các đặc điểm địa lí của mọi lãnh thổ trước khi sử dụng, khai thác dưới hình thức này hay hình thức khác.

=> Do đó, để cải tạo tự nhiên hợp lí không thể không tính đến quy luật về tính hoàn chính của vỏ địa lí.