Bài học cùng chủ đề
Bài 1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ Việt Nam SVIP
1. Vị trí địa lí
- Việt Nam nằm trên bán đảo Đông Dương, gần trung tâm của khu vực Đông Nam Á, vừa gắn với lục địa Á - Âu, vừa tiếp giáp với Biển Đông và thông ra Thái Bình Dương.
- Phần đất liền Việt Nam có vị trí:
+ Theo chiều Bắc - Nam: từ 23o23'B đến 8o34'B.
+ Theo chiều Đông - Tây: từ 109o24'Đ đến 102o09'Đ.
- Vùng biển kéo dài tới khoảng vĩ độ 6o50'B và từ khoảng kinh độ 101oĐ đến trên 117o20'Đ tại Biển Đông.
- Nước ta nằm ở vùng nội chí tuyến bán cầu Bắc, trong khu vực châu Á gió mùa; nơi tiếp giáp giữa đất liền và đại dương, liền kề với vành đai sinh khoáng Thái Bình Dương và vành đai sinh khoáng Địa Trung Hải.
- Việt Nam nằm trên ngã tư đường hàng hải và hàng không quốc tế, là cầu nối giữa Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo.
2. Phạm vi lãnh thổ
Lãnh thổ Việt Nam là một khối thống nhất và toàn vẹn, bao gồm vùng đất, vùng biển và vùng trời.
a. Vùng đất
- Vùng đất của nước ta bao gồm toàn bộ phần đất liền và các đảo, quần đảo trên Biển Đông.
- Tổng diện tích phần đất liền là 331 344 km2 (theo Niên giám Thống kê Việt Nam 2021).
- Đường biên giới trên đất liền của nước ta dài gần 5 000 km, tiếp giáp với ba quốc gia là Trung Quốc, Lào và Cam-pu-chia.
- Đường bờ biển của nước ta dài 3 260 km, từ Móng Cái (Quảng Ninh) đến Hà Tiên (Kiên Giang).
b. Vùng biển
- Vùng biển Việt Nam thuộc Biển Đông có diện tích khoảng 1 triệu km2, gấp 3 lần diện tích đất liền, chiếm gần 30% diện tích Biển Đông.
- Vùng biển có hàng nghìn hòn đảo lớn nhỏ, trong đó có quần đảo Hoàng Sa (thuộc thành phố Đà Nẵng) và quần đảo Trường Sa (thuộc tỉnh Khánh Hoà) thuộc chủ quyền của Việt Nam.
c. Vùng trời
Vùng trời của Việt Nam là khoảng không gian bao trùm lên lãnh thổ nước ta:
- Trên đất liền được xác định bằng các đường biên giới.
- Trên biển là ranh giới bên ngoài của lãnh hải và không gian trên các đảo.
3. Ảnh hưởng của vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ đối với sự hình thành đặc điểm địa lí tự nhiên Việt Nam
Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ là nhân tố quan trọng làm cho thiên nhiên nước ta mang tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa và có phân hoá đa dạng. Đặc điểm này được thể hiện rất rõ qua các thành phần tự nhiên.
a. Đối với khí hậu
- Vị trí địa lí nước ta nằm trong vùng nội chí tuyến bán cầu Bắc, trong khu vực hoạt động của Tín phong và gió mùa châu Á, lại tiếp giáp Biển Đông nên khí hậu thể hiện rõ:
+ Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa.
+ Nhiệt độ trung bình cao, lượng mưa và độ ẩm lớn, có hai mùa gió (gió mùa hạ và gió mùa đông).
- Đặc điểm lãnh thổ kết hợp với hoạt động của các khối khí và bức chắn địa hình => Khí hậu phân hoá từ Bắc vào Nam và từ Tây sang Đông.
- Tuy nhiên, vị trí địa lí cũng làm cho nước ta chịu nhiều ảnh hưởng của nhiều thiên tai và biến đổi khí hậu như bão, lũ lụt, hạn hán, nước biển dâng,...
b. Đối với sinh vật
- Do vị trí địa lí nằm trên đường di lưu và di cư của nhiều nguồn động, thực vật có nguồn gốc từ Hoa Nam (Trung Quốc) xuống, từ Hi-ma-lay-a tới, từ Ấn Độ - Mi-an-ma sang và từ Ma-lai-xi-a, In-đô-nê-xi-a lên, nên thành phần loài sinh vật của nước ta rất phong phú, từ nhiệt đới, cận nhiệt đến ôn đới.
- Hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa phát triển trên đất feralit là cảnh quan tiêu biểu cho thiên nhiên nước ta.
- Vùng biển nước ta nằm trong vùng nhiệt đới, có nhiệt độ bề mặt nước biển cao, các dòng biển di chuyển theo mùa, sinh vật biển phong phú, đa dạng.
c. Đối với khoáng sản
Do vị trí địa lí nằm ở nơi giao thoa của hai vành đai sinh khoáng lớn là Thái Bình Dương và Địa Trung Hải => Việt Nam có nguồn tài nguyên khoáng sản đa dạng với nhiều loại như than, dầu mỏ, khí tự nhiên, sắt, đồng, bô-xit, a-pa-tit, đá vôi, sét,...