TT
1
K
Khách
Hãy nhập câu hỏi của bạn vào đây, nếu là tài khoản VIP, bạn sẽ được ưu tiên trả lời.
Các câu hỏi dưới đây có thể giống với câu hỏi trên
4 tháng 5 2018
BÀI LÀM
Sinh thời, Bác Hồ luôn quan tâm đến mọi mặt của đời sống xã hội. Người cũng rất quan tâm đến môi trường và hiểu được ý nghĩa thiết thực của môi trường sống nên Bác đã động viên toàn thể quần chúng nhân dân tích cực trồng cây làm cho đất nước thêm xanh, thêm đẹp, thêm giàu sức sống:
"Mùa xuân là tết trồng cây,
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân"
Hai câu thơ của Bác đã khẳng định việc trồng cây đã trở thành một phong tục mới trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc ta. Việc trồng cây thực sự đã trở thành ngày hội náo nức, một việc làm có ý nghĩa để cho môi trường ngày càng xanh tươi, "làm cho đất nước càng ngày càng xuân". Từ "xuân" Bác dùng ở câu thơ này được hiểu với những hàm ý khác nhau. Trước hết, ta thấy từ "xuân" ở dòng thứ nhất chỉ mùa bắt đầu của một năm. Từ "xuân" thứ hai với nghĩa tượng trưng là nói về sức sống, vẻ tươi đẹp. Với câu nói đầy hình ảnh đó, Bác khuyên mọi người khi mùa xuân tới hãy tích cực trồng cây. Việc trồng cây sẽ góp phần làm cho quê hương, đất nước ngày càng tươi đẹp hơn.
Chúng ta đã hiểu lời khuyên của Bác, vậy thì vì sao việc trồng cây trong mùa xuân của đất trời lại có thể góp phần làm nên mùa xuân của đất nước? Đó là vì, mùa xuân có tiết trời ấm áp, khí hậu ôn hoà rất phù hợp với sự sinh trưởng và phát triển của cây cối. Tết trồng cây đầu năm có ý nghĩa hết sức to lớn, nó tạo nên một môi trường sống trong sạch và tốt đẹp hơn; con người được sống trong bầu không khí trong lành, thoải mái. Việc trồng cây phủ xanh đồi núi trọc hay những vùng ven biển đang bị cát lấn có tác dụng ngăn được bão lũ, chống xói mòn, giảm bớt những hậu quả do thiên tai mang lại, góp phần làm giàu cho quê hương, đất nước. Trồng cây cho chúng ta một nguồn tài nguyên phong phú để phát triển ngành công nghiệp gỗ, sản xuất ra những đồ vật hữu dụng trong gia đình,.. Trồng cây sẽ tạo ra được những quang cảnh đẹp hơn, tạo nên cảnh quan kiến trúc thơ mộng, tôn thêm vẻ đẹp của nơi ở. Hơn nữa, cây xanh còn có tác dụng điều hoà không khí, chống lũ, bảo vệ đất đai và góp phần mang lại lợi ích cho sự phát triển kinh tế xã hội.
Không có cây xanh, chúng ta khó có thể tồn tại một cách bình yên và khoẻ mạnh được. Trồng cây, làm cho cây xanh tươi và nơi nào cũng có cây xanh thì đất nước sẽ xanh tươi, khắp nơi sẽ tràn đầy sự sống. Như thế, việc trồng cây thực sự đã và sẽ góp phần làm cho đất nước "càng ngày càng xuân" .
Qua lời thơ, ta thấy rằng, tết trồng cây là một việc làm ý nghĩa, trở thành một thuần phong mĩ tục tốt đẹp trong xã hội chúng ta. Là một học sinh, chúng ta phải làm theo lời Bác dạy. Chúng ta trồng một cây xanh nghĩa là chúng ta đã thắp một nén hương thơm để tưởng nhớ tới Bác Hồ kính yêu.
KK
20 tháng 5 2018
Tokyo Ghoul (Japanese: 東京喰種トーキョーグール Hepburn: Tōkyō Gūru) is a Japanese dark fantasy manga series written and illustrated by Sui Ishida. It was serialized in Shueisha's seinen manga magazine Weekly Young Jump between September 2011 and September 2014 and has been collected in fourteen tankōbon volumes as of August 2014. A sequel titled Tokyo Ghoul:re began serialization in the same magazine in October 2014 and a prequel titled Tokyo Ghoul [Jack] ran online on Jump Live.
A 12-episode anime television series adaptation by studio Pierrot aired on Tokyo MX between July and September 2014. A 12-episode second season, Tokyo Ghoul √A (pronounced Tokyo Ghoul Root A), which follows an original story, began airing on January 8, 2015, and concluded on March 26, 2015. In North America, Viz Media is publishing the manga while Funimation has licensed the anime series for streaming and home video distribution. The anime was obtained by Madman Entertainment for digital distribution in Australia.
A live-action film based on the manga was released in Japan on July 29, 2017. An anime adaptation based on the sequel manga Tokyo Ghoul:re was released on 3 April 2018.
Contents
[hide]
- 1Synopsis
- 1.1Setting
- 1.2Plot
- 2Media
- 2.1Manga
- 2.2Light novels
- 2.3Anime
- 2.4Video games
- 2.5Live action film
- 3Reception
- 4References
- 5External links
Synopsis[edit]
Setting[edit]
Tokyo Ghoul is set in an alternate reality where ghouls, carnivorous monsters who look exactly normal people but can only survive by eating human flesh, live among the human population in secret, hiding their true nature in order to evade pursuit from the authorities. Including enhanced speed, senses, and regenerative ability, a regular ghoul is several times stronger than a normal human, has a skin resistant to ordinary piercing weapons and has at least one special predatory organ called a "Kagune (赫子)", which it can manifest and use as a weapon during combat. Another distinctive trait of ghouls is that when they are excited or hungry, the color of their sclera in both eyes turns black and their irises red. This mutation is known as a "kakugan (赫眼, red eye)." In the case of a half-ghoul, only one of the eyes undergoes the transformation. A half-ghoul can either be born naturally as a ghoul and a human's offspring, or artificially created by transplanting some ghoul organs into a human. In both cases, a half-ghoul is usually much stronger than a pure-blood ghoul. There is also the case of half-humans, hybrids of ghouls and humans that can feed normal humans and lack a Kagune while possessing enhanced abilities, increased speed and reaction speed, but shortened lifespans. To hunt down the ghouls, several government-sponsored organizations around the world were created.
Plot[edit]
See also: List of Tokyo Ghoul characters
The story follows Ken Kaneki, a college student who barely survives a deadly encounter with Rize Kamishiro, his date who reveals herself as a ghoul. He is taken to the hospital in crial condition. After recovering, Kaneki discovers that he underwent a surgery that transformed him into a half-ghoul. This was accomplished because some of Rize's organs were transferred into his body, and now, normal ghouls, he must consume human flesh to survive. The ghouls who manage the coffee shop "Anteiku" take him in and teach him to deal with his new life as a half-ghoul. Some of his daily struggles include fitting into the ghoul society, as well as keeping his identity hidden from his human companions.
The prequel series Tokyo Ghoul [Jack] follows the youths of Kishō Arima and Taishi Fura, two characters from the main series who become acquainted when they join forces to investigate the death of Taishi's friend by the hands of a ghoul, leading to Taishi eventually following Arima's path and joining the CCG (Commission of Counter Ghoul), the federal agency tasked into dealing with crimes related to ghouls as well.
The sequel series Tokyo Ghoul:re follows an amnesiac Kaneki under the new identity of Haise Sasaki (the result of horrific brain damage sustained from Kishō Arima). He is the leader of a special team of CCG investigators called "Quinx Squad" that underwent a similar procedure as his, allowing them to obtain the special abilities of Ghouls in order to fight them, but still being able to live as normal humans.
Media[edit]
Manga[edit]
See also: List of Tokyo Ghoul chapters
Tokyo Ghoul started as a manga series, written and drawn by Sui Ishida. It began serialization in 2011's 41st issue of Weekly Young Jump, published by Shueisha on September 8, 2011,[5] and the final chapter appeared in 2014's 42nd issue, released on September 18, 2014.[6][7] The series has been collected in fourteen tankōbon volumes, released under Shueisha's Young Jump Comics imprint between February 17, 2012,[8] and October 17, 2014.[9] The series has been licensed for an English release by Viz Media and the first volume was released on June 16, 2015.[10]
In August 2013, a prequel spin-off manga titled Tokyo Ghoul [Jack] was released on Jump Live digital manga. The story spans 7 chapters and focuses on Arima Kishō and Taishi Fura 10 years before the events of Tokyo Ghoul. The manga features several characters from the main series including the above stated Kishō Arima, Taishi Fura, and future key characters Itsuki Marude and Yakumo "Yamori" Ōmori.
On October 17, 2014, a full-color illustration book known as Tokyo Ghoul Zakkiwas released along with the 14th and final volume of the manga. Zakki includes all promotional images, Volume covers and unreleased concept art with commentary by the creator Sui Ishida.
A sequel titled Tokyo Ghoul:re began serialization in 2014's 46th issue of Weekly Young Jump, published on October 16, 2014.[11] The series is set 2 years after the end of the original series and introduces a new set of characters.[12]
Light novels[edit]
Three light novels have been released thus far and all are written by Shin Towada, with illustrations done by series creator Sui Ishida.
On June 19, 2013, Tokyo Ghoul: Days (東京喰種トーキョーグール［日々］Tōkyō Gūru［Hibi］) was released, Illustrations were done by the series creator Sui Ishida and written by Shin Towada and serves as sidestory/spin off that focuses on the daily lives of characters from the Tokyo Ghoul series.
Tokyo Ghoul: Void (東京喰種トーキョーグール［空白］ Tōkyō Gūru［Kūhaku］) was released on June 19, 2014, and fills in the 6 month time gap between volumes 8 and 9 of the first series.
The third novel Tokyo Ghoul: Past (東京喰種トーキョーグール［昔日］ Tōkyō Gūru［Sekijitsu］) was released on December 19, 2014. Past takes place before the events of the main series and focuses on further backstory of certain Tokyo Ghoul characters, including Touka Kirishima, Ayato Kirishima, and series protagonist Ken Kaneki.
Anime[edit]
See also: List of Tokyo Ghoul episodes
A 12-episode anime television series adaptation by Pierrot aired on Tokyo MXbetween July 4 and September 19, 2014.[1][7][13][14] It also aired on TVA, TVQ, TVO, AT-X, and Dlife. The opening theme song is "unravel" by "TK from Ling Tosite Sigure", and the ending theme is "Saints" (聖者たち Seijatachi) performed by People In The Box. Funimation has licensed the anime series for streaming and home video distribution in North America.[15] A second season, titled Tokyo Ghoul √A (root A) aired in Japan between January 9, 2015, and March 27, 2015.[16][17] The opening theme song is "Incompetence" (無能 Munō) by österreich, while the ending theme is "The Seasons Die Out, One After Another" (季節は次々死んでいく Kisetsu wa Tsugitsugi Shindeiku) by Amazarashi. On March 10, 2017, it was announced that the anime will premiere on Adult Swim's Saturday late-night action programming block, Toonami starting on March 25.[18] Anime Limited announced during MCM London Comic-Con that the series will be broadcast on VICELAND UK.
A third season, titled Tokyo Ghoul:re was announced on October 5, 2017, and started airing on April 3, 2018.[19] Odahiro Watanabe will replace Shuhei Morita as the director, while Chūji Mikasano will return to write scripts. Pierrot will animate the series, while Pierrot+ is credited for animation assistance. Atsuko Nakajima will replace Kazuhiro Miwa as the character designer.[20] The series will air 12 episodes.[4]
Video games[edit]
A video game titled Tokyo Ghoul: Carnaval by Bandai Namco Games was released in Japan for Android smartphones on February 6, 2015,[21] and on February 9 for iOS.[22] The player can build his or her team from a number of ghoul and investigator characters and explore a 3D map.[23] Another video game titled Tokyo Ghoul: Jail for the PlayStation Vita console was released on October 1, 2015. It is set to introduce a new protagonist by the name of Rio, who will interact with characters from the manga/anime. The game was developed by Bandai Namco Games as well and is categorized as an adventure RPG where players will be able to explore Tokyo's 23 wards.[24] The mobile game Tokyo Ghoul: Dark War focuses on the conflict between ghouls and the CCG that terrorizes the city of Tokyo.[25]
Live action film[edit]
Main arle: Tokyo Ghoul (film)
A live-action film based on the manga was released in Japan on July 29, 2017. Kentarō Hagiwara directed the film. The cast included Masataka Kubota for the role of protagonist Ken Kaneki and Fumika Shimizu for the role of Touka Kirishima.[26] Yū Aoi was cast as Rize Kamishiro, Nobuyuki Suzuki played Kotaro Amon and Yo Oizumi played Kureo Mado.[27]
Reception[edit]
Tokyo Ghoul was the 27th best-selling manga series in Japan in 2013, with 1.6 million estimated sales. As of January 2014, the manga had sold around 2.6 million copies.[28] It was the fourth best-selling manga series in Japan in 2014, with 6.9 million copies sold.[29] The whole original series sold over 12 million copies.[30]
The sequel series, Tokyo Ghoul:re sold over 3.7 million copies in Japan during its debut year in 2015,[31] and 4.3 million copies in 2016.[32] It was the fifth best-selling manga series in 2017 with sales of over 5.3 million copies.[33] Both series combined for over 24 million copies in circulation by June 2017,[34] and they had 34 million copies in print worldwide as of January 2018.[35]
References[edit]
- ^ Jump up to:a b "Oscar Nominee Morita Helms Tokyo Ghoul Anime at Pierrot". Anime News Network. February 22, 2014. Archived from the original on February 28, 2014. Retrieved February 22, 2014.
- Jump up^ "The Official Website for Tokyo Ghoul". Viz Media. Retrieved October 27, 2017.
- Jump up^ "@Clarknova1: @Zonic505 Both seasons". twitter.com. March 10, 2017. Retrieved March 24, 2017.
- ^ Jump up to:a b "Tokyo Ghoul:re Anime Listed With 12 Episodes". Anime News Network. April 3, 2018. Retrieved April 3, 2018.
- Jump up^ 人を捕食する怪人描く新連載「東京喰種」がヤンジャンで (in Japanese). Natalie.mu. September 8, 2011. Retrieved September 12, 2014.
- Jump up^ "Tokyo Ghoul Manga to End This Month". Anime News Network. September 12, 2014. Retrieved September 12,2014.
- ^ Jump up to:a b 石田スイ「東京喰種」完結、最終巻は10月に (in Japanese). Natalie.mu. September 18, 2014. Retrieved September 18, 2014.
- Jump up^ 東京喰種 1―トーキョーグール (ヤングジャンプコミックス) (in Japanese). Amazon.co.jp. Retrieved September 12,2014.
- Jump up^ 東京喰種トーキョーグール 14 (in Japanese). Shueisha. Retrieved 2015-01-13.
- Jump up^ "Tokyo Ghoul, Vol. 1". Amazon.com. October 9, 2014. Retrieved 2015-01-13.
- Jump up^ 石田スイ新連載は喰種の新章、アニメ2期も (in Japanese). Natalie.mu. October 11, 2014. Retrieved October 13, 2014.
- Jump up^ "Tokyo Ghoul:re Manga Changes Main Character". Anime News Network. October 11, 2014. Retrieved October 13,2014.
- Jump up^ "Natsuki Hanae, Sora Amamiya, Kana Hanazawa LeadTokyo Ghoul Anime's Cast". Anime News Network. March 15, 2014. Archived from the original on April 14, 2014. Retrieved March 15, 2014.
- Jump up^ 東京喰種 トーキョーグール (in Japanese). Agency for Cultural Affairs. Retrieved March 21, 2015.
- Jump up^ "Funimation Acquires Tokyo Ghoul, Street Fighter:Assassin Fist". Anime News Network. June 8, 2014. Archived from the original on July 25, 2014.
- Jump up^ "Tokyo Ghoul TV Anime's 2nd Season to Premiere in January". Anime News Network. October 10, 2014. Retrieved October 13, 2014.
- Jump up^ "東京喰種 トーキョーグール √A". Media Arts Database (in Japanese). Agency for Cultural Affairs. Retrieved July 17,2016.
- Jump up^ "Toonami's bummed to see One Piece go, but excited to announce our newest show, Tokyo Ghoul! Premiering Saturday, 3/25!". Facebook. March 10, 2017.
- Jump up^ "Tokyo Ghoul:re Anime Reveals Season 3 Premiere Date". Gojinshi. February 20, 2018. Retrieved February 20,2018.
- Jump up^ "Tokyo Ghoul:re Anime's Main Staff Revealed". Anime News Network. October 30, 2017. Retrieved October 30,2017.
- Jump up^ "東京喰種 carnaval" (in Japanese). Google Play. 2014-02-06. Retrieved 2015-02-09.
- Jump up^ "iOS version of the Tokyo Ghoul carnaval released today in Japan". senpaigamer.com. 2015-02-09. Archived from the original on 7 March 2016. Retrieved 19 October 2016.
- Jump up^ "Tokyo Ghoul carnaval Smartphone Game Teased in Video". Anime News Network. December 24, 2014. Retrieved February 7, 2015.
- Jump up^ ""Tokyo Ghoul" video game to come on PS Vita; April Fool's Prank by manga creator affects launching confirmation?". VENTURE CAPITAL POST. January 21, 2015. Retrieved February 7, 2015.
- Jump up^ "'Tokyo Ghoul: Dark War' Mobile RPG Out Now For Android In Select Countries, US Release ly In Late 2018". The Inquisitr. 2018-01-11. Retrieved 2018-03-07.
- Jump up^ "Live-Action Tokyo Ghoul Film Casts Masataka Kubota, Fumika Shimizu". Anime News Network. June 23, 2016. Retrieved June 23, 2016.
- Jump up^ "Live-Action "Tokyo Ghoul" Adds Cast". Crunchyroll. August 9, 2016. Retrieved August 17, 2016.
- Jump up^ "Sui Ishida's Suspense Horror Manga Tokyo Ghoul Gets Anime". Anime News Network. January 16, 2014. Archived from the original on January 30, 2014. Retrieved January 16, 2014.
- Jump up^ "Top-Selling Manga in Japan by Series: 2014". Anime News Network. November 30, 2014. Retrieved March 8,2015.
- Jump up^ "Tokyo Ghoul Horror Manga Gets Stage Play". Anime News Network. March 20, 2015. Retrieved December 14,2015.
- Jump up^ "Top-Selling Manga in Japan by Series: 2015". Anime News Network. November 30, 2015. Retrieved December 14,2015.
- Jump up^ "Top-Selling Manga in Japan by Series: 2016". Anime News Network. Retrieved 2018-02-04.
- Jump up^ Ashcraft, Brian. "The Best-Selling Manga Of 2017 In Japan". Kotaku. Retrieved 2018-02-04.
- Jump up^ "Tokyo Ghoul, Tokyo Ghoul:re Have 24 Million Copies in Print". Anime News Network. June 19, 2017. Retrieved June 19, 2017.
- Jump up^ "Tokyo Ghoul Manga Franchise Has 34 Million Copies in Print Worldwide". Anime News Network. January 18, 2018. Retrieved January
11 tháng 3 2019
Câu 1 : Con nào cũng đi bằng 2 chân ( Trừ vịt què ) .
Câu 2 : Hổ không ăn cỏ .
Câu 3 : Tháng nào cũng có 28 ngày .
#MyCrush#
4 tháng 12 2020
Chỉ ra cách chơi chữ sau câu đây :
a) Ngả lưng cho thế gian ngồi
\(\rightarrow\)Cái phản
b) Da trắng vỗ bì bạch
Rừng sâu mưa lâm thâm
\(\rightarrow\)da-bì, trắng bạch
28 tháng 2 2020
câu 1: biết nhận lỗi
biết giữ chữ tín
biết tự giác hoàn thành công việc không để ai chê trách nhắc nhở
ý nghĩa :
- Giúp con người có nghị lực vượt qua khó khăn để hoàn thành bản thân mình.
câu 2 :để xây dựng gia đình văn hóa:
xây dựng kế hoạch hóa gia đình
xây dựng gia đình hòa thuận,tiến bộ,hạnh phúc.
sinh hoạt văn hóa lành mạnh
thực hiện nghĩa vụ công nhân
nuôi con khoa học,ngoan ngoãn ,học giỏi.
lao động xây dựng kinh tế gia đình ổn định
tham gia bảo vệ môi trường thực hiện nghĩa vụ quân sự
hoạt động từ thiện
tránh xa bài trừ các tệ nạn xã hội
lỗi sống giản dị lành mạnh chăm học chăm làm kính trọng lễ phép
gia đình giàu có chưa chắc là hạnh phúc.vì gia đình hạnh phúc thì phải yêu thương lẫn nhau ko đánh đập con cái
- Tránh được việc làm xấu có hại cho bản thân, gia đình, xã hội.
để xây dựng gia đình văn hóa em cần phải học giỏi , chăm ngoan , nghe lời ông bà cha mẹ .
câu 3: Ý cả câu: Chớ thấy sóng cả mà ngã tay chèo có nghĩa đen là đừng thấy sóng lớn mà thấy e ngại, vội buông chèo phó mặc tất cả. Nghĩa bóng: Sóng cả có nghãi ẩn dụ chỉ những điều khó khăn mà chúng ta phải đương đầu trong cuộc sống
câu 4
Sắp xếp công việc hàng ngày, hàng tuần hợp lí và khoa học
Biết lên kế hoạch và điều chính kế hoạch khi cần thiết
Quyết tâm vượt khó, kiến trì và sáng tạo thực hiện kế hoạch đề ra.
câu 5 Em sẽ giúp mai bằng cách giúp bạn học giỏi môn toán , chỉ bạn những chỗ ở môn toán bạn không hiểu hoặc thiếu sót,em cũng sẽ giúp bạn mai làm một số việc nhà để đỡ đàn cho bạn mai , ngoài ra em còn có thể kêu mọi người cùng quyên góp cho bạn mai
AV
15 tháng 9 2019
GIÚP CHO ĐOẠN VĂN HAY HƠN MK HỌC RỒI VÀ NÊU NÊN Ý NGHĨA CÂU CHUYỆN
KC
Cho mình xin các câu dân ca về thành phố Hòa Bình.
Mik cần gấp nhé!Mik sẽ tick những bạn trả lời nhé!
1
D
22 tháng 10 2018
Ca dao, tục ngữ
Ca dao, tục ngữ của người Mưòng khá phong phú, trước hết là những câu nói về các địa danh, vùng đất và đặc sản nổi tiếng của xứ mường như:
- Nhất Bi, nhì Vang, tam Thàng, tứ Động.
- Cơm đồ, nhà gác, nước vác, lợn thui, ngày lui, tháng tới.
- Măng cuốc núi Chù
Ăn ngoan hơn thịt trâu xóm Bả
- Rau tớn mường Kha,
Ăn ngon hơn thị gà xóm Mận.
- Rau mẹ mường Khang
Ăn ngon hơn cá pạng sông Bờ
- Rau đắng Bưa Cà,
Ngon hơn thịt gà Bái Thiện.
Hoặc những câu nói về kinh nghiệm sản xuất, tri thức dân gian của người mường như:
- Sấm Mường Lạ, để dạ mà ăn.
- Sấm Mường Ngay, quăng bừa cày lên gác.
- Sấm Mường Khời, vẫy tay đào củ mài.
- Sai quả dâu gia được mùa lúa ruộng,
Sai quả cha được mùa lúa nương.
- Măng mọc thì mèo lấy giống.
- Mây kéo ngược chẳng có nước mà uống,
May kéo xuống chẳng có ruộng mà cấy.
- Tháng năm trâu đằm thì cá ngoi.
- Ruộng có phân như đụm có lúa.
- Cấy sớm hơn bừa trưa.
- Bừa lai rai sai mùa vụ.
Người Thái có những câu ca dao, tục ngữ về kinh nghiệm sản xuất như:
- Sấm đầu năm trên đầu sông đà sửa gác,
- Sấm đầu năm trên nguồn sông Mã sửa thuổng.
- Sấm trước không mưa.
- Nắng tháng 6 được lúa
Nắng tháng 9 mất mùa
- Làm nhà đợi danh thì không tốt,
Làm ruộng đợi mạ thì không tốt
- Chuối đã trồng không nên nhổ
Dâu đã trồng không nên bới.
- Bổ tre bổ đằng ngọn,
Chẻ mây, chẻ đằng gốc.
- Rét vừa tốt mạ,
Rét quá tốt rau.
- Nương rợp mắt không bằng ruộng một thửa.
- Ngắm mây thì mất, ngắm đất thì còn.
- Muốn ăn cơm phải bừa ruộng kỹ,
Muốn ăn khoai phải phát rừng lồ ô
Ca dao, tục ngữ của các dân tộc ở Hoà Bình có những câu nói về ứng xử xã hội và sinh hoạt cộng đồng. Chẳng hạn như ở người mường:
- Nòi nhà lang là dòng máu chó
Nòi kẻ khó là máu khú máu rồng.
- Gần lang mất gà
Xa làng sợ kẻ chợ.
- Lang đi chợ để nợ cho dân
- Lang đến nhà như ma đến cửa
- Con lang thì lại làm lang
Con nhà tầm thàng thì vẫn là dân
- Một người đàn ông không dựng nổi nhà
Một người đàn bà không cắt nổi gianh.
- Phép quan không bằng tuần rượu
- Rượu ai người ấy uống
Vóng ai người ấy ngồi
- Quan tài nằm ngang họ lang
Quan tài nằm dọc họ dân.
- Hiểu con trai xem bờ ruộng
Xét đàn bà nhìn gấu váy
- Dao sắc gãy chuôi
Người ngay dễ chết.
- Ngủ trưa quen mắt, mắng vặt quen mồm.
Ở người Thái thì:
- Ruộng hoang quý trâu đực
Mường có giặc quý người gan dạ
- Ruộng nhiều nương thì tốt
Bản nhiều tạo thì khổ.
- Nghe lời hay chớ vội phi ngựa
Nghe lời dở chớ vội thắt cổ.
- Hỏi đường hỏi người già
Xin cơm xin gái trẻ.
- Thóc không phơi nắng sao khô vở
Người không đi đây đó sao khôn.
- Chọn vợ, xem người mẹ
Chọn trâu xem con đầu đàn.
- Gáy của ai, người ấy không tự thấy
Ngày chết, không ai tự đoán được.
- Chưa gặp giặc chớ khoe giỏi võ
Chưa qua sông chớ vội khoe giỏi bơi.
- Người khôn lo tính về dài
Người dại lo tính lùi sau.
- Càng ăn cơm càng thấy rét
Càng muốn làm đẹp càng tháy méo mó.
- Lên núi này thấy thấp
Nhìn núi nọ thấy cao
- Cây trong rừng không bằng ngọn
Nhiều người, nhiều ý khác nhau.
- Bản nào, bản không có gà vàng
Mường nào, mường không có người giỏi.
Ca dao, tục ngữ của người dân tộc ở Hoà Bình còn có các câu nói về ứng xử gia đình, quan hệ nam nữ…..Chẳng hạn như:
Ở người Mường:
- Uốn cây uốn khi còn non
Uốn con uốn khi còn nhỏ
- Trai bỏ vợ không mất một đồng
Gái chê chồng mất một thành hai
- Đám cưới có đôi
Cột nóc phải lẻ
- Diện như nàng dâu đi quạt
- Đánh con người, con người chạy ra búi bái
Đánh con mình, con mình chạy lại lòng.
- Anh em nơi xa không bằng ba nhà búng rộc.
- Được con dâu, sâu mặt mẹ chồng.
- Bé con cha, lớn con chú, con ông.
- Em trai chồng với chị dâu như trầu với lá mướp
- Em chồng với chị dâu như măng mu rau tróc.
- Yêu nhau đắp vó cũng ấm,
Chẳng yêu nhau chăn bông đệm ấm ễnng chẳng nên.
- Ngọt như dấm mẻ.
Lành như con kẻ ( con chồng) mẹ ý ( mẹ ghẻ).
- Trăm thứ hoa không bằng hoa con cái ( gái).
- Trăm thứ trái không bằng trái hồng cơm (lúa gạo).
- Không lấy được em,
Không phải chê em xấu, em nghèo,
Mà tại tiền cheo trâu cưới
Ở người Thái thì:
- Đi nương nhớ mang theo chó,
Đi ruộng, chớ mang theo con nhỏ
- Làm ruộng ai chẳng muốn ngon,
Nuôi con ai chẳng muốn khôn lớn.
- Anh em cãi nhau ba ngày không mất
Vợ chồng cãi nhau một buổi thành người dưng.
- Bố mẹ khuyên chưa bằng thầy bảo,
Thầy bảo chưa bằng tự mình suy.
- Anh em đến nhà chớ đánh chó
Chú bác đến nhà chớ mắng con.
- Của do mình làm ra tựa nước mạch
Của cha mẹ để lại tựa như của trôi sông.
- Chồng làm nên ông, nên quan
Bởi vợ khôn ngoan, hiền lành.
- Nuôi em khó chiều tính
Nuôi con khó chiều lòng
- Chồng tốt như lạt buộc nhiều vòng
Chồng hư như tổ ong buộc cổ
- Chiều chồng không dệt được vải
Chiều con không có ăn
- Cây gãy còn gốc
Thuyền vỡ còn mái chèo
Cha chết còn chú còn bác
Truyện thơ
Ở Hoà Bình, truyền thống thơ ca của người Mường, người Thái là nổi bật nhất. Điều này thể hiện rõ nhất ở những áng sử thi dài hàng ngàn câu. Chủ đề chính ở các tác phẩm truyện thơ là tình yêu nam nữ với những mối tình say đắm của những đôi trai, gái do hoàn cảnh mà trở thành những bi kịch của cuộc đời. Chính nỗi đau thương, day dứt của sự tan vỡ, mất mát, thất vọng về tình cảm ấy lại trở thành nguồn cảm hứng cho các nghệ sỹ dân gian sáng tác ra những truyện thơ nổi tiếng như Nàng Nga- Hai Mối, Út Lót- Hồ Liêu, Vườn hoa núi cối… Tất cả những truyện thơ này đều là chuyện về tình yêu nam nữ với chủ đề lên án chế độ hôn nhân cưỡng ép của chế độ gia đình phụ quyền rất rõ rệt… Các truyện đều có cái kết dữ dội bằng những cái chết đau xót của các nhân vật chính và phụ.
Tuy chủ đề tình yêu là cối lõi của tất cả các truyện, song trên cái nền ấy là cả một bức tranh sinh hoạt văn hoá vô cùng đa dạng và phong phú của chủ nhân sinh ra nó. Chỉ cần điểm qua vài nét chính trong truyện Nàng Nga- Hai Mốt ta sẽ thấy rất rõ điều ấy. Đây là quang cảnh ngày mở chợ:
Ngày mở chợ
Ba hồi trống đánh
Hết làng trên xóm dưới
Con trai đầy sân,
Con gái đến đầy cửa đầy nhà
Cơm trong mồm chưa kịp nhá
Cá trong mồm chưa kịp nuốt
Trầu trong khăn chưa kịp lấy,
Chín mươi làng trên
Đều mang bương gianh ra mở chợ.
Trong bối cảnh hết sức tưng bừng, sôi động ấy, tình yêu trai gái nảy nở một cách tự nhiên, tự do để rồi thề ước với nhau một niềm chung thuỷ son sắt:
Nếu sai hẹn ước
Sẽ chết nơi sông Chu bến Động.
Nhưng:
Mẹ nàng tham bạc
Chú bác họ hàng đã tham ăn tham uống
Đã gả nàng cho ông vua Ai Ước.
Quang cảnh đánh giặc của chàng Hai Mối:
Giặc bên Bắc đang muốn tiến vào
Giặc bên Lào, bên Ngô đang thì tiến xuống
Ta phải cất công sang sông Chu, bến Động
Trên bờ cắm chông
Dưới sông thả cạm, thả bẫy.
Cuộc kiếm tìm người yêu không ngại ngần gian khổ:
Chàng lại ra đi
Hết rừng trúc qua rừng mai
Tìm đến chùa Thái Thúc xin Bụt phù hộ
Rồi chàng lại ra đi bốn đêm trắng
Bảy ngày liền
Chẳng thấy đâu là làng là xóm
Chỉ thấy ngàn cây bát ngát xanh xanh.
Cuối cùng là sự tuyệt vọng tìm đến cái chết mà chưa gặp được người mình yêu. Còn nàng, đến khi gặp chỉ còn là một cuộc làm ma cho người yêu. Do vậy, để trọn tình, nàng cũng quyết quyên sinh:
Hỡi hồn anh ở dưới đất thì lên
Hỡi hồn anh ở trên trời thì xuống
Hỡi hồn anh ở sông Chu bến Động thì vào.
Sống ta không nên cửa nên nhà
Đợi em chết xuống làm nhà bên ma.
Khấn xong, nàng cởi chiếc áo đang mặc
Cầm cái gương, cái lược đang cài
Là vật kỷ niệm ngày trước
Lao đầu xuống sông Chu, bến Động
Để về cùng chàng Hai Mốt.
(Bản sưu tầm của Đinh Công Niết)
Tương tự như vậy, trong truyện Út Lót- Hồ Liêu, chàng Hồ Liêu mở nắp quan tài đón nàng Út Lót vào cùng chết và những truyện thơ khác đều có kết cục bi kịch như vậy.
Rõ ràng, truyện thơ không chỉ kể về các mối tình tuyệt vọng của các đôi trai gái, mà đã được nâng lên thành những vấn đề xã hội, thể hiện khát vọng hôn nhân tự do, khát vọng đôi lứa, vượt ra khỏi những ràng buộc khắt khe của gia đình, của phong tục, tín ngưỡng, tôn giáo… Truyện thơ của người Mường được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác, trở thành những áng văn bất hủ.
Ở người Thái, những tác phẩm nổi tiếng như Xống chụ xôn xao hay Khum Lú- Nàng Ủa được phổ biến ở hầu hết các vùng Thái. Đó là những truyện thơ dài mang đậm chất dân ca Thái, hàm chứa những tâm tư, tình cảm, nỗi lòng thầm kín của tình yêu đôi lứa, đồng thời cũng bày tỏ những khắc khoải của sự mất mát, chia lìa. Từ chỗ:
Anh đến thăm, em thương nghĩa,
Anh đến thăm, em thương tình,
Như thể cá chép ở chung khoang
Như thể rượu nếp ở chung vò
Thương nhau đã quyết nên bạn
Yêu nhau đã quyết nên tình
Lời tình trao, thề có trời có đất…
Vậy mà:
Lòng anh chết đi sống lại nhiều lần
Bởi anh thấy khách mường ngoài
Đem lễ vật đến hỏi em yêu
Khách đến hỏi, bố mẹ em ưng gả
Khách đến nhà, bố mẹ em nhận lời.
Những truyện thơ dài của người Thái, người Mường rõ ràng đã ăn sâu vào đời sống tinh thần của các thế hệ. Được lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác, truyện thơ dài là một giá trị văn hoá của dân tộc cần được giữ gìn, bảo vệ. Đồng thời, nó cũng được lưu truyền như một bài học kinh nghiệm về những kỷ niệm đau buồn đã qua, một sự nhắc nhở, sám hối, an ủi, chia sẻ đối với những bất hạnh của người đi trước thiếu may mắn. Cứ tưởng tượng giữa trùng điệp của núi rừng bạt ngàn xưa, những truyện thơ ấy được kể bằng những lời trầm bổng của người dẫn chuyện, chúng ta sẽ thấy một khung cảnh đầy thơ mộng và lãng mạn thế nào. Điều này cho thấy, vượt lên những bi kịch, những nỗi buồn sâu xa là một cuộc sống tinh thần hết sức phong phú của những con người vùng sơn cước này.
Ở người Dao, người Mông, người Tày Hoà Bình tuy không thấy những tác phẩm truyện thơ dài hơi, song hình thức này cũng tồn tại ở những truyện ngắn hơn với các chủ đề khác nhau.
Sử thi
Dưới dạng những truyện thơ dài, song tầm vóc của sử thi là những áng thơ văn bất hủ của người Mường và người Thái với các tác phẩm như Đẻ đất đẻ nước của người mường và Ẳm Ệt của người Thái.
Đẻ đất đẻ nước là một bộ sử thi đồ sộ dài hàng ngàn câu. Nội dung của nó là toàn bộ tư duy cổ của người Mường về sự sinh thành ra vũ trụ, ra con người và vạn vật xung quanh nó. Bộ sử thi này chứa đựng cả một kho tri thức về văn hóa truyền thống của người Mường trong quá khứ.
Theo những công bố mới nhất của các tác giả Trương Sỹ Hùng, Bùi Thiện vào năm 1995 thì Đẻ đất đẻ nước (với ý nghĩa là toàn bộ tang ca) dài tới 61 roóng, mỗi roóng là một truyện về một vấn đề nào đó. Ví dụ như Đẻ gươm, Đẻ xống áo, Điềm gở, Nhòm Mường Bi… Tất cả những roóng ấy được kể trong 12 đêm, thậm chí còn dai hơn mới hết. Sử thi Đẻ đất đẻ nước được kể khi người Mường làm ma cho người chết nhằm giải thích và dẫn dắt hồn người chết, an ủi, vỗ về họ yên tâm về thế giới bên kia, đừng gây chuyện gì cho những người sống. Vì vậy, các nhà nghiên cứu còn gọi Đẻ đất đẻ nước là tang ca của người Mường. Tang ca này được một ông thầy mo trình bày.
Thực ra, đúng như Từ Chi viết: riêng phần “Đẻ đất đẻ nước” dù dưới dạng dị bản dàn trải nhất cũng chỉ chiếm một đêm trong số mười hai đêm kể của thầy mo về toàn bộ tác phẩm. Công trình nghiên cứu gần đây nhất về tác phẩm đẻ đất đẻ nước do Quỹ Toyota tài trợ được lấy tên chung hơn là Mo Mường, ngoài phần nghiên cứu, các tác giả chia Mo mường thành 9 phần từ khởi đầu đến kết thúc với độ dài hơn 400 trang (phần tác phẩm). Có thể nói, sử thi Mo Mường là tác phẩm đồ sộ nhất của văn học dân gian Mường. Không những vậy, nó còn là một kho kiến thức nhiều vấn đề văn hóa, xã hội khác của người Mường ở Hòa Bình. Không phải ngẫu nhiên mà áng sử thi này lại được trình bày ở đám tang. Những lời kể không chỉ là sự vỗ về, an ủi, chia ly với người chết mà điều quan trọng hơn đây là dịp người sống cùng tụ họp lại ôn lại lịch sử của cha ông mình, cho các lớp trẻ biết mình sinh ra từ đâu nguồn gốc ra sao và phải làm gì để tiếp tục những cái mà người đi trước đã làm.
Rõ ràng đám tang trở thành một cuộc sinh hoạt cộng đồng trước cái chết của một thành viên của cộng đồng. Đây là dịp cả cộng đồng cùng thắt chặt lại bên nhau để vươn lên tồn tại và phát triển trước những thử thách đang đợi họ. Sử thi Mường như một sợi dây vô hình nhưng hết sức bền chặt và mạnh mẽ xâu chuỗi, gắn kết từng thành viên lại với nhau trong cộng đồng. Vòng quay ấy cứ vận động liên tục làm cho cộng đồng ngày một vững chắc hơn.
Sử thi người Thái có Ẳm Ệt. Về quy mô và tầm vóc thì Ẳm Ệt của người Thái cũng là một bộ sử thi lớn nói về toàn bộ lịch sử xã hội, những mối quan hệ của con người với tự nhiên, sự hình thành vũ trụ và con người theo quan niệm của người Thái.. Giá trị nội dung và ý nghĩa xã hội của Ẳm Ệt của người Thái giống như Đẻ đất đẻ nước của người Mường: Ẳm Ệt chứa đựng cả vốn văn hóa dân gian của dân tộc bao gồm các triết lý dân gian, những nhận thức đơn giản về vũ trụ, nhân sinh quan, thế giới quan, dưới hình thức diễn xướng, diễn xuất có hóa trang, lời diễn xuất có âm điệu, có dàn nhạc phụ họa.”
Ngoài những áng sử thi được kể dưới hình thức mo, còn nhiều bài mo khác của cả người Mường, người Thái và một số dân tộc khác ở Hòa Bình có giá trị như truyện dài. Những bài mo đó có thể là những bài cúng hay kể chuyện, độ dài có thể lên tới hàng trăm câu hoặc vài chục câu. Như vậy, những bài mo này có giá trị như những truyện thơ. Mặt khác, những bài mo đó có nhiều chủ đề khác nhau như mo thành hoàng, mo cúng đức thánh Tản, mo khuống mùa…
DH
4 tháng 3 2020
quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ an. lai lịch thật chưa rõ.
Thể thơ 'thất ngôn tứ tuyệt'
hình anh: ngon
Bông cứng nhất là bông tê (bê tông)