Bài 14. Sinh sản của cá và tôm tiết 1 SVIP

I. ĐẶC ĐIỂM SINH SẢN CỦA CÁ, TÔM

1. Đặc điểm sinh sản của cá

a. Tuổi thành thục sinh dục

- Là tuổi nhỏ nhất trong đời (lần đầu tiên) cá có sản phẩm sinh dục thành thục:

+ Trứng.

+ Tinh trùng.

→ Có khả năng thụ tinh.

- Các loài khác nhau có tuổi thành thục sinh dục khác nhau.

+ Trong cùng một loài, tuổi thành thục sinh dục của con đực cũng có thể khác con cái.

- Ví dụ: 

+ Tuổi thành thục sinh dục của:

• Cá rô phi là khoảng 4 - 6 tháng tuổi.

• Cá chép là khoảng 12 - 18 tháng tuổi.

b. Mùa sinh sản

- Cá sinh sản vào mùa có điều kiện thuận lợi cho sự tồn tại, phát triển của:

+ Phôi.

+ Cá con.

- Ở nước ta, mùa sinh sản chủ yếu của cá:

+ Cuối mùa xuân, đầu mùa hè (tháng 3, tháng 4) ở miền Bắc.

+ Đầu mùa mưa (tháng 5) ở miền Nam.

c. Phương thức sinh sản

- Hầu hết các loài cá đẻ trứng, thụ tinh ngoài trong môi trường nước.

- Vào mùa sinh sản, cá đến tuổi thành thục sinh dục sẽ:

+ Ghép đôi với nhau.

+ Cá cái bơi trước đẻ trứng.

+ Cá đực bơi sau tưới tinh lên trứng.

d. Điều kiện sinh sản

- Khi thành thục sinh dục, quá trình sinh sản của đa số loài cá chịu ảnh hưởng bởi yếu tố môi trường sinh thái như:

+ Nhiệt độ.

+ Độ mặn.

+ Oxygen hòa tan.

+ Thời tiết,...

- Ví dụ: 

+ Cá chép thành thục sinh dục thường sinh sản:

• Vào khoảng thời gian mát mẻ.

• Nhiệt độ nước khoảng 20 - 25 °C.

• Hàm lượng oxygen hòa tan từ 6 - 8 mg/L.

+ Khu vực cá chuẩn bị đẻ có:

• Giá thể là cây cỏ thủy sinh.

• Nguồn nước mới như trời vừa mưa.

e. Sức sinh sản

- Cá có sức sinh sản tương đối cao do:

+ Đặc tính đẻ trứng.

+ Thụ tinh ngoài ở môi trường nước.

→ Biểu hiện sự thích nghi cao với điều kiện môi trường sống.

- Có 2 cách tính sức sinh sản:

+ Sức sinh sản tương đối.

+ Sức sinh sản tuyệt đối.

- Tùy từng loài, mức sinh sản sẽ khác nhau do:

+ Điều kiện sống.

+ Khối lượng.

+ Tuổi cá thể.

2. Đặc điểm sinh sản của tôm

a. Tuổi thành thục sinh dục

- Đa số loài tôm, tuổi thành thục sinh dục được xác định dựa vào:

+ Tuổi.

+ Khối lượng cơ thể.

- Đối với tôm sú, tuổi thành thục sinh dục khoảng 8 tháng tuổi, tương đương:

+ 90 g ở tôm đực.

+ 100 g ở tôm cái.

- Tôm thẻ chân trắng thành thục sinh đục khoảng 10 tháng tuổi, tương đương:

+ 40 g ở con đực.

+ 45 g ở con cái.

b. Mùa sinh sản

- Các loài tôm khác nhau có mùa sinh sản khác nhau.

- Ví dụ:

+ Tôm sú đẻ quanh năm, tập trung vào:

• Tháng 3 đến tháng 4.

• Tháng 7 đến tháng 10.

+ Tôm thẻ chân trắng, dao động từ:

• Tháng 12 năm trước đến tháng 4 năm sau.

c. Phương thức sinh sản

- Tôm sinh sản bằng hình thức:

+ Giao vĩ.

+ Đẻ trứng.

- Giao vĩ là quá trình:

+ Con đực bắt cặp với con cái.

+ Đưa tinh trùng vào trong túi chứa tinh của con cái.

- Khi con cái đẻ, trứng sẽ được thụ tinh khi đi qua túi chứa tinh.

- Đối với tôm nước ngọt:

+ Trứng sau khi đẻ sẽ dính vào lông tơ ở đôi chân bụng của tôm mẹ.

+ Được giữ ở đó cho đến khi nở thành ấu trùng.

- Đa số các loài tôm nước mặn, trứng sau khi thụ tinh sẽ được phóng thích ra môi trường nước.

d. Điều kiện sinh sản

- Trong tự nhiên, một số loài tôm có tập tính di cư sinh sản.

- Các cá thể tôm thành thục sinh sản sẽ bơi đến vùng có:

+ Đặc điểm sinh thái phù hợp.

+ Sinh sản tại đó.

- Ví dụ:

+ Tôm càng xanh di cư ra vùng cửa sông nước lợ, độ mặn 12%.

+ Tôm sú di cư ra vùng biển nhiệt đới có:

• Độ sâu từ 50 m đến 160 m.

• Độ mặn từ 28% đến 30% để sinh sản.

e. Sức sinh sản

- Sức sinh sản của tôm khác nhau tùy vào:

- Loài, kích cỡ.

+ Tình trạng sức khoẻ.

+ Điều kiện sống.

- Tôm sú có sức sinh sản tuyệt đối từ:

+ 300000 trứng đến 1200000 trứng/tôm cái trong điều kiện tự nhiên.

+ 200000 trứng đến 600000 trứng/tôm cái trong điều kiện nhân tạo.

- Tôm thẻ chân trắng có kích cỡ nhỏ hơn thì sức sinh sản thấp hơn:

+ Từ 100000 trứng đến 250000 trứng/tôm cái.