Question

[Quang Trần Văn]

Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật trong truyện ngắn sau:

ÁO TẾT

       Con bé Em cười tủm tỉm khi nghĩ tới cái áo đầm màu hồng mà má nó mới mua cho:

- Tết này, mình mà mặc cái áo đó đi chơi, đẹp như tiên cho mà coi.

      Nó nghĩ và nó muốn chia sẻ với con Bích, bạn nó.Con Bích ở trong hẻm, nhà nó nghèo, má nó đi bán bắp nướng ngoài đầu hẻm, con bé Em thích con Bích vì nó hiền, với lại ngồi kế nhau từ lớp một tới lớp năm, làm sao mà không thân cho được. Hôm hai mươi sáu, học buổi cuối năm, hai đứa nôn Tết quá trời nên tính trước, nếu mùng một con bé Em đi về ngoại thì mùng hai hai đứa đi tới nhà cô giáo. Bây giờ con bé Em tính trong đầu, tới bữa đó chắc nhiều bạn nữa, cho nên nó sẽ mặc cái áo đầm mới thắt nơ, bâu viền kim tuyến cho tụi bạn lé con mắt luôn.
       Con Bích đang ngồi nướng bắp thế cho má nó đi xách cặn cho heo. Bé Em muốn khoe liền nhưng bày đặt nói gièm:

- Còn mấy ngày nữa Tết rồi hen, mầy có đồ mới chưa?

- Có, má tao đưa vải cho cô Ba thợ cắt rồi, má tao nói gần Tết đồ nhiều, dồn đống, chắc tới hai mươi tám mới lấy được.

- Vậy mầy được mấy bộ?

- Có một bộ hà.

Con bé Em trợn mắt:

- Ít quá vậy?

- Con Út Mót với Con Út Hết được hai bộ. Tao lớn rồi, nhường cho tụi nó.

- Vậy à?

Bé Em mất hứng hẳn, nó lựng khựng nửa muốn khoe, nửa muốn không.

Nhưng rõ ràng là con Bích không quên nó:

- Còn mầy?

- Bốn bộ. Má tao mua cho đủ mặc từ mùng một tới mùng bốn, bữa nào cũng mặc đồ mới hết trơn. Trong đó có bộ đầm hồng nổi lắm, hết sẩy luôn.

- Mầy sướng rồi.

Con Bích nói xong vẫn cười nhưng mắt nó xịu xuống, buồn hẳn. Nhà nó nghèo, sao bì được với nhà con bé Em. Hồi nhỏ nó chuyên mặc áo con trai của anh hai nó để lại. Áo nó thì chuyền cho mấy đứa em, tới con Út Hết là đồ đã cũ mèm, mỏng tang, kéo nhẹ cũng rách. Được cái mấy chị em nó biết thân, lo học chớ không so đo chuyện cũ mới. Má nó nói hoài: "Nhà mình nghèo quá hà, ráng vài năm nữa, khá giả rồi má sắm cho". Con bé Em nhìn con Bích lom lom rồi cúi xuống, trở trở trái bắp nướng:

- Bộ đồ mầy may chắc đẹp lắm, bữa mùng hai mầy mặc bộ đó đi nhà cô hen?

Rồi tới mùng một, mùng hai, bé Em lại rủ con Bích đi chơi. Hai đứa mặc đồ hơi giống nhau, chỉ khác là con Bích mặc áo trắng bâu sen, con bé Em thì mặc áo thun có in hình mèo bự. Cô giáo tụi nó khen:

- Coi hai đứa lớn hết trơn rồi, cao nhòng.

Hai đứa cười. Lúc đó con bé Em nghĩ thầm, mình mà mặc bộ đầm hồng, thế nào cũng mất vui. Bạn bè phải vậy chớ. Đứa mặc áo đẹp, đứa mặc áo xấu coi gì được, vậy sao coi là bạn thân. Nhưng Bích lại nghĩ khác, bé Em thương bạn như vậy, tốt như vậy, có mặc áo gì Bích vẫn quý bé em. Thiệt đó.

(Áo Tết, Nguyễn Ngọc Tư, in trong Xa xóm Mũi, Nhà xuất bản Kim Đồng, 2023, trang 60 -64)​

* Nguyễn Ngọc Tư là một trong những nhà văn nữ nổi tiếng nhất của Việt Nam đương đại. Tác phẩm của Nguyễn Ngọc Tư thường tập trung vào đề tài cuộc sống của người dân miền Tây sông nước. Bà sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc nhưng vẫn giàu chất thơ, tạo nên những câu chuyện vừa chân thực vừa lãng mạn.  

DÀN Ý

Mở bài           Giới thiệu tên tác phẩm, thể loại, tên tác giả

- Trong dòng chảy của văn chương Việt Nam hiện đại, Nguyễn Ngọc Tư nổi lên như một nhà văn tiêu biểu với những tác phẩm mang đậm chất Nam Bộ.

- Truyện ngắn "Áo Tết" là một minh chứng rõ nét cho khả năng sáng tác tinh tế và giàu cảm xúc của bà.

            Khái quát những nét đặc sắc  của tác phẩm (chủ đề, hình thức nghệ thuật nổi bật).

-           Qua câu chuyện giản dị nhưng sâu lắng về tình bạn và sự chênh lệch về hoàn cảnh sống, Nguyễn Ngọc Tư đã khắc họa rõ nét những mảnh đời nhỏ bé nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu xa.

Thân bài       Trình bày luận điểm về chủ đề tác phẩm.

 Nêu ngắn gọn nội dung chính của truyện ngắn:

 - Truyện kể về bé Em, một cô bé hạnh phúc với cuộc sống khá giả và những bộ quần áo mới cho ngày Tết. Ngược lại, bạn của bé Em, Bích lại sống trong một gia đình nghèo khó, chỉ có một bộ đồ mới cho Tết. Sự chênh lệch này đã khiến bé Em, dù rất muốn khoe chiếc áo đầm hồng mới, lại cảm thấy do dự khi nghĩ đến hoàn cảnh của bạn.

- Truyện viết về đề tài về tình bạn và sự đồng cảm giữa những đứa trẻ, một đề tài quen thuộc nhưng được Nguyễn Ngọc Tư khai thác theo cách rất đời thường và đầy tình cảm.

- Chủ đề của truyện là sự cảm thông và tình bạn chân thành, vượt qua mọi khác biệt về hoàn cảnh sống.

            Phân tích những lí lẽ và bằng chứng để làm sáng tỏ một vài khía cạnh nội dung chủ đề.

- Tác phẩm thể hiện sự đồng cảm và thấu hiểu giữa hai nhân vật chính, bé Em và Bích, qua các hành động nhỏ nhặt như chia sẻ, nhường nhịn và hy sinh cho nhau.

+ Bé Em: nhân vật chính được xây dựng với tính cách hồn nhiên, trong sáng và giàu tình cảm. Tính cách này được thể hiện qua việc bé Em thích khoe đồ mới và có lòng hiếu khách khi nhận ra hoàn cảnh khó khăn của bạn. Sự tinh tế và sâu sắc của tâm hồn bé Em khiến cho người đọc cảm thấy xúc động và có sự đồng cảm.

+ Bích: Bạn của bé Em, mặc dù đối diện với hoàn cảnh khó khăn, nhưng vẫn giữ được sự lạc quan và vui vẻ. Sự lạc quan này không chỉ làm cho nhân vật trở nên đáng yêumà còn là nguồn động viên cho người đọc.

-> Truyện khắc họa nhân vật chân thực, sinh động từ đó giúp độc giả hiểu rõ hơn về tâm trạng và suy nghĩ của họ.

- Tác giả sử dụng những tình huống đời thường để nhấn mạnh vào giá trị của tình bạn và lòng nhân ái, giúp độc giả nhận ra ý nghĩa sâu sắc của việc hiểu biết và chia sẻ.

Thông điệp:

- "Áo Tết" mang lại một thông điệp tích cực và ý nghĩa về tình bạn và lòng nhân ái. Từ câu chuyện, chúng ta học được rằng tình bạn không phải chỉ dựa vào những điều vật chất mà còn là sự hiểu biết và chia sẻ. Đồng thời, việc trân trọng những giá trị tốt đẹp của tuổi thơ cũng là một yếu tố quan trọng để làm giàu cuộc sống.

            Trình bày luận điểm về những nét đặc sắc nghệ thuật.

Truyện “Áo tết” của Nguyễn Ngọc Tư có nhiều nét đặc sắc về mặt nghệ thuật: cốt truyện, ngôi kể, tình huống huống truyện, ngôn ngữ, hình ảnh,…

            Phân tích lí lẽ và bằng chứng để làm sáng tỏ các đặc sắc nghệ thuật trong tác phẩm.

- Truyện có cốt truyện đơn giản nhưng sâu sắc, tập trung vào một tình huống nhỏ để từ đó làm nổi bật lên chủ đề của truyện.

- Ngôi kể thứ ba, với điểm nhìn khách quan, giúp người đọc dễ dàng tiếp cận và đồng cảm với các nhân vật.

- Cách dựng tình huống trong truyện rất khéo léo, khi Nguyễn Ngọc Tư chọn một chi tiết nhỏ - chiếc áo đầm hồng - để khai thác sự chênh lệch về hoàn cảnh sống của hai cô bé.

- Cách khắc họa nhân vật qua lời nói, hành động và suy nghĩ cũng rất tinh tế, giúp người đọc cảm nhận được rõ nét tính cách và tâm hồn của từng nhân vật trong câu chuyện này.

- Ngôn ngữ truyện mộc mạc, giản dị nhưng giàu cảm xúc, mang đậm chất Nam Bộ, tạo nên một giọng điệu trầm lắng, nhẹ nhàng nhưng thấm đượm tình người.

Kết bài           Khẳng định lại ý kiến về chủ đề, những nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm.

 - Truyện "Áo Tết" của Nguyễn Ngọc Tư đã thành công trong việc tạo dựng một câu chuyện giản dị nhưng sâu sắc về tình bạn và lòng nhân ái.

- Sự sắc sảo trong việc xây dựng nhân vật, cốt truyện và ngôn từ, cùng lối kể chuyện giản dị đã khắc họa thành công khía cạnh của tâm hồn của con người, khiến cho tác phẩm trở nên đặc sắc và gần gũi với độc giả.

            Nêu suy nghĩ, cảm xúc hoặc bài học rút ra được từ tác phẩm.

- Truyện không chỉ giúp ta nhận thức được giá trị của tình bạn mà còn nhắc nhở ta về trách nhiệm đối với những người xung quanh, đặc biệt là trong cuộc sống đầy rẫy những bất công.